Brussels oudercollectief wil gebruik smartphone terugdringen: 'Moeten kinderen beschermen'

Van concentratieproblemen tot verslavingssymptomen: de negatieve effecten van een smartphone zijn gekend, maar je kind ervan weghouden blijft aartsmoeilijk voor veel ouders. Daarom hebben drie onder hen, een voor een bezorgd en afkomstig uit Brussel, "KidsUnplugged" opgericht, een collectief dat een streep in het zand wil trekken en het gebruik van smartphones wil uitstellen tot minstens 14 jaar.

Van “smombies” (een samentrekking van smartphone en zombie) tot “scrollitis”, aan blitse terminologie om de problemen door overmatig smartphonegebruik te vatten geen gebrek. Jammer genoeg volgen de oplossingen niet even snel: nog steeds breken talloze ouders zich het hoofd over de vraag hoe ze in hemelsnaam de schermtijd van hun kroost kunnen beperken.

Veel sturende wetgeving is er immers niet en streng zijn stuit al snel op hevig verzet. Bovendien dreig je door alleen actie te ondernemen je tiener te isoleren op de speelplaats: een 'nachtmerriescenario' waarvoor menig ouder uiteindelijk plooit.

“Maar intussen blijft de leeftijdsgrens wel opschuiven”, benadrukt mede-oprichter van KidsUnplugged Lies Craeynest. “Volgens recente cijfers krijgen kinderen intussen gemiddeld op 8 jaar en 1 maand hun eerste smartphone.”

Tegelijk groeit de bezorgdheid over de negatieve effecten hiervan op jonge kinderen. Kids.Unplugged wijst op tal van wetenschappelijke studies die de neurologische (verzwakking van de prefrontale cortex), sociale (isolatie) en psychologische effecten (rusteloosheid, slaapstoornissen) van overmatig smartphonegebruik blootleggen.

'Vergiftigd geschenk'

Om het tij te keren wil KidsUnplugged, geïnspireerd door de succesvolle SmartphoneFree Childhood-beweging in het Verenigd Koninkrijk, nu zelf 'een streep in het zand trekken' om te zorgen dat ouders niet langer alleen staan bij het nemen van deze beslissing.

“Concreet willen we zorgen dat ouders elkaar vinden via Whatsappgroepen, per klas of per school”, legt Craeynest uit. “Samen kunnen zij zich er dan toe verbinden om een ‘pact’ te tekenen en hun kinderen geen smartphone te geven voor hun 14de verjaardag. Zo vermijden ze dat hun kind de uitzondering is zonder smartphone bij de start van het middelbaar onderwijs.”

Om dat te realiseren heeft KidsUnplugged op zijn website een praktisch stappenplan gelanceerd om geïnteresseerde ouders te bereiken. Zij kunnen zo zelf leren hoe ze een "community" aan moeten maken om vervolgens tot een pact in hun school te komen.

“De bedoeling is om ouders duidelijk te maken dat ze wel degelijk een keuze hebben en niet alleen staan”, aldus Craeynest. De timing daarvoor, een kleine twee weken voor kerstmis, is niet toevallig. “Onze boodschap is duidelijk: leg geen smartphone onder de kerstboom, het is een vergiftigd geschenk."

Weerstand bieden

Toch zijn smartphones intussen uitgegroeid tot bijna onmisbare tools in onze samenleving. Van een taxi bestellen tot onlinebankieren of thuis je thermostaat bedienen, het lukt nog moeilijk zonder.

Craeynest geeft dat ook grif toe, maar wijst erop dat het nergens voor nodig is om kinderen hier al vanaf 12 jaar of jonger mee te confronteren. De pro-argumenten houden volgens haar dan ook weinig steek. "Ook via een 'dumbphone' (die enkel kan bellen en sms’en, red.) kunnen bezorgde ouders contact houden met hun kind zonder alle bijkomende afleidingen. Apps en smartphones zijn door de knapste koppen bij Meta en TikTok ontworpen om zo verslavend mogelijk te zijn. Als volwassene is het al moeilijk hier weerstand aan te bieden, laat staan als kind."

KidsUnplugged richt zich specifiek op kinderen uit het basisonderwijs, eerst in Nederlandstalige scholen en later mogelijk ook in Franstalige. "Wij mikken op minstens 20 procent van de scholieren: in een klas is dat de grens om het angstige gevoel 'Oei, ik heb geen smartphone' bij kinderen te laten wegvallen.”

Of dat zal lukken? "De nood is er alvast bij erg veel ouders merken we. In het Verenigd Koninkrijk hebben sinds begin dit jaar al 80.000 oudergroepen een pact gesloten, dat komt neer op een half miljoen kinderen die beschermd worden."