Nieuwe wetgeving moet Brusselse rusthuizen brandveiliger maken

Opluchting bij de Brusselse brandweer nu er eindelijk nieuwe regels zijn rond brandveiligheid in de rusthuizen van de hoofdstad. Vanaf 1 september gaat een nieuw besluit van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie daarover in. Dat is nodig, benadrukt Peter Roseleth, directeur van het departement Preventie bij Brandweer Brussel: "De afgelopen jaren waren er meerdere incidenten. Daarbij vielen ook doden."

In 2019 vond een dramatische brand plaats in rusthuis Green Residence in Jette, waarbij één bejaarde het leven liet. Het was de aanleiding voor Tanguy du Bus de Warnaffe, toenmalig korpschef van de Brusselse brandweer, om een dringende oproep te doen voor nieuwe wetgeving.

"Onze brandveiligheidsregels voor rusthuizen in Brussel zijn verouderd,” schreef hij naar Cécile Jodogne (Défi), destijds de staatssecretaris voor brandveiligheid. Daarin stond verder dat de Brusselse brandweer zich nog grotendeels moest baseren op wetgeving uit 1974 en dat Vlaanderen en Wallonië mijlenver vooruit liepen.

De noodzaak om de brandveiligheid te verbeteren bleef ook de jaren die volgden onverminderd. Vooral 2022 was een zwart jaar voor Brussel. Toen overleden drie rusthuisbewoners in een brand: in Elsene, Molenbeek en Sint-Pieters-Woluwe.

“Over het algemeen zijn rusthuizen de meest brandveilige plekken die je je kunt voorstellen, maar helaas gaat het nog te vaak mis,” zegt brandveiligheidsexpert Tim Renders. Hoewel exacte cijfers ontbreken, schat Renders dat er jaarlijks ongeveer twee fatale branden in rusthuizen plaatsvinden in heel België.

Brandwerende afscheiding op elke verdieping

De nieuwe wetgeving, die op 1 september en vijf jaar na de brief van de brandweer in werking treedt, bevat een reeks richtlijnen voor rusthuizen die erkend worden door de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, samen gaat dat over zo'n 120 instellingen.

De nieuwe richtlijnen omvatten onder andere het vrijhouden van evacuatieroutes, het gebruik van bepaalde typen deuren en het aanbrengen van brandwerende afscheidingen op elke verdieping. Die laatste maatregel maakt binnenshuis evacueren mogelijk, cruciaal voor bewoners die minder mobiel zijn.

“De komende twee jaar zullen we alle rusthuizen controleren volgens de nieuwe wetgeving,” zegt Peter Roseleth, directeur van het departement Preventie bij Brandweer Brussel. “Dit is belangrijk voor ons, vooral vanwege de incidenten met soms fatale afloop die we de afgelopen jaren in rusthuizen hebben meegemaakt.”

'Voldoende tijd om aanpassingen door te voeren'

Bestaande zorgvoorzieningen met een voorlopige vergunning of erkenning hebben tot 1 september 2026 de tijd om een nieuw brandveiligheidsattest te verkrijgen. Voor nieuwe voorzieningen of uitbreidingen die na 1 september 2024 een erkenningsaanvraag indienen, gelden de nieuwe regels vanaf het moment van de bouwaanvraag.

Sven Hendrickx van Iriscare, de koepelorganisatie die onder meer zorgt voor de financiering en infrastructuur van Brusselse rusthuizen, is optimistisch over de haalbaarheid voor om aan de nieuwe maatregelen te voldoen: “In de brief die we op 25 maart verstuurden, hebben we de deadline van 1 september 2026 aangegeven. Er is dus tweeënhalf jaar om een attest te verkrijgen.”

Rusthuizen krijgen de tijd om aanpassingen door te voeren. Er zijn namelijk drie soorten attesten: type A-attest betekent dat een rusthuis aan alle normen voldoet; type B-attest voldoet niet aan alle normen, maar vormt geen direct gevaar; en type C betekent dat het rusthuis niet voldoet en wel een gevaar vormt. In het geval van een B-attest is er maximaal acht jaar de tijd om verbeteringen door te voeren.

Op dit moment heeft Iriscare geen duidelijk zicht op hoeveel instellingen niet brandveilig zijn en mogelijk een C-attest zullen krijgen. “Dat zal de komende jaren duidelijker worden,” zegt Hendrickx.