Opnieuw meer Nederlandstalige kiezers geteld, vooral in Vorst en Elsene

Het aantal kiezers met een Nederlandstalig adres in Brussel zit na jaren van daling opnieuw in de lift, blijkt uit cijfers die BRUZZ opvroeg (*). Vorst, Elsene en Sint-Gillis zijn de grootste stijgers, terwijl het aantal Nederlandstalige adressen in Sint-Agatha-Berchem het snelst krimpt. “Brussel trekt jonge Vlamingen aan.”

Het aantal kiezers met een Nederlandstalig adres daalde de voorbije jaren gestaag in het Brussels gewest. In 2018 bleek al dat die snelle achteruitgang vertraagde: het aantal was er ten opzichte van de vorige gemeenteraadsverkiezingen nog amper gedaald.

Nieuwe cijfers die we opvroegen tonen dat de dalende trend nu ook echt gekeerd is: Brussel telt vandaag 49.800 stemgerechtigden met een Nederlandstalig adres tegenover 45.800 in 2019. Dat is niet enkel een forse stijging in absolute cijfers. Het betekent ook dat het aandeel Nederlandstalige kiezers groeit in het totaal, van 7,8 procent naar 8,3 procent. Het gaat om kiezers voor de gewestverkiezingen en de cijfers zijn gebaseerd op de taal van de identiteitskaart.

Frappante verschillen per gemeente

Achter die globale cijfers zitten frappante verschillen per gemeente. Zo groeit het aantal kiezers met een Nederlandstalig adres de voorbije zes jaar nergens zo snel als in Vorst (+27 procent), Elsene (+25 procent) en Sint-Gillis (+ 21 procent). Ook in Schaarbeek (+17 procent) en Etterbeek (+15 procent) is de groei opmerkelijk.

Aan de andere kant van het spectrum zitten de gemeenten waar steeds minder Nederlandstalige kiezers zijn. Die krimpbeweging voltrekt zich vooral in Sint-Agatha-Berchem (-14 procent) en Evere (-10 procent). Ook in Anderlecht (-3,4 procent) daalt het aantal kiezers met een Nederlandstalige identiteitskaart.

De cijfers per gemeente trekken in grote lijnen de trend van 2018 door. Ook toen waren de 'trendy gemeenten' Sint-Gillis, Elsene, Etterbeek en Vorst de gemeenten met de snelste groei aan Nederlandstalige kiezers (in die volgorde). Sint-Agatha-Berchem was ook toen al de gemeente met de grootste achteruitgang, voor Ganshoren en Anderlecht.

Enkele weken geleden toonde de recentste Taalbarometer van de VUB nog dat het Nederlands in Brussel opnieuw in de lift zit. “Het aantal Nederlandstaligen groeit opnieuw in het gewest en uit onderzoek weten we dat het daarbij vooral om jonge Vlamingen gaat die er komen wonen,” weet Mathis Saeys (VUB), coördinator van de Taalbarometer. “Mogelijk zien we dat ook in deze kiezerscijfers, met enkele gemeenten die extra aantrekkelijk zijn voor die jonge bevolking.”

Dat beaamt alvast Kris Vanslambrouck, die in Vorst schepen voor Nederlandstalige Aangelegenheden is voor Groen. “Bij deur-aan-deur-bezoeken tijdens de campagne merk ik dat erg veel Nederlandstaligen hier de voorbije twee tot vier jaar zijn komen wonen. Vorst was tot voor kort betaalbaarder dan Elsene en Sint-Gillis. Je hebt hier ook veel parken en je moet Sint-Gillis maar door en je bent in het centrum.”

Politicoloog Dimokritos Kavadias, die onderzoekscentrum BRIO leidt aan de VUB, toont zich enthousiast over de cijfers. “De dominante framing in Vlaanderen over Brussel is negatief, maar deze cijfers tonen dat de aantrekkingskracht van de stad toch nog groter is.”

Mathis Saeys weet ook waaruit die aantrekkingskracht bestaat. “Dat is eerder al onderzocht. Mensen komen hier onder meer wonen door het goede openbaar vervoer en de korte woon-werkafstanden. Maar ook het culturele en horeca-aanbod en de culturele diversiteit spelen mee.”

Dat gemeenten als Sint-Agatha-Berchem, Evere, Anderlecht en Ganshoren een terugval zien, verwondert niemand. “Het zijn de traditionele Nederlandstalige gemeenten, waar de verfransing pas veel later is doorgedrongen,” stelt Saeys vast. “Wellicht gaat het hier vaak om oudere mensen die verdwijnen, een compleet andere groep dan de jonge nieuwkomers in de gemeenten die in trek zijn.”

Brussel-Stad boven

Bovenstaande cijfers gaan over de evolutie van het aantal Nederlandstaligen. De data laten ook toe om te kijken hoe het zit met het aandeel kiezers met een Nederlandstalige identiteitskaart per gemeente ten opzichte van het totaal. Dat aantal blijkt het grootst in Brussel-Stad (12 procent), Jette (11 procent), Ganshoren en Koekelberg (telkens 10 procent), Sint-Agatha-Berchem en Sint-Gillis (9 procent).

De gemeenten met het kleinste aandeel Nederlandstalige identiteitskaarten zijn Ukkel, Watermaal-Bosvoorde (4 procent) en Oudergem (5 procent).

“Ik hoor in elk geval meer Nederlands dan vroeger,” vertelt Brussels schepen voor Nederlandstalige aangelegenheden en geboren Brusselaar Anaïs Maes (Vooruit.brussels). “Vooral in Laag-Laken, het meest bevolkingrijke gedeelte van de Stad, valt me dat op bij huisbezoeken.”

De ex-leerkracht vraagt ook om het belang van het Nederlandstalig onderwijs niet te onderschatten, waar ruim 20 procent van de Brusselse leerlingen schoolloopt. “Recent sprak ik nog met een oud-leerling met een andere thuistaal. Die had bij de vernieuwing van haar identiteitskaart voor het Nederlands gekozen.”

Voor een goed begrip: het aantal kiezers met een Nederlandstalige identiteitskaart is geen perfect criterium om de Nederlandstalige aanwezigheid in Brussel te meten. Nogal wat Brusselaars met moedertaal Nederlands krijgen een identiteitskaart in het Frans van hun gemeenteadministratie.