Van vertical farming tot nieuwe industriecampus: veel ideeën voor Audi Vorst

Vijfenzeventig jaar lang rolden er in Vorst auto’s van de band, maar eind februari 2025 behoort dat tot het verleden. De door Audi verlaten site opent echter mogelijkheden, en ideeën zijn er genoeg. “Meerdere kleine bedrijven zijn veerkrachtiger dan één grote speler.”

Een site van 54 hectare die vrijkomt, dat doet mensen dromen. Al moet dat binnen de lijntjes, want een plek om te wonen, sporten of ontspannen wordt het zeker niet. Zo'n omvorming zou erg hoge eisen stellen voor de bodemsanering – een verkennend bodemonderzoek uit 2011 wijst op koolwaterstoffen, gechloreerde oplosmiddelen, zware metalen, cresol en asbest in de grond.

Maar minstens even belangrijk: het Gewest wil industrie op eigen grondgebied, dat ook werk biedt aan kortgeschoolden.

“De volgende regering wil dat het een industriële site blijft,” bevestigt Pierre Hermant, topman van finance&invest.brussels. Hij kreeg van toekomstig minister-president David Leisterh (MR) de opdracht om potentiële investeerders voor de site te zoeken. Een taskforce wordt volgens premier Alexander De Croo ( Open VLD) begin volgend jaar opgericht en zal zich richten op de hertewerkstelling van de werknemers van Audi Brussels en op de industriële toekomst voor de site.

Vertical farming

Minstens twintig bedrijven toonden al interesse. Door de goede ligging – met E19, kanaal en spoorweg op een steenworp – is de site uitstekend verbonden, en dus gewild. “Een multimodale logistieke hub behoort zeker tot de mogelijkheden,” zegt Hermant.

Maar er zijn nog heel wat andere ideeën, bijvoorbeeld voor activiteiten in de automobielsector. “Denk maar aan een productiesite voor elektrische batterijen, of de reconditionering van elektrische wagens.” Bij reconditionering wordt een gebruikte auto weer opgefrist, door de batterij te testen en zo nodig (deels) te vervangen. Elektrische wagens gaan immers veel langer mee dan brandstofwagens. “Ook recyclage van andere elektrische apparaten zoals steps, fietsen, huishoudapparaten of gsm's kan, net als aan een assemblagelijn voor honderd procent Belgische zonnepanelen.”

Ook de voedingsindustrie is een optie. “Denk aan vertical farming,” zegt Hermant. Daarbij wordt in de hoogte gekweekt, wat minder pesticiden, water en landoppervlak vraagt.

Het gaat hierbij zowel om ideeën als om een concreet aanbod. “De reconditionering van voertuigen is bijvoorbeeld een idee van ons. D'Ieteren toont daar geen interesse voor, maar ik kan me goed voorstellen dat andere bedrijven wel geïnteresseerd zijn. Rond vertical farming zijn ze zelf bij ons komen aankloppen.”

Dat zijn dan nog maar de voorstellen voor nieuwe spelers. De site zal ook plaats bieden aan bestaande bedrijven in Brussel die krap zitten. “En in het midden van dat alles past een campus voor vorming en industriële innovatie. Zo kun je een maximum aan jobs voor Brusselaars creëren én ze er ook naartoe leiden.”

Timing

Voor de goede orde, die herontwikkeling is niet voor morgen. Om te beginnen sluit de fabriek nog niet eind februari, Audi onderhoudt er nog de technische installaties. Daarna moet de bodem gesaneerd worden, en dat valt onder de verantwoordelijkheid van de Duitse autobouwer.
“Dat zal in stappen gebeuren,” zegt Hermant. “Een deel wordt afgebroken, gesaneerd en heropgebouwd. Dan is een volgend stuk aan de beurt. In de tussentijd is er plaats voor tijdelijke projecten. Het gaat dan over een tijdspanne van tien tot vijftien jaar.”

Bovendien is het helemaal nog niet zeker dat Audi de site aan het Brussels Gewest verkoopt. Huidige eigenaar Volkswagen Group kan net zo goed verkopen aan ontwikkelaars of nieuwe investeerders. Toch heeft het Gewest er goede hoop op. Zo zei PS-kopstuk Ahmed Laaouej in L'Echo: “De kosten van de bodemsanering zetten Audi niet bepaald in een gunstige positie. Het is voor ons een hefboom om hen aan de onderhandelingstafel te krijgen.” Lees: als Audi niet aan het Gewest verkoopt, eist dat Gewest een maximale en dus peperdure sanering.

Hermant noemt het een kans voor het Gewest. “Een verzameling van kleine bedrijven is veerkrachtiger dan één grote,” zegt hij. “Bovendien kan er dankzij deze site elders in Brussel plaats vrijkomen.”

Schaarbeek Vorming

Dat is ook de insteek van stadsvereniging Bral. Zij koppelt de site van Audi aan Schaarbeek Vorming, een gebied van zestig hectare groot, naast het station daar. Die site is druk bevraagd door spelers zoals MIVB, Net Brussel en Citydev, die er activiteiten willen ontplooien. “Als Audi vrijkomt, kun je enkele van die functies daar leggen, want in Vorst moet je geen centimeter beton meer storten,” zegt Benjamin Delori van Bral. “Zo blijft er in het onverharde Schaarbeek Vorming meer plaats over voor een kwalitatief natuurgebied, naast de trimodale hub (water-spoor-weg), die er sowieso gepland staat.

De MIVB of Net Brussel kan zijn geplande depots wel niet zomaar verhuizen naar het zuiden. “Zowel noord als zuid zijn belangrijk voor ons,” klinkt het bij Net Brussel. Voor de MIVB is Vorst zelfs niet eens interessant, de vervoermaatschappij heeft nood aan een depot in het noorden. Voor het geplande circulaire bedrijventerrein van Citydev is een verhuizing naar Vorst wel aannemelijk. Hoe dan ook zal het vrijkomen van Audi Vorst de druk elders verlichten.

Fiscale olifant

Dat de toekomstige Brusselse regering de site van Vorst wil voorbehouden voor industrie, klinkt ook René Konings van Voka Metropolitan als muziek in de oren. “Er is wel één olifant in de kamer: de fiscaliteit. Waarom zou een bedrijf de gemeente Vorst in overweging nemen, als een bedrijventerrein in de Vlaamse Rand veel goedkoper is?”

Konings verwijst naar de hoge en soms onvoorspelbare belastingen in het Brussels Gewest. Hoog, omdat je in Vorst voor een gemiddeld kantoorgebouw jaarlijks 262.000 euro aan belastingen en taksen betaalt. Terwijl je in (de Vlaamse) buurgemeente Drogenbos maar 87.000 euro kwijt bent.

Hoog, maar ook onvoorspelbaar, want je weet nooit met welke maatregelen de gemeenten het fiscale beleid van het Gewest onderuithalen, bijvoorbeeld door de opcentiemen fors te verhogen. “Ondernemers willen voorspelbaarheid en in die zin is Vorst geen voorbeeld. De gemeente staat er financieel slecht voor en werd niet goed beheerd, met een burgemeester die voor de helft aanwezig was. En dan komt de PTB-PVDA nog eens in het bestuur. Dat schept natuurlijk niet meteen vertrouwen.”

Volgens lokale PTB-kopman Simon de Beer (lees ook p.6, red.) is dat wantrouwen niet nodig. “Wij zijn een partij van de werkende klasse, en daarvoor zijn jobs en dus investeerders nodig. We zullen geen taksen bedenken die niet al in andere gemeenten bestaan. En er komt geen grote verhoging van de bestaande taksen op bedrijven. We willen een linkse politiek uitrollen, geen hel voor bedrijven.”