Verbrandingsoven dit jaar al 21 keer stilgelegd: 'Maak lachgascilinders kleiner'

De Brusselse verbrandingsoven moest dit jaar al 21 keer stilgelegd worden, grotendeels vanwege ontploffende lachgascilinders. Die kunnen grote schade aanrichten. Statiegeld op de cilinders, waarmee in Gent geëxperimenteerd wordt, wordt door Net Brussel niet als een mogelijke oplossing gezien: "Dat komt neer op de financiering van een illegaal product."

De afvalverbrandingsoven van Brussel wordt nog steeds geplaagd door lachgasflessen die tussen het gewone restafval zitten. Wanneer die flessen in de oven belanden kunnen ze ontploffen en grote schade aanrichten aan de installatie. “In 2023 leed de oven voor 8 miljoen euro aan schade. De situatie is dit jaar minstens even erg en dat zal in 2025 weinig anders zijn”, zo vreest Adel Lassouli, woordvoerder van Net Brussel, dat mede-eigenaar is van de afvalverbrander in Neder-Over-Heembeek.

Lachgas wordt voor allerlei zaken gebruikt, bijvoorbeeld om mensen onder narcose te brengen of als drijfgas in spuitbussen met slagroom. De afgelopen jaren is het ook een populair, weliswaar illegaal, roesmiddel. Sinds 8 april 2024 geldt in België een verbod op het bezit en de verkoop van lachgas, met een uitzondering voor professionals zoals medewerkers in de horeca.

Maar dat verbod brengt de afvalbeheerder in de problemen. Illegale gebruikers brengen cilinders niet meer binnen bij recyclagepunten, maar dumpen ze op straat of tussen het gewone restafval. Net Brussel bracht het probleem voor het eerst onder de aandacht in februari 2023. Nu anderhalf jaar later is er weinig verbetering te merken. “In 2023 werd de verbrandingsoven 44 keer stilgelegd, dat kwam bij de meeste incidenten door de aanwezigheid van lachgasflessen”, zo licht Lassouli de situatie toe aan BRUZZ. “Dit jaar zitten we intussen al aan 21 onderbrekingen.”

Extra sorteerteams

Volgens Lassouli heeft het stilleggen van de verbrandingsoven nu minder impact omdat ze voorbereid zijn op het fenomeen. “Technische verbeteringen en preventieve maatregelen in de fabriek zelf helpen om, eens de oven is stilgelegd, sneller terug op te starten.”

Toch kost elke onderbreking de oven handenvol geld, want die mist daardoor de elektriciteit die de oven produceert met de restwarmte uit het verbrandingsproces.

“Onze straatteams hebben sinds het begin van dit jaar al 40 ton aan gasflessen kunnen verwijderen voor ze de oven in zouden gaan”, zo laat de woordvoerder weten. “Onze laatste sensibiliseringscampagne in december heeft ervoor gezorgd dat we meer gasflessen naast de vuilnisbakken ophalen. “De aanpak met extra sorteerteams die flessen uit de afvalstroom halen helpt om het aantal flessen dat in de oven belandt te verminderen, maar is jammer genoeg niet 100 procent betrouwbaar. Ze kunnen een deel van de flessen opmerken, maar niet allemaal.”

Ondertussen lijkt het gebruik van lachgas niet af te nemen, integendeel. Globaal genomen zien we een toename van het aantal gevonden gasflessen. Zo schat Net Brussel dat in 2023 tussen de 150 en 200 ton aan gasflessen is aangetroffen in het Gewest. "Als je gemiddeld twee kilo per fles rekent, komt dat neer op 75.000 verwijderde lachgasflessen."

Statiegeld

Een oplossing om nog meer lachgasflessen uit de afvalstroom te krijgen zou kunnen zijn om mensen te betalen wanneer ze cilinders binnenbrengen. Zo startte Gent in mei met een proefproject met statiegeld, maar Net Brussel is voorlopig niet van plan dat voorbeeld te volgen. “Gelijkaardige initiatieven in bijvoorbeeld Nederland zijn stopgezet wegens beperkt succes”, zo reageert Lassouli. Volgens hem is het pilootproject in Gent moeilijk te kopiëren in Brussel. “In Gent worden de inwoners vergoed via een persoonlijke rekening bij de afvalbeheerder. Ze krijgen, als ze een lachgasfles binnenbrengen, korting in het recyclagepark. Maar in Brussel bestaat zo'n account-systeem niet.”

“We zouden kunnen overwegen om cash geld uit te betalen", aldus Lassouli, "maar daar moeten we goed over nadenken. Je kan namelijk kwalijke neveneffecten krijgen. Het komt tenslotte neer op de financiering van een illegaal product. In zo'n geval heb je nood aan een stevig wettelijk kader en financiële steun door de overheid. Om nog maar te zwijgen van de logistieke uitdagingen die zo’n systeem met zich mee zouden brengen", zo klinkt het bij Net Brussel.

Net Brussel stelt vast de huidige wetgeving weinig soelaas biedt. Lassouli: "Wij pleiten voor een wettelijke beperking op de omvang van de lachgascilinders, gecombineerd met bewustmakingscampagnes en meer aansprakelijkheid voor de fabricanten.”