BIG CITY. Staat er een Egyptische tempel in het centrum van Brussel?

De gevel van Peterseliestraat 6 in Brussel heeft helemaal niets weg van een bouwwerk uit het Nabije Oosten. Toch schuilt er achter de grijze ingangspoort een gigantische Egyptische tempel van elf meter hoog. De ruimte is geen escape room of museum over de Egyptische beschaving, wel een loge van de vrijmetselarij.

Het is de plaats waar de vrijmetselaars van Les Amis Philantropes samenkomen, een loge die al bestaat sinds het einde van de 18e eeuw. Met oud-leden als Jules Bordet, Karel Buls, Victor Horta en Theodore Verhaegen is het zeker niet een van de minste. En hun vergaderruimtes zijn dat al evenmin. Want naast de grootste ruimte, zijn er nog acht andere samenkomstplaatsen in het gebouw. Elk in een andere stijl en grootte, waar 53 verschillende loges wekelijks samenkomen.

Hoewel de plaats waar een loge samenkomt een tempel heet, zijn ze niet allemaal volledig Egyptisch getint. Zo is er een in art-nouveaustijl en een andere lijkt dan weer een aula uit een Harry-Potterfilm.

De indrukwekkendste tempel in Egyptische stijl werd eind 19e eeuw gebouwd op een steenworp van het Martelaarsplein. De ruimte moet een binnenplaats voorstellen bij het vallen van de nacht. Het plafond heeft een sterrenhemel en de muren zijn versierd met kleurrijke zuilen, ornamenten en symbolische schilderijen.

Dat de logebroeders ooit kozen voor deze Egyptische constructie is niet toevallig. Er is een sterke link tussen de vrijmetselaars en de Egyptische beschaving. Dat is onder meer te danken aan de kleine generaal. Toen Napoleon rond 1800 naar Egypte reisde, was hij helemaal onder de indruk van de nalatenschap van de oude Egyptenaren. Bij zijn terugkomst verkondigde hij uitgebreid zijn fascinatie voor wat hij daar ontdekte.

Egyptomanie

Mede onder zijn impuls ontstond er in Europa een ware egyptomanie, vooral bij de vrijmetselaars. Niet toevallig, want Bonaparte had nauwe banden met de vrijmetselarij. Een groot deel van zijn entourage was lid en zijn invloed in de Franse vrijmetselarij kan niet onderschat worden. Dat ze zijn fascinatie voor Egypte deelden, ligt dus best voor de hand.

Voor hen had deze beschaving heel wat om inspiratie uit te putten. Het grootse denken op het vlak van wetenschap, de organisatie van de samenleving en de architectuur zagen zij als een ijkpunt in de geschiedenis om naar terug te grijpen. Dat de Egyptische erfenis los stond van de invloedrijke katholieke kerk, was in die tijd een nog groter pluspunt, omdat ze een scheiding van kerk en staat hoog in het vaandel droegen.

Verschillende vrijmetselaars­rituelen en -symbolen verwijzen naar de Egyptische cultuur. De bekende passer is daar een voorbeeld van, maar ook in de bouwstijl van de loges zag je vanaf dan steeds meer oosterse invloeden. De grote tempel in de Peterseliestraat is zeker geen unicum, maar het is wel een bijzonder exemplaar. Bij de inhuldiging werd hij toen gezien als een van de mooiste tempels in Europa.

Een bezoekje is helaas niet zomaar mogelijk, tenzij je een plekje kunt bemachtigen tijdens een volgende Open Monumentendag, of nog beter: indien het je lukt om zelf lid te worden van deze loge. Maar hoe dat kan, is een mysterie dat zelfs Big City niet zomaar kan oplossen.

• VOLGENDE KEER Kan je Brusselse vis eten?

Zelf ook een vraag voor Big City? Stel hem hier