Ontwikkelaar achter Mima wil weg uit Molenbeek: ‘Geen enkele vooruitgang’

Zo’n vijftien jaar geleden kocht Jean-Paul Pütz met zijn vastgoedgroep de oude BelleVue-brouwerij met de ambitie de hele kanaalwijk te inspireren. Het Mima opende er in 2016, maar maakte begin deze maand bekend vervroegd de deuren te sluiten vanwege wegenwerken, zo klonkt de redenering. Toch blijken er meer frustraties aan de basis te liggen. “Ik zie langs het kanaal en de rest van Molenbeek niets veranderen", zegt Pütz, die wegtrekt uit de gemeente én Le Phare du Kanaal en meubelwinkel Lulu van de hand doet.

Jean-Paul Pütz is nu zestig. “Te oud om nog te dromen van verandering. Ik wil me nu vooral geapprecieerd voelen in wat ik doe”, zegt hij. Na vijftien jaar van kanaalplannen en panelgesprekken over de opwaardering van Molenbeek is hij het hopen meer dan beu, klinkt het.

De vastgoedontwikkelaar kocht met zijn holding Nelson Group drie delen van de oude Belle-Vue-brouwerij in 2008, later verbouwd tot het Meininger-hotel en museum voor hedendaagse kunst Mima. De rest van de site ging naar de gemeente Molenbeek.

Hij heeft ook de panden van co-workingplek Le Phare du Kanaal en meubelzaak Lulu in zijn portefeuille, die hij zeven jaar geleden opkocht van stoffenwinkel Le Chien Vert.

Maar nu focust Pütz liever op de uitbreiding van zijn hotelketen Jam. Na het eerste hotel in Sint-Gillis opende Jam vorig jaar een vestiging in Lissabon. Binnenkort volgen Gent en Antwerpen. “Daar zijn de mensen blij om me te zien en tonen ze interesse in ons project. In Molenbeek is dat nooit zo geweest. Het gemeentebestuur kwam niet op bezoek in het Mima, organiseerde er geen evenementen en ging niet in op ons voorstel om er een hotelschool te bouwen. Mijn hart is gebroken”, zegt Pütz.

De hartzeer komt nu vooral tot uiting door de aangekondigde sluiting van het Mima, twee weken geleden. Het Millenium Iconoclast Museum of Art haalt volgens de directie te weinig bezoekers sinds de toegang langs de Henegouwenkaai is afgesloten voor autoverkeer. Daarom gaan de deuren op 5 januari 2025 dicht. Vier geplande expo's voor de komende jaren zijn geannuleerd.

Het museum rekent voor de helft van zijn inkomsten op de ticketverkoop en heeft die bezoekers dus nodig. De rest halen ze binnen via giften van particulieren en mecenassen, want structurele subsidies zijn er niet. Eén van die mecenassen is Pütz zelf, die het Mima een minimale huurprijs van ongeveer 7.000 euro per maand aanrekent en die nooit heeft geïndexeerd.

“Omdat ik fier was op het museum en geloofde dat het de wijk op termijn een nieuwe dynamiek kon geven,” zegt Jean-Paul Pütz. “Ik bouw niet zomaar appartementen om ze meteen te verkopen voor de winst: ik wil met mijn projecten bijdragen aan het sociaal weefsel en schoonheid in de stad. Helaas zie ik langs het kanaal en de rest van Molenbeek niets veranderen. Er komen geen nieuwe ondernemers of kunstenaars op af. En de gemeente toont geen enkele interesse in ons. Misschien lijken onze bezoekers electoraal niet interessant?”

Winstbejag

Pütz is niet de enige geldschieter achter het Mima. Twee mede-aandeelhouders van zijn Nelson Group zijn Nicolas de Bellefroid en Christophe de Marchant et d’Ansembourg. Die laatste is de kleinzoon van Werner de Spoelberch, de familie achter biergigant AB Inbev.

Dat de Belle-Vue-brouwerij nog tot 2008 in handen was van diezelfde familie, is louter toeval, zegt Pütz. Voormalig eigenaar Interbrew had hem zelf gecontacteerd over een eventuele verkoop, zegt Pütz, vóór hij dus extra fondsen wierf bij zijn vriend en vennoot De Marchant.

Hoe dan ook is enige adellijke inmenging het Mima niet onbekend. De oprichters en uitbaters van het museum zijn twee bevriende koppels: Michel en Florence de Launoit en artistiek directeur Raphaël Cruyt en Alice van den Abeele (van de kunstgalerie Alice Gallery in de binnenstad, red.).

Michel de Launoit is de zoon van de overleden graaf Jean-Pierre de Launoit, oud-voorzitter van de Koningin Elisabethwedstrijd, en broer van diens recent gestorven opvolger Bernard. “Ze hebben geen haast om hun projecten snel te laten renderen", zegt een criticus uit Molenbeek, goed op de hoogte van de lokale politiek. “Het gaat hen om een vastgoedstrategie op de lange termijn. Het Mima moest simpelweg de waarde van hun portefeuille helpen verhogen.”

Volgens deze bron probeerde Nelson Group met verschillende aankopen langs het kanaal de vastgoedprijzen van de eigen handelspanden en woningen op te drijven. “Zo hadden ze ooit een projectvoorstel om een hotel te bouwen in de stoffenwinkel Le Chien Vert, maar dat is nooit van de grond gekomen. Hun investeringen langs het kanaal hebben op het eerste zicht weinig met elkaar te maken, maar het is plausibel dat het Mima naar een ander pand verhuist in hun eigen handen.”

Le Chien Vert is twee jaar geleden alweer verkocht aan de oorspronkelijke eigenaar, dus het hotel komt er niet. Jean-Paul Pütz is wel nog altijd eigenaar van de handelspanden achter Le Phare du Kanaal en meubelwinkel Lulu, twee oude magazijnen van die stoffenzaak.

"Maar ik wil die allebei binnenkort verkopen. En ik verwacht niet veel winst. Natuurlijk verdien ik huurgelden van de uitbaters, maar die zijn niet in verhouding tot de investering die ik heb gemaakt. Sometimes you win, sometimes you lose. Wat een volgende eigenaar ermee zal doen, is mijn zaak niet meer."

Negen jaar

Een nieuw Mima langs het kanaal is volgens Pütz in zijn eigen panden uitgesloten, onder meer omdat ze te klein zijn. De museumdirectie laat weten dat in eerste instantie in het stadscentrum wordt gezocht naar een nieuwe locatie.

“Bij voorkeur tussen het Koningsplein en de Beurs", zegt voorzitter Michel de Launoit. “De wegenwerken langs de Henegouwenkaai zullen twee jaar duren en wij verliezen tot 20.000 euro inkomsten per maand. We zijn teleurgesteld en verrast dat de gemeente Molenbeek ons niet tegemoet komt met een subsidie.” Het museum zoekt zo'n 200.000 à 250.000 euro aan steun, klinkt het.

Toch rijst de vraag of de wegenwerken de enige vraag voor de sluiting zijn. Al bij de opening van het Mima in 2016 was bekend dat het museum een huurcontract van negen jaar kreeg bij Nelson Group. Dat zeiden zowel Michel de Launoit en Jean-Paul Pütz in toenmalige interviews, onder meer met weekblad Le Vif.

Twee jaar geleden kondigde de museumdirectie dan weer een definitieve sluiting aan in 2026, in een reactie aan luxemagazine L’Eventail. “Vanaf het begin van ons project waren we vastberaden om onszelf over tien jaar te herevalueren. Als we niet relevant konden blijven, zouden we sluiten. We vinden het noodzakelijk om deze deadline bekend te maken aan het publiek,” zei de directie toen.

Zowel Michel de Launoit als Jean-Paul Pütz wuiven de kritiek weg. "De sluiting van de straat was de druppel die de emmer deed overlopen. Het huurcontract zou anders automatisch verlengd worden voor een nieuwe periode van negen jaar. De directie beslist bewust om ermee te stoppen", zegt eigenaar Pütz.

"Dat ik winst zou boeken op een zodanig lage huurprijs, is een grap. Ik zal het Mima en Meininger-hotel bovendien niet verkopen. Ik ga samen met de directie op zoek naar een nieuw project voor het gebouw. Al geef ik toe dat ik daar niet dezelfde ziel of emotie in zal kunnen steken."

‘Geen ruimte voor pioniers’

Pütz is zijn energie in Brussel kwijt, zegt hij zelf. “Een privaat museum, dat uitstekend werk levert, kan noch bij de gemeente, het Gewest of de Franse Gemeenschap aanspraak maken op subsidies. Intussen wordt een publiek prestigeproject als Kanal enorm gefinancierd", zucht de ontwikkelaar. “Zo is er nooit ruimte voor pioniers. Ik zou de mensen graag ontmoeten die mij winstbejag verwijten. Zij hebben het vijftien jaar geleden niet aangedurfd om in Molenbeek te investeren.”

Intussen durven nieuwe spelers dat wel: de Vlaamse bouwpromotoren Hoome en Life zijn begonnen met de herontwikkeling van de site pal naast de oude brouwerij Belle-Vue, waar vroeger Depot Design en later fietsenbouwer Cowboy zaten. Daar komen 122 woningen.

Naast Pütz’ brunchzaak en co-workingplek Le Phare du Kanaal is dan weer de hippe bakkerij C’est si bon neergestreken. “Een microvoorbeeld,” zegt hij daarover, “en de geplande appartementen zorgen niet voor handel of cultuur in de wijk. Industriële zones in de stad hebben natuurlijk een toekomst, maar ik zie voor mezelf geen plek in pure gentrificatie.” Jean-Paul Pütz omschreef zichzelf ooit als iemand met “een links hart en rechtse portefeuille”.

Nu maakt de portefeuille vooral rechtsomkeer, weg van Brussel. “Ik zal nooit meer investeren langs het kanaal,” benadrukt hij.

Naast het Mima en hotel Meininger is Nelson Group ook eigenaar van het Meininger-hotel in Anderlecht en het Jam-hotel in Sint-Gillis. De drie hotels wil Pütz voorlopig niet van de hand. De projectontwikkelaar ontkent uitdrukkelijk dat hij zijn Jam-hotelketen kan uitbreiden op kap van het Mima of andere investeringen langs het kanaal.

De burgemeester van Molenbeek, Catherine Moureaux (PS), was nog niet bereikbaar voor een reactie.