Drugsgeweld ontspoort: ‘Er dreigt een vicieuze cirkel’

Minstens zes schietpartijen, een dode: het drugsgeweld in het gewest flakkert opnieuw op. “We moeten de netwerken oprollen.”

Op de Jacques Francksquare in laag Sint-Gillis stond de voorbije maanden een stoel op een vaste plek: aan de Vorstsesteenweg, ter hoogte van de Sint-Gilliskerkstraat. Op de stoel zat steevast iemand die de drugsbestellingen in ontvangst nam. Een tweede persoon nam even verderop het geld in ontvangst, terwijl een derde handlanger per e-step de drugs ging halen. Nog anderen stonden ondertussen op de uitkijk voor politie of concurrenten.

Het is ter hoogte van de stoel dat het vorige week misgaat. Dinsdagmiddag openen mannen in een gestolen auto er het vuur, volgens ooggetuigen met een ‘zwaar wapen’. Niemand raakt gewond, maar tijdens de daaropvolgende nacht wordt de 23-jarige Badreddine Jammal rond 5.30 uur doodgeschoten op het plein, ter hoogte van de bloembakken die bewoners er onderhouden. De jongeman zonder papieren zou gedood zijn met een riotgun, hetzelfde type wapen dat eerder ook al twee zwaargewonden maakte in de Marollen, vlakbij de Jacques Francksquare.

Pak rammel

Wat is er aan de hand? Politiebronnen vertellen in La Capitale hoe alles begon toen een dealer uit het Anderlechtse Peterbos zijn producten op de Jacques Francksquare probeerde te slijten. De lokale dealers zouden hem vervolgens een pak rammel gegeven hebben. De verschillende schietpartijen en de executie van Jammal zouden een direct gevolg zijn van de afranseling.

Het geweld in Sint-Gillis is symptomatisch voor het hele gewest, waar verschillende drugsbendes een territoriumoorlog uitvechten. “Er wordt meer gedeald,” ziet Anderlechts burgemeester Fabrice Cumps (PS). “In de hele zone hebben we het voorbije halve jaar tweeduizend arrestaties gedaan in een drugscontext. Tegelijk zijn er ook meer wrijvingen tussen verschillende spelers over wie waar mag verkopen. De dealers specialiseren zich trouwens. In Peterbos vind je meer cocaïne en marihuana, terwijl aan Clemenceau in Kuregem vooral crack wordt gedeald.”

Zijn collega uit Sint-Gillis merkt hoe de laatste tijd steeds vaker dealers van buiten de eigen wijk opduiken. “We hebben het afgelopen jaar heel wat acties tegen de drugstrafiek gedaan en daarbij heel wat mensen opgepakt,” zegt Jean Spinette (PS). “Na de zomer zag je dan plots nieuwe gezichten opduiken, die soms ook van buiten Brussel komen.”

Wat in Brussel gebeurt, maakt deel uit van een internationale trend. “In heel wat plekken in Europa is er een toename van wapengeweld, vaak door jonge daders,” merkt Nils Duquet op. De directeur van het Vlaams Vredesinstituut is tevens expert in wapengeweld. “Die jongeren zijn impulsiever, hebben minder te verliezen en schieten zich letterlijk een weg naar boven. Je ziet dat bijvoorbeeld in Zweden, in Marseille en in Nederland.”

Vanwaar die toename? “Er komen meer drugs binnen, met name cocaïne,” analyseert Duquet. “Daardoor gaat er meer geld rond en is de inzet hoger. Het gaat ook vaak om geweld verbonden aan open drugsmarkten, waarbij verschillende bendes in directe concurrentie met elkaar opereren. Daarbij moet je dan nog eens een toegenomen beschikbaarheid van wapens tellen. Allemaal samen kan dat voor een vicieuze cirkel zorgen, waar je niet zomaar uitraakt.”

Aandacht voor de wapenstroom

De voorbije dagen regende het verwijzingen naar het drugsgeweld in de Franse stad Marseille, waar het voorbije jaar een veelvoud aan drugsdoden viel. Feit is dat enkele dealers uit Marseille komen. Maar of er echt bendes uit Marseille zijn die hier de controle over de drugshandel proberen te krijgen, is vandaag nog helemaal niet duidelijk, zegt een goed ingelichte bron.

Een eenvoudige oplossing voor het drugsgeweld bestaat niet, daarover zijn alle spelers het eens. Burgemeester Spinette van Sint-Gillis hoopt vooral op een nog nauwere samenwerking met de federale politie en het parket. “Dealers oppakken volstaat niet, we moeten het probleem bij de wortel aanpakken en de netwerken oprollen.” Dat zegt ook zijn Anderlechtse collega Cumps: “We zullen de dealers blijven ‘pesten’ met arrestaties, maar onderzoek in de diepte levert meer op.”

Spinette ziet heil in een politiebrigade die zich specifiek op de drugsproblematiek in laag Sint-Gillis werpt. “Met Uneus hadden we een nabijheidsbrigade, maar die moest zowel preventie als de hardere interventies doen. Dat soort functies moeten we scheiden. Maar een team met genoeg mensen die de wijk goed kennen, is geen luxe.” De Uneus-brigade kwam onder vuur toen buurtbewoners de agenten ervan beschuldigden dat ze de wijkjongeren te hardhandig aanpakten.

Nils Duquet van het Vredesinstituut wijst op het belang van preventie, maar pleit ook voor meer aandacht voor de wapenstromen. “Politiediensten zien wapens nog te vaak als bijvangst, terwijl ze net allerlei criminele activiteiten faciliteren.”

Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS) van zijn kant roept deze week een Gewestelijke Veiligheidsraad samen. Daarin zullen alle betrokken partijen zich over het escalerende drugsgeweld buigen.