Gevangenis Sint-Gillis blijft wellicht nog jaren open

Nadat de geplande sluiting met een jaar uitgesteld werd tot eind 2025, hint het Gevangeniswezen nu op een verdere verlenging van de levensduur van de nochtans versleten gevangenis van Sint-Gillis.

Het personeel in Sint-Gillis, waaronder de cipiers, zit met veel vragen over zijn toekomst. Ze kregen eerst te horen dat de gevangenis eind 2024 ging sluiten. In oktober kwam dan het nieuws dat die sluiting met een jaar uitgesteld wordt. Maar wat daarna?

Om toch enig houvast te geven, stuurde Mathilde Steenbergen, de topvrouw van de Penitentiaire Instellingen (EPI), hen op 4 december een mail. Daarin erkent ze op dit moment niet alle antwoorden te hebben, maar hint ze op een verdere verlenging.

"Wat inmiddels duidelijk is: de deuren van Sint-Gillis sluiten eind dit jaar niet", schrijft Steenbergen, ook topvrouw ad interim van de FOD Justitie. "De regering kan in lopende zaken echter geen beslissing nemen over hoe lang de gevangenis daarna nog openblijft. Daarover moet de volgende regering zich buigen. We bereiden samen met de Regie der Gebouwen een dossier voor, zodat die volgende regering hierover kan beslissen en de nodige budgetten kan vrijmaken."

Tot eind 2028?

Volgens insiders ligt een verdere verlenging met enkele jaren voor de hand, gezien het aanhoudende tekort van plaatsen in de gevangenissen. Sint-Gillis telt circa 500 gedetineerden.

In vakbondskringen circuleert december 2028 als nieuwe officieuze sluitingsdatum, wat zou betekenen dat de gevangenis niet 1, maar 4 jaar langer openblijft.

Officieel is er nog niets beslist, daarvoor is het dus wachten op een nieuwe federale regering. Het ontbreken van zo'n officiële verlenging heeft grote gevolgen, want volgens de bonden liggen daardoor de broodnodige infrastructuur- en verfraaiingswerken stil. "Dat is ergens logisch, want waarom zou de Regie nog grote werken laten uitvoeren in een gevangenis die officieel over een jaar dichtgaat?", klinkt het.

"We drijven het overleg met de Regie der Gebouwen op en hopen snel duidelijkheid te kunnen geven over de exacte timing van alle werken", schrijft Steenbergen, op de eerste plaats doelend op werken aan de grilles en de toegang tot de parking.

Alarmkreet

De gevangenis van Sint-Gillis is 140 jaar oud en de op een na oudste van België (na Dendermonde). Al jaren komen er horrorberichten over de verouderde infrastructuur en de mensonterende omstandigheden voor de gedetineerden.

Op Instagram gaat momenteel een nieuwe alarmkreet van de relatief onbekende zanger Jonas Gomes viraal. De bijna-dertiger, een ex-deelnemer van The Voice Belgique, gaf in augustus een concert in de gevangenis - een initiatief van de vzw CAAP Culture - en was geshockeerd door de erbarmelijke leefomstandigheden die hij bij zijn leeftijdsgenoten aantrof.

"Een sterfhuis, met meer druggebruik in de gevangenis dan erbuiten, rampzalige hygiëne en ongedierte", schrijft hij. De zanger zegt maanden te hebben gewacht om er iets over te posten op sociale media, omdat hij naar de juiste woorden zocht.

"Het doet me denken aan de Sovjetunie van de jaren zestig", vertelt hij aan de telefoon. "Ik heb gesproken met twintigers - en zelfs een jongen van 19 jaar - die helemaal gek worden van de omstandigheden waarin ze moeten leven en soms zelfmoordgedachten krijgen."

Volgens Gomes kan er geen twijfel zijn: Sint-Gillis moet meteen dicht.

'Dynamische gevangenis'

Een vakbondsman noemt de mediaberichten overdreven. Volgens hem is de situatie niet zo extreem als wat de zanger suggereert, "maar is het natuurlijk wel een jarenlang probleem dat de overbevolking en de verouderde infrastructuur tot moeilijke leef- en werkomstandigheden leidt".

"Zolang Sint-Gillis openblijft, moet je je werk op een correcte manier en in correcte omstandigheden kunnen doen. Daarom investeren we extra in personeelsversterking en infrastructuurwerken", zo schrijft Steenbergen in haar brief aan het personeel.

En ook: "Dank je voor de toewijding waarmee je elke dag opnieuw je werk doet en zo ertoe bijdraagt om van Sint-Gillis een dynamische gevangenis te maken. We zien dit en we appreciëren dit."