Brusselse kieslijsten zijn debutantenbal: ‘Deels is dit ook strategie'

Meer dan de helft van de kandidaten op de Brusselse kieslijsten van Nederlandstalige partijen is nooit eerder opgekomen voor een parlementair mandaat. Opvallend is dat veel van deze nieuwelingen bovendien erg hoge plaatsen kregen toebedeeld. Gaat het om een strategische overweging of was het simpelweg schrapen om de lijsten gevuld te krijgen?

Fervente BRUZZ-fans kenden de nummer 3 van Vooruit voor de Brusselse parlementsverkiezingen Ilyas Mouani misschien nog van de Brussel Helpt-actie in 2021 ten voordele van zijn vzw Nakama. De kans dat de namen van Chloë Van Hoegaerden (Open VLD-lijsttrekker voor het Vlaams parlement), Toby De Backer (Federaal N-VA-lijsttrekker voor De Kamer in Brussel) of Emile Luhahi (tweede op de gewestlijst van Groen) een belletje doen rinkelen, is echter een pak kleiner.

En ze zijn niet de enige kandidaten die als nobele onbekenden een plekje bezetten op de Brusselse kieslijsten. Meer dan de helft van de aspirant-politici die de Brusselse kieslijsten voor de verkiezingen van 9 juni bevolken, hebben nooit eerder een gooi gedaan naar een parlementair mandaat. Dat blijkt uit cijfers die BRUZZ opvroeg bij de Nederlandstalige, gevestigde partijen over hun lijsten voor de gewestverkiezingen, en hun Brusselse lijsten voor de federale en Vlaamse parlementsverkiezingen.

Om precies te zijn gaat het om maar liefst 113 politieke neofieten van de 200 kandidaten. De PVDA-kandidaten voor de Kamer werden niet meegeteld omdat de partij in samenspraak met de PTB pas bij de eedaflegging zal bepalen wie tot de Nederlandstalige taalrol behoort. Onder meer Groen, Open VLD, CD&V en PVDA bevestigen daarbij specifiek aan BRUZZ dat er inderdaad uitzonderlijk veel nieuwe kandidaten opkomen. De verhouding zou bovendien nog meer overhellen als ook de nieuwe partijen die deze verkiezingen voor het eerst opkomen, zouden worden meegeteld.

De grote uitschieter van de gevestigde partijen is het Vlaams Belang. Bij die partij hebben 34 van hun 39 Brusselse kandidaten nooit eerder een politiek mandaat nagestreefd. De PVDA komt op plaats 2 met 16 nieuwelingen (zonder hun kandidaten voor de Kamerlijst meegeteld). Het rijtje wordt afgemaakt door de N-VA (19 van hun 39 kandidaten), CD&V (12 op 24), Vooruit.brussels (12 op 25), Groen (11 op 25) en Open VLD (9 op 25).

Strubbelingen

VUB-politicoloog Dave Sinardet ziet in de vernieuwingsgolf voornamelijk een gevolg van de specifieke interne strubbelingen binnen partijen. “Als je figuren verliest moet je natuurlijk naar andere op zoek. Bij de Open VLD vertrekt bijvoorbeeld Guy Vanhengel terwijl Khadija Zamouri niet erg goed meer in de markt ligt”, aldus de politicoloog. Groen ziet dan weer Arnaud Verstraete en Juan Benjumea opstappen terwijl Hilde Sabbe bij Vooruit.brussels begin vorig jaar al aangaf niet op te zullen komen.

“Tegelijk zijn er ook enkele toppers een nieuwe partij begonnen", merkt Sinardet op. Zo trekt het voormalige Open VLD-stemmenkanon Els Ampe met Voor U naar de verkiezingen en richtte ex-Vooruit-topman Fouad Ahidar de partij Team Fouad Ahidar op. Vervangers vinden van hetzelfde kaliber is niet altijd makkelijk.

Verjonging

Toch zijn het niet enkel interne partijtwisten die nieuwe kandidaten een kans geven op de lijsten. Verschillende partijen benadrukken ook het belang van “politieke vernieuwing” en kansen voor "jong talent".

Zo hamerde Brussels minister Sven Gatz bij de bekendmaking van de Open VLD-lijsten op de “vernieuwing en verjonging” die bij hen centraal staan. Ook Groen stelt “een frisse” wind belangrijk te vinden bij de komende verkiezingen. “Bij ons is een jarenlang mandaat geen vanzelfsprekendheid. Parlementsleden worden aangemoedigd om na twee legislaturen de overweging te maken om al dan niet een nieuw mandaat na te streven, en dan moeten ze hun kandidatuur aan de leden voorleggen”, klinkt het. Opvallend: ook voorzitter Nadia Naji maakte in de huidige campagne haar debuut op een kieslijst.

Vernieuwing en verjonging kan daarnaast ook een strategische keuze zijn. Niet toevallig zien we met Emile Luhahi, Ilyas Mouani, Wassim Essebane en Imane Belguenani dat jonge kandidaten met een migratieachtergrond hoge plaatsen krijgen bij respectievelijk Groen, Vooruit, CD&V en Open VLD. “Daar is uiteraard over nagedacht”, aldus Sinardet. In een divers gewest als Brussel is het gewoon logisch om een diverse lijst te maken. Onderzoek toont ook aan dat mensen met een migratieachtergrond makkelijker stemmen op kandidaten met een gelijkaardige achtergrond. Het zou raar zijn om daar niet op in te spelen.”

Bekende gezichten

Toch wil Sinardet de vernieuwingscijfers ook wat nuanceren. Het is volgens hem niet zo dat alle oude krokodillen buiten worden geduwd ten voordele van jong geweld.

“Boegbeelden als Sven Gatz (Open VLD), Elke Van den Brandt (Groen) en Pascal Smet (Vooruit.brussels) prijken nog steeds bovenaan de lijsten. Ik zou dus niet spreken van een totale vernieuwing. Bekende gezichten en populaire figuren op je lijsten blijven ook erg belangrijk om stemmen binnen te halen.”