Vlaams Parlement beslist vandaag over geldigheid verkiezingen: drie mogelijke scenario's

Het Vlaams Parlement buigt zich deze dinsdagmiddag vanaf 14.30 uur over de geldigheid van de verkiezingen. Open VLD vraagt een hertelling na onregelmatigheden in Brussel, die mogelijk de zetelverdeling beïnvloedden. Dit zijn de drie mogelijke scenario’s: van het meest waarschijnlijke tot het meest ingrijpende.

Op 9 juni mochten 16- en 17-jarigen voor het eerst voor het Europees Parlement stemmen. Na de stembusgang bleek echter dat ruim 2.000 van die minderjarigen ook hun stem uitbrachten voor andere parlementen, terwijl dat niet de bedoeling was. De onregelmatigheden waren het omvangrijkst in Brussel.

Een college van deskundigen oordeelde al dat die onterechte stemmen mogelijk de zetelverdeling beïnvloedden. De Open VLD, die in het Vlaams Parlement dertien stemmen tekort kwam voor een van de zes Brusselse zetels, diende daarom een bezwaarschrift in bij het parlement, met een vraag tot hertelling. Groen en PVDA steunen die vraag.

De eerste plenaire zitting van het Vlaams Parlement, deze dinsdagmiddag, moest in principe gewoon in het teken staan van de eedaflegging. Het geldig verklaren van de verkiezingen is meestal slechts een formaliteit. Door de vraag tot hertelling staat de geldigverklaring nu wel ter discussie. Het parlement zal normaal een commissie geloofsbrieven oprichten, die bestaat uit zeven bij lot gekozen parlementsleden. Zij zullen met de indiener van het bezwaarschrift praten en vervolgens een advies uitbrengen, waarna het parlement stemt.

Drie scenario's

Wat zijn de mogelijke scenario’s? De commissie geloofsbrieven kan oordelen dat het niet nuttig of mogelijk is om te hertellen of om de verkiezingen ongeldig te verklaren. In dat geval worden de verkiezingen gewoon geldig verklaard en kan het parlement verder gaan met de eedaflegging van haar leden. Scenario één is het minst omslachtige en wellicht ook het meest waarschijnlijke, vooral omdat de twee andere mogelijkheden nog minder opportuun lijken.

De commissie kan ook een Brusselse hertelling aanbevelen. Als dat voorstel door de plenaire vergadering bekrachtigd wordt, moeten alle 500.000 stemmen die in Brussel zijn uitgebracht manueel worden herteld. “Je kan de stemmen voor het Vlaams Parlement immers niet isoleren uit die grotere hoeveelheid van stembiljetten,” legt de griffier van het Vlaams Parlement Martine Goossens uit.

In dit scenario kunnen de 118 parlementsleden die in Vlaanderen verkozen werden wel al de eed afleggen. Voor de zes Brusselaars is het dan wachten op de hertelling, die wellicht niet meer deze week zou afgerond zijn.

In dit scenario is het nog maar de vraag hoe nuttig zo’n hertelling is. Het zou immers om een hertelling gaan van een stembusgang die elektronisch gebeurde. De kans lijkt groot dat de omslachtige hertelling exact hetzelfde resultaat zou opleveren.

Ongeldige verkiezingen

Scenario drie gaat nog een stap verder. De commissie geloofsbrieven (en vervolgens ook de plenaire vergadering) kan in theorie ook oordelen dat de verkiezing in Brussel ongeldig is omwille van de onregelmatigheden. Dat zou dan wellicht betekenen dat het Vlaams Parlement verder moet zonder de zes Brusselse parlementsleden, maar dat zou dan weer in strijd zijn met de grondwet.

Een minder waarschijnlijke uitkomst van dit scenario zou zijn om de verkiezingen in Brussel over te doen. Dat lijkt praktisch onhaalbaar. Niet alleen keurde het Brussels parlement de resultaten van de verkiezingen wél al goed, het is ook onmogelijk om de mensen die in Brussel voor de Nederlandse taalgroep kozen (en daardoor ook nog een extra stem kregen voor het Vlaams Parlement) te isoleren uit de bulk van Brusselse stemmen. Zo’n herverkiezing zou dus betekenen dat alle ruim 500.000 Brusselse kiesgerechtigden hun stem zouden kunnen uitbrengen voor het Vlaams Parlement, en niet enkel de bijna 79.000 die op 9 juni in Brussel een stem uitbrachten voor het Vlaams Parlement.

Rechter en partij

Los van de drie scenario's woedt ondertussen ook een discussie over het feit dat de parlementsleden in België zelf mogen beslissen of een verkiezing wel geldig is, waardoor ze tegelijk rechter en partij zijn.

Voor de deskundigen die het rapport opstelden na de stembusgang is één zaak alvast duidelijk: de procedures voor de verkiezingen moeten herzien worden om een herhaling van de onregelmatigheden van 9 juni te vermijden bij een volgende verkiezing.