Culinair ontdekt: paranoot

De feesten komen er langzaam aan, dan gaan in de supermarkten dure dingen verschijnen die er anders niet vaak liggen. Betere wijnen, al dan niet met een strik er rond, geselecteerde hapjes, foie gras en kaviaar. De rest van het jaar mogen we ernaar fluiten, maar op het einde van het jaar lijken ze wel verplicht.

Heel hoog in die bomen leven wel bepaalde orchideeën, die tussen de soep en de patatten bepaalde bijen aantrekken, en die houden zich dan zijdelings ook bezig met die Bertholletiaboom te bevruchten via een klein gaatje in het vruchtbeginsel. Het bloempje groeit uit tot een vrucht. Dat rijpen duurt zo eventjes vijftien maanden en dan hangt daar een houten bal van een kilo of twee, die erg lijkt op een kokosnoot. Bij de eerste gelegenheid valt dat gevaarte naar beneden. Wee degene die toevallig voorbijwandelt. Soms breekt de houten vrucht bij de val op de grond.

Zo niet zijn het de agoeti’s (snelle knaagdieren, in Suriname heten ze konkoni) die ze openknagen, er is al een klein gaatje aan de top van de vrucht. Binnenin zitten de noten, netjes geschikt als partjes in een mandarijn, maar dan ook weer elk verpakt in een stevige houten dop. Zo goed als onaantastbaar. Vroeger kon je hier ongepelde paranoten kopen en het was een herculische klus om die open te breken. Goed gezien, want zo kan alleen die agoeti erbij. In de Anansifabels, de van oorsprong Afrikaanse verhalen over dieren in het oerwoud, gaat de agoeti/konkoni door voor een slim beest.

De agoeti knaagt de noot met enige moeite open, maar legt ook voorraden aan op verschillende plekken in het woud, waardoor hij de boom verspreidt. Paranootbomen komen nu voor van Peru en Bolivia tot aan de Atlantische kust, dankzij die slimme beestjes.

Men doet vandaag wel pogingen om paranotelaren aan te planten, maar – zoals je kan begrijpen – is dat weinig lucratief. Het duurt ook nog eens een kwarteeuw voordat zo’n boom begint op te brengen. Dus zijn de meeste paranoten die wij op recepties snoepen uit het wild afkomstig. Het oogsten is een belangrijk deel van de boseconomie in Brazilië, waar het ondertussen verboden is om een paranotenboom om te hakken. Paranotelarenhout is daarbij toch niet erg gewild. Paranoten zijn dus goed voor het milieu, ze houden de wilde houtkap tegen.

Dacht je dat dat gek genoeg was? Neen hoor. De lekkere noot bevat ook nog 65 procent olie (ook gebruikt in toiletproducten) en een aantal vitamines. Honderd gram paranoten geeft je 3.500 procent van de dagelijks gezonde dosis selenium! O ja, ze is ook de meest radioactieve vrucht die men kent, met een hoog gehalte aan radium.
’t Is maar dat je ’t weet. Smakelijk.