De 7 deugden van Brussel: zelfbeheersing

Heeft een stad een sterk karakter als ze nuchter handelt, met geduld, tolerantie, zelfverzekerdheid, zelfbedwang en kalmte? Zeer zeker. Meer nog, ze belichaamt de eerbare deugd van zelfbeheersing. Daarin excelleert Brussel. Onverstoorbaar volgt het zijn eigen kabbelende koers, wars van elke opwelling van emoties. De burgers en beleidsvoerders hebben elkaar goed in de hand om te waken over koelbloedige zelfcontrole.

Uitspattingen zijn aan Brussel niet besteed. De bouw van een duur Eurostadion mocht dan wel de allures van een folie des grandeurs hebben, door Brusselse achterkamerpolitiek en getouwtrek van RSC Anderlecht beet het dossier uiteindelijk in het stof. Met een betaalbare renovatie van het Heizelstadion zou Brussel wel genoeg hebben. Ook al deed dat een investeerder als Ghelamco naar de Raad van State stappen. Onze FIFA-ranking past nu eenmaal niet bij de povere vipzitjes in het voetbalpaleis.

Brussel is niet gediend met buitenproportionele projecten, het wil zelfs reconversiezones van de onmiddellijke rand beheersbaar houden. Zo ook was het reuzenshoppingcentrum Uplace een doorn in het oog van zijn onafhankelijkheid. En wat blijkt, na jaren, als een en ander met de wijsheid van een boekhouder wordt bekeken: de nuchterheid dwingt respect af, ook al droomt er altijd wel iemand van grootse bouwprojecten. Maar voor Brussel geldt een Arabisch gezegde: wie zijn hart weet te beheersen, is beschermd tegen elke coup de foudre. En het gezichtsverlies bij falende bouwdossiers neemt Brussel er zonder verpinken bij: Pilulae sunt glutiendae, non manducandae – je moet de pil kunnen slikken, zonder erop te kauwen. Trouwens welke Brusselse beenhouwerszoon en sterpoliticus had het weer over de grenzen van geduld? Ja, VDB, met 'trop is te veel en te veel is trop'.

Eenzelfde vermogen om rustig te blijven, hartstochten en verleidingen in toom te houden toont de Brusselaar bij feesten. Soms lijkt de stad uit de bol te willen gaan, zoals met haar enorme Winterpret, de eindejaarsmarkt die in enkele jaren tijd tot de grootste van Europa groeide, in omvang en bezoekers. Of met andere, meer driftige attracties als een Belgian Pride Brussels, al twintig jaar een Gay Pride Parade die toch met discipline en zelfbeheersing elke neiging tot impulsief gedrag binnen de nadars van het stratenparcours houdt. Als een en ander wat door de vingers mag gekeken worden. Hoeveel emoties bij dergelijke evenementen opwellen - zelfs bij een omloop als de 20 kilometer door Brussel - iemand houdt het gezonde evenwicht en de zelftucht altijd billijk in het oog. Gelehesjeswoede en grote straatbranden kunnen dan in Parijs, Brussel heeft eerder de neiging om elk impulsief gedrag – oproer of plezier – in bedwang te houden. Een mooie deugd.

Als cultuurstad bij uitstek binnen Europa heeft Brussel nochtans genoeg kansen om onbeheerst zijn eigen lof te zingen. Geen zaal die zoveel concerten en evenementen programmeert per jaar als het Paleis voor Schone Kunsten, kortweg Bozar. De herindeling en renovatie van dit oude kunstenpaleis onder de bergflank van de hoogstad bleek in twintig jaar tijd de beste investering ooit voor een oud pand. Net zoals de renovatie en boost van het Flageygebouw tot amusementsfabriek, na haar zorgwekkende leegstand, waarvoor erfgoedarchitect en professor Jos Vandenbreeden vanuit het Brusselse Sint-­Lukasarchief op de barricade ging staan. Of de wereldbekende muziektempel AB, die ruim veertig jaar terug ook al geen groter nieuw paleis ergens in de stad wou neerpoten. Maar genoegen nam met een beheersbaar project. Dergelijke zelfverzekerdheid maakt dat alle aandacht gaat naar wie er recht op heeft: de schitterende programmatie.

Nog meer zelfbeheersing uit zich in de aanpak van het onderwijs. Al veertig jaar draagt de Vlaamse Gemeenschap in Brussel het vaandel van een 'meertalig onderwijs', met als herkenningspunt een grote N aan de schoolgevel. Hier geen bekrompen navelstaarderij op een Nederlandstalige cultuuridentiteit, nee. In Brussel betekent onderwijs de hand reiken, vaak opvallend aan wie geen Nederlandssprekende ouders heeft. Een zwaardere klus voor de lesgever valt amper te bedenken. Hierdoor heeft het onderwijs in Brussel een zandbank uit de zee verlegd, en inmiddels al ver buiten de vaargeulen.

Met ijver en berekende zelfbeheersing – geen voorkeurs­behandelingen dus – wordt het kind extra geholpen om de moeilijke kaap van de Nederlandse 'moedertaal' te ronden. In zo goed als elke school inmiddels. Met extra overheidssteun, met extra werkuren, met extra engagement en tolerantie van zoveel leerkrachten in deze stad. Onbaatzuchtig allemaal, om terug te vallen op andere deugden als liefde en rechtvaardigheid. Allemaal deugden die staan voor beschaving. Een beschavingsmodel dat gegroeid is vanuit de buik van het multiculturele Brussel.