Estafette: Stadionkoorts

Onlangs deelde Brussels minister Guy Vanhengel een - al anderhalf jaar oud - filmpje, vol met futuristische simulatiebeelden van het nieuwe Eurostadion. En los van alle commotie over een buurtweg en een huurder, moet er me toch iets van het hart: wat wordt dit een hondslelijk, zielloos excuus van een voetbalstadion…

Zeventien jaar geleden slaagde ons land erin om een EK voetbal te organiseren zonder er ook maar één stadion die naam waardig aan over te houden: van de lachwekkende “renovatie” van het Koning Boudewijnstadion na het Heizeldrama, over het met haken en ogen aaneenhangende Jan Breydelstadion, tot de ronduit hallucinante hellingsgraad van de tribunes in Charleroi, die reddingswerkers vooraf een verplichte cursus alpinisme kostte. Een succes was dat niet echt te noemen.

Maar nu het EK in 2020 nog eens naar België komt (of tenminste, als het stadion er tegen dan staat), wil voetbalminnend België zich niet laten kennen. Helaas slaat de slinger te veel de andere richting uit: de ontwerpers van dit stadion lijden aan de alomtegenwoordige stadionkoorts van de 21ste eeuw, waarbij de mantra lijkt te zijn dat elke nieuwe voetbaltempel een onpersoonlijk, kraaknet en bovenal doodsaai karakter moet uitstralen. Nieuwe stadions bevinden zich bij voorkeur dicht bij de autoweg en zo ver mogelijk van de stad of gelijk welk sociaal weefsel: voetbalsupporters worden immers steevast aangezien als een soort parasieten die je zover mogelijk uit je stadscentrum wil houden. Of zoals Vanhengel, niet zonder enige trots, als reactie op een kritische noot bij het filmpje postte: “Rechtstreeks van de Ring in de parking. En rechtstreeks van de parking in het stadion.”

Hoewel ik de mobiliteitsbekommernissen van de politici in deze zeker begrijp, is die opvatting net wat voetbal zo vervreemdt van de samenleving. Voor mij wordt het DNA van een voetbalstadion en -club mee bepaald door de wijk waar ze gevestigd zijn. Ooit werden voetbalstadions te midden van arbeiderswijken neergepoot, op plekken die daar helemaal niet voor voorzien zijn en die een ramp zijn om er te geraken, maar wat waren ze mooi. In Engeland schieten er nog een paar over, hoewel de rijkste competitie van de wereld tegenwoordig uitblinker is in het omruilen van charme en nostalgie voor onderling inwisselbare architectuurprojecten. Op het moment van schrijven slaan de sloophamers het mythische Upton Park van West Ham United aan gruzelementen. Tegenwoordig is het kille Olympische Stadion de nieuwe thuishaven van de Londense club. Arsenal speelt niet meer in het kolkende Highbury, maar wel in het chique en sfeerloze Emirates Stadium.

Nog zoiets: de gruwelijke tendens om stadions naar sponsors te noemen. Ik durf te wedden dat, eenmaal er een eerste steen gelegd is, het een kwestie van tijd is voor de naam “Eurostadion” ingewisseld wordt voor de naam van een groot bedrijf met narcistische trekjes. De “Ghelamco Arena” is gelukkig geen optie meer, want die tempel voor de bourgeoisie is al opgetrokken in Gent. Vroeger konden we in België gaan kijken naar wedstrijden aan de Gestelsedijk (Lommel), het Ottenstadion (Gent), of Achter De Kazerne (Mechelen). Nu heten de sponsors ons van harte welkom in de Luminus Arena (Genk) en de Versluys Arena (Oostende). Het stadion van KV Mechelen ligt nog altijd achter de kazerne, maar heet nu jammer genoeg AFAS Stadion.

In het simulatiefilmpje van het (voorlopige) Eurostadion zie je klinisch schoongemaakte wandelpaden, want afval kennen ze niet in de wereld van de simulatiebeelden. Verder schijnt de zon er altijd en is de autosnelweg naast het stadion opvallend leeg: benieuwd wat ze daar bij het actiecomité van zouden vinden.

En oh ja, er zal ook gevoetbald worden. Om dat te illustreren zie je enkele schattige kinderen een balletje trappen in de nabijgelegen groene ruimte. Op enkele losse beelden na zien we echter geen ploeg op de groene mat van het stadion schitteren: het lijkt alsof de Nostradamussen bij het promotiebureau al in 2015 nattigheid voelden toen het op het vinden van een goede huurder aankwam. Het feit dat je een promofilmpje van negen minuten kan maken over een voetbalstadion zonder dat er een bal rolt, zegt genoeg.

In plaats daarvan krijgen we prachtige beelden van de “Brussels Lounge”, waar ik uit het peperdure meubilair afleid dat de champagne en kaviaar er rijkelijk zullen worden geserveerd. De tribunes zijn een bijzaak: het enige wat je kan zeggen, is dat ze uit twee delen bestaan, rood kleuren en allemaal zitplaatsen tellen: supporters die een wedstrijd graag al rechtstaand bekijken, behoren immers tot de hierboven vernoemde categorie der parasieten die we graag doorsturen naar Union of RWDM.

Gelukkig zien we een overvloed aan vergaderzalen, prachtige salons, skyboxen met lederen zetels, waar je met de voeten omhoog en het glaasje in de hand met een half oog naar de wedstrijd kan kijken - want dat schijnt er ook nog bij te horen, in architecturale parels als het Eurostadion. Of zoals ze bij Uplace zouden zeggen: zeg niet zomaar “voetbalstadion”, maar noem het een “belevingscentrum”. En zeg niet zomaar “voetbalsupporters”, maar zeg “consumenten”.

Ik wens de heren politici en projectontwikkelaars veel plezier met hun belevingstempel waar de zon altijd schijnt. Ik zal in de tussentijd mijn voetbalplezier consumeren in de gietende regen en in aftandse barakken waar de eerste kuisploeg sinds de Tweede Wereldoorlog nog moet passeren, en waar parkeerplaatsen een zeldzaam goed zijn. Want voetbal hoort toch altijd een beetje een marteling te zijn. En oh ja: champagne staat er jammer genoeg niet op de kaart.

Journalist Filip Van der Elst kijkt bij het betreden van een voetbalstadion eerder naar de tribunes dan naar de grasmat.