Pareltjes aan de Zenne (3): Tervuren, Kuifje en de bloeddiamanten

Het Afrikamuseum in Tervuren heeft de naam oubollig te zijn, en erger, het Belgisch koloniaal verleden onkritisch te benaderen. Doodzondes in onze moderne tijd waar het negentiende-eeuwse blanke superioriteitsgevoel omgeslagen is tot een collectieve mea culpa.

De meeste Volkenkundige Musea hebben eerst het woord 'Volk' uit hun naam geschrapt om daarna zich politiek te corrigeren met allerlei interactieve installaties die 'onze verscheidenheid celebreren'. Gelukkig niet in Tervuren. Dat blijft een oase is te midden van al die in halogeenlicht badende opgeleukte instituten. In Tervuren kan men heerlijk ronddolen in schemerige zalen en zich vergapen aan maatschappelijk volkomen irrelevante curiositeiten zoals de Coelacanth op sterk water, Belonogaster-wespennesten, Reuzenklauwkikkers en eieretende slangen

Maar ook Tervuren kan niet aan de Vaart der Volkeren ontkomen. Eind 2012 begint er een grondige architectonische renovatie die ook een herziening van de afdeling koloniaal verleden inhoudt.

Gevoelige kwesties en er wordt ook niet over één nacht ijs gegaan. Al 10 jaar lang buigt zich een wijze commissie over de invulling van het Nieuwe Tervuren. Een gemengd gezelschap van zoölogen, botanici, antropologen, historici, vertegenwoordigers uit de Afrikaanse gemeenschap, architecten en ga zo maar door. Aangezien er zelfs onder wetenschappers en Afrikanen veel ijdeltuiten, non-valeurs en beroepsouwehoeren rondlopen, en omdat verschillende overheden, van federaal tot lokaal zich er ook mee mogen bemoeien, is het duidelijk dat de heruitvinding van dat Afrikamuseum een heidense klus moet zijn waar de Belgische regeringsvorming een peulenschilletje bij is.

Maar vrees niet. Veel van de charmes van het museum zullen bewaard blijven, zoals de magnifieke krokodillenzaal met haar smeedijzeren Art Deco hekken, nog ontworpen door architect Charles Girault. Ook topstukken zoals de opgezette olifant en de prauw zullen blijven. Om afscheid te nemen van Tervuren oude stijl, heeft het museum in een mooi gebaar naar de bezoekers toe besloten de kelders open te stellen onder de titel 'Uncensored'. Daar onder in de stoffige gewelven kunnen we een kijkje nemen in de gigantische collectie waarvan maar 1 procent in het museum een plaats kan vinden.

Luipaardman
Wat er met de luipaardman gaat gebeuren is nog niet duidelijk. Iedereen kent de luipaardman wel uit 'Kuifje in Afrika', de snode medicijnman die een in een hip luipaardpakje met metalen klauwen Kuifje te grazen wil nemen. Kritische Congolezen vinden dat de luipaardman primitieve stereoptypen bevestigd en beter uit het museum kan verdwijnen.

Zo heeft er in 2007 ook de Congolese student, met de welklinkende naam Bienvenu Mbutu, een aanklacht bij Brusselse parket ingediend over "Kuifje in Afrika' wegens racisme. Hij eiste dat het album uit de handel zou worden genomen. Zonder succes, want een maand geleden kon ik het nog gewoon boven de toonbank kopen voor mijn zoontje ter gelegenheid van het racistische Sinterklaasfeest.

Op Engelstalige versie staat een grote waarschuwing voor tere anglofone zieltje:'… reflects colonial attitudes… bourgeois paternalistic stereotypes… that some readers may find offensive.' Voordat ik het aan de kleine zou schenken, moest ik het dus eerst zelf keuren. En inderdaad, in de scene met de ontspoorde trein worden de Congolezen als luie, achterlijke zwartjes neergezet. Abject grof maar juist daarom van een Monthy Python-achtige hilariteit. Ook is Kuifje bepaald geen dierenvriend. Weet Gaia dit al? De karabijn is, naast Bobbie, zijn beste vriend. Er worden welgeteld 15 antilopen, een aap, een leeuw, een slang, een olifant en enkele krokodillen over de kling gejaagd. In een oudere versie wordt er zelfs nog een Rinoceros met dynamiet opgeblazen. Opmerkelijk.

Maar laten we 'Kuifje in Afrika' herwaarderen. Want wat is het plot? Een Amerikaanse hyper-kapitalistische onderneming, want zo kan men de georganiseerde misdaad gerust omschrijven, willen illegaal diamanten gaan mijnen. Hiervoor proberen ze een stamoorlog te ontketenen om zodoende in een toestand van wetteloosheid en anarchie ongestoord hun gang te kunnen gaan om de winsten te maximaliseren. Klinkt dat niet bekend in de oren? De burgeroorlogen in Sierra Leone, Liberia, Angola, DR Congo? Het zou nog tot 2006 duren totdat Leonardo di Capri deze problematiek in 'Blood Diamond' aankaartte. Hergé was een ziener. Rehabilitatie voor onze grote vriend. Laten we het album omdopen tot 'Kuifje en de Bloeddiamanten.'