De leestip van Anamaria Olaru: ‘Vlieglessen’ van Charlie Gilmour

De Brusselse bibliotheken zetten 19 topboeken in de kijker, zorgvuldig gekozen door Brusselaars met een liefde voor lezen. Ontdek jouw zomerlectuur en laat je leiden door deze leesambassadeurs.

Interview door Ewout Decoorne
vertaling door Nathalie Cools & Jan Nachtergaele

Anamaria Olaru (38) heeft twee grote passies: natuur en boeken. Ze heeft zelfs een blog met de naam ‘natureandbooks.com’. Die dubbele interesse vind je ook terug in haar werk als vrijwilliger bij de bibliotheek van Jette. Annamaria promoot er de collectie Roemeense boeken, organiseert workshops en helpt met de uitbouw van zadenbib Plantotek. Het mag dan ook niet verbazen dat ze een boek uitkoos waarin de invloed van de natuur op de mens centraal staat. Het autobiografische ‘Vlieglessen’ van Charlie Gilmour vertelt het verhaal van een jonge ekster die uit het nest, in de handen van de schrijver valt en diens toekomstige vaderschap mee zal bepalen.

Wat heeft jou, een jonge moeder van twee meisjes, ertoe gebracht een boek te lezen over wat het betekent om een vader en een zoon te zijn?
Ik heb het geluk dat mijn man heel betrokken is bij de opvoeding van onze tweelingdochters. Kort na de bevalling wilde ik hem bedanken voor zijn toewijding en zei ik: “Je bent zo liefdevol en zorgzaam voor de meisjes… Je bent net hun tweede moeder.” Hij keek me verward aan en zei: “Hoezo, hun tweede moeder? Ik ben gewoon hun vader!”

Terugkijkend op mijn eigen jeugd zag ik meteen dat de mannen in mijn leven niet echt betrokken waren bij mijn opvoeding. Alle inspanningen werden aan de vrouwen toegekend. Ik zag dan ook geen echte rol voor mannen bij het opvoeden van kinderen. Deze herinneringen deden me stilstaan bij hoe ik mijn man als vader zag. Kreeg hij wel genoeg ruimte en erkenning in het opvoeden van onze meisjes? Hoe voelde hij zich als nieuwe vader? Hielp zijn vader hem bij het vormgeven van het vaderschap? Hoe zou een jongen zonder aanwezige vader zich voelen als nieuwe vader? Hoe zou hij zijn rol definiëren?

Al deze vragen maakten me nieuwsgierig. Ik wilde meer te weten te komen over vaderschap, over de rol van vaders in onze samenleving en over al hun uitdagingen en worstelingen. Ik denk dat vrouwen meer ondersteuning krijgen als ze mama worden. We uiten onze angsten en twijfels ook veel meer. Ik wou uitzoeken hoe zonen en vaders omgaan met hun tekortkomingen.

Geloof je dat vaderschap, als cultureel concept, verschillend is van moederschap? Of van ouderschap in het algemeen?
Dat is een moeilijke en persoonlijke vraag. Normaal gesproken zouden we het moeten hebben over ouderschap. Maar in samenlevingen of families waarin moeders of vaders afwezig of onvoldoende betrokken zijn, denk ik dat sommige jongvolwassenen op zoek zijn naar antwoorden over de rol van een ouder, de gevoelens die ermee gepaard gaan en hoe ze moeten omgaan met uitdagingen, moeilijkheden en emotionele situaties.

Persoonlijk zag ik wel een onderscheid tussen moeders en vaders bij verschillende Roemeense stellen. Veel mannen zonder betrokken of aanwezige vaders kampen met gevoelens van ontoereikendheid, terwijl vrouwen een houding van alwetendheid aannemen omdat ze zagen hoe hun moeders alle aspecten van de opvoeding voor zich namen. Dit is de bron van veel frustratie bij koppels. De mannen willen betrokken zijn, maar weten niet hoe. De vrouwen zijn overdreven kritisch over de manier waarop mannen bepaalde dingen doen, omdat die in hun ogen niet ‘de juiste manier’ is.

Ik denk dat moeder- en vaderschap van elkaar onderscheiden worden in de context van elk gezin en van de samenleving, en de manier waarop die in elkaar zit.

Je bent zelf een jonge ouder. Herken je de twijfels en angsten die Gilmour beschrijft over het opvoeden van kinderen?
Absoluut! Lezen over zijn onzekerheden en angsten stelde mij gerust. Wanneer het aankomt op ouderschap, zijn we allemaal hetzelfde: we zijn allemaal bang om iets verkeerd te doen. We zijn allemaal bang om schade te berokkenen. We worden verlamd door de enorme verantwoordelijkheid die we dragen. Stel je voor! Van de ene op de andere dag ben je verantwoordelijk voor iemands mentale, emotionele en fysieke welzijn. Dat fragiele, kleine wezen is volledig van jou afhankelijk. Plotseling ben je een rolmodel, een mentor. De gedachte alleen al bezorgt me kippenvel… En hoe meer generationele trauma's je meedraagt, zoals verlating of voorwaardelijke liefde, hoe groter de twijfels en de angsten. Ik waardeerde de kwetsbaarheid en gevoeligheid van de auteur over dit onderwerp. Het was echt helend om te lezen.

Voor Gilmour was het een ekster die hem inspireerde zijn vaderschap vorm te geven. Heb jij rolmodellen die hebben bepaald hoe je in het leven staat?
Boeken zijn mijn enige gids bij het opvoeden. Ik heb er zo veel gelezen dat het mij soms verwarde of boos maakte: wat ik ook doe, ik doe nog altijd dingen verkeerd. Het is moeilijk als de antwoorden niet vanuit jezelf komen.

Maar ook hier heb ik de natuur weer om op terug te vallen. Zij is mijn andere gids, die me leerde vertrouwen op mijn innerlijke stem en mijn dierlijk instinct voor bescherming en liefde. De natuur en de levende wezens op deze planeet zijn extreem veerkrachtig. Ik moet geloven dat mijn kinderen dat ook zijn, welke fouten ik ook maak. Ik moet er gewoon zijn en mijn rol als ouder zo bewust mogelijk beleven.

De verlaten ekster in het boek weerspiegelt de vervreemding van de auteur van zijn vader. Tegelijk bepaalt de ekster hoe hij zijn vaderrol vervult. Heb jij vergelijkbare ervaringen, waarbij de natuur je een levensles heeft bijgebracht?
De krachtigste les die de natuur mij leert, is het aanvaarden van constante verandering en transformatie. De veranderende seizoenen herinneren mij voortdurend aan de fasen die we moeten doormaken om te groeien. We kunnen weerstand bieden aan verandering, maar toch zal het gebeuren. Als we aansluiting zoeken bij de natuur, kunnen we leren om vrijer te stromen op de golven van het leven en aanvaarden wat op ons afkomt. De jaarlijkse sterfte en hergeboorte van de natuur is een les in loslaten en hoop. Het is een uitnodiging om in het hier en nu te leven.

Er is een samenspel van meerdere lagen en subthema's: kindertijd en ouderschap, nature-nurture, afstand en nabijheid. Is deze veelzijdigheid onmisbaar in ‘goede’ boeken?
Ik hou van veelzijdige boeken omdat ze een breder publiek aanspreken. Als je niet geïnspireerd wordt door één aspect van het boek, is er zeker een ander aspect dat je aanspreekt. ‘Vlieglessen’ combineert zo veel facetten van het leven en bekijkt deze vanuit zo veel invalshoeken. Daarom denk ik dat dit boek een impact zal hebben op je leven en denkwijze, ongeacht je genderidentiteit, wat je gezinssituatie is, of je nu dicht bij de natuur staat of niet.

Hoe kunnen wij, als burgers in een drukke en snel veranderende wereld, ontvankelijker worden voor de kennis die onze (natuurlijke) omgeving bevat?
Mijn enige advies is: laat jezelf omringen door de natuur. Ga naar een bos en laat het tot je spreken. Kijk om je heen en laat je geest tot rust komen. Aandachtig kijken is de beste oefening in mindfulness en meditatie. Koop een verrekijker en kijk 30 minuten naar een vogel. Bestudeer de schors van een boom en let op alle inkepingen, wonden en tekenen van symbiotische relaties. Dat is de enige manier om van de natuur te leren en je erdoor te laten inspireren.

Ontdek de 19 boeken, lees de interviews, verken de activiteitenkalender en blader door het gratis zomermagazine via muntpunt.be/1stad19boeken en brusselsebibliotheken.be.