De leestip van Mauricio Ruiz: 'Deuntje' van Eduardo Halfon

De Brusselse bibliotheken zetten 19 topboeken in de kijker, zorgvuldig gekozen door Brusselaars met een liefde voor lezen. Ontdek jouw zomerlectuur en laat je leiden door deze leesambassadeurs.

Als kind speelde hij liever buiten dan een boek te lezen. Maar in zijn tienerjaren ontdekte Mauricio Ruiz dat literatuur een venster naar zijn verbeelding opende. Hij begon boeken te verslinden en verschillende talen te leren. “Maar wat wil je teruggeven aan de wereld?”, vroeg zijn vader hem. Mauricio bleek zelf een verhalenverteller en ging aan de slag als journalist en schrijver. Een paar jaar geleden ontmoette hij de Guatemalteekse schrijver Eduardo Halfon op het Passa Porta Festival en daarna las Mauricio al zijn boeken. Deze zomer wil hij het boek ‘Deuntje’ (‘Canción’ in het Spaans) delen met andere Brusselse lezers.

interview & vertaling door Maren Moreau

Wat vind je zo goed aan het werk van Eduardo Halfon?
Een paar jaar geleden las ik zijn boek ‘Monastery’ en ik werd omvergeblazen door het verhaal en zijn manier van vertellen. Ik bewonder het feit dat hij niet bang is om tegenstrijdigheden in zijn personages te tonen. In ‘Monastery’ is het Joodse hoofdpersonage bijvoorbeeld in staat om zelfkritisch te zijn: hij reflecteert over de gevolgen van de Holocaust maar kaart ook aan hoe vele Israëlieten de Palestijnse bevolking behandelen.

In ‘Deuntje’ vind je die dubbelzinnigheid ook terug. Het verhaal verbindt hoofdpersonage Eduardo Halfon – die zich op een Japans schrijverscongres bevindt – met zijn grootvader, die in de jaren 60 ontvoerd wordt door de guerrillabeweging in Guatemala. Zijn personages hebben hun deugden en gebreken, ze zijn nooit zwart of wit. Dat maakt hen heel menselijk. En ik hou van de manier waarop Halfon schrijft: heel eenvoudig, niet pronkerig.

De taal is inderdaad rechttoe rechtaan, maar de structuur in ‘Deuntje’ is vrij complex.
Ja, de taal is zuinig maar het verhaal is gefragmenteerd. Het is als een Perzisch tapijt: geweven in verschillende kleuren en patronen, maar toch één geheel. Dat is ook de manier waarop hij schrijft. Hij creëert verschillende fragmenten en pas maanden later voegt hij die samen volgens een rode draad.

Maar als lezer ga je daarin mee?
Sommige lezers raken in het begin misschien gedesoriënteerd, maar uiteindelijk valt alles op zijn plaats. De auteur heeft een interessante visie en er zit een mooi ritme in zijn taal. Toen hij jonger was, wilde hij pianist worden en die jazz en muzikaliteit voel je in zijn woorden.

Eduardo Halfon is een kosmopoliet, net als jij. Zijn de thema's uit zijn boeken herkenbaar voor jou?
Tot nu toe heet de hoofdrolspeler in al zijn boeken Eduardo Halfon. Hij gebruikt zijn eigen ervaringen en vermengt fictie met realiteit. ‘Deuntje’ vertelt het verhaal van zijn grootvader, wiens naam ook Eduardo Halfon was. De verteller wilde weten waar zijn naam vandaan kwam. Identiteit is dus een belangrijk thema in het boek en het is ook iets dat ik herken. Hoewel de auteur geboren en getogen is in Guatemala, heeft hij een dubbel gevoel over het land. Ik heb dezelfde verhouding tegenover mijn geboorteland Mexico. Ik vind het heel dapper dat Halfon zijn eigen naam gebruikt voor zijn hoofdpersonage. Natuurlijk verwarren lezers daardoor de auteur met het personage maar daar geniet hij stiekem van. Ik herinner me dat toen zijn boek ‘Saturnus’ verscheen, sommige kranten hem psychologische hulp aanraadden omdat zijn hoofdpersonage met dezelfde naam zijn vader wilde vermoorden. Maar dat was voor Halfon een extra motivatie om deze manier van schrijven nog meer te ontwikkelen.

Je bent zelf schrijver. Hoe persoonlijk is jouw werk?
Toen ik ongeveer tien jaar geleden begon met schrijven, wilde ik net het tegenovergestelde doen: personages creëren die zo ver mogelijk van mezelf stonden. Later ontdekte ik het werk van schrijvers zoals Eduardo Halfon en Annie Ernaux, die hun eigen ervaringen gebruikten om fantastische romans te schrijven. Ik dacht: “Dat wil ik ook.” In een van mijn laatste boeken probeerde ik dus mijn eigen naam te gebruiken. Ik vermengde mijn eigen herinneringen met fictie. Maar ik voelde meteen een dissonantie. Het voelde alsof ik de waarheid verdraaide. Toen ik de naam van het hoofdpersonage licht aanpaste, van Mauricio naar Marcelo, voelde het wel juist. Halfon is dus een goede leermeester tijdens het schrijven.

Ben je als schrijver ook een andere lezer?
Helaas heb ik last van beroepsmisvorming. Het is moeilijker geworden om gewoon van een boek te genieten. Na een paar pagina's weet ik al of ik het goed vind of niet. Zo kan ik er niet tegen wanneer het ego van de schrijver te aanwezig is. Maar de visie van de auteur is wel erg belangrijk voor mij. Ik vind het fijn als een boek je een nieuw perspectief biedt. Wanneer je bijvoorbeeld denkt: “Wauw, zo heb ik Brussel of Guatemala nog nooit gezien!”

Herinner je je de eerste keer dat je als kind het plezier van lezen ontdekte?
Eerlijk? Als kind was ik helemaal geen lezer. (lacht) Mijn oudere broer kwam altijd met boeken naar me toe en zei: “Lees dit alsjeblieft!” Maar ik dacht: “Laat me met rust, ik wil buiten spelen.” Op 15-jarige leeftijd ontdekte ik eindelijk het plezier van lezen dankzij enkele leraren op school. Een van de eerste boeken die mijn verbeeldingskracht aanwakkerde, was ‘Liefde in tijden van cholera’ van Gabriel Garcia Marquez. Het gaf me een venster op de wereld. Nu vind ik het wel jammer dat ik zo laat begon te lezen. Ik las net ‘Proust and the squid’ over het belang van lezen als je jong bent en hoe ingrijpend je hersenen erdoor veranderen. Zelfs als je nog niet kan lezen maar wordt voorgelezen door je ouders, leg je verbanden en maak je kennis met woorden en verhalen.

In welke taal lees je graag?
Ik lees voornamelijk in het Spaans, Engels en Frans. Ik houd van het ritme van het Engels met zijn korte lettergrepen en de muzikaliteit van het Spaans. Het zijn rijke talen met veel synoniemen. In Latijns-Amerika, waar ik ook vandaan kom, worden veel woorden uit oude culturen toegevoegd aan het Spaans. Halfon gebruikt typisch Guatemalteeks Spaans in zijn boeken, wat de taal meer kleur geeft. Wist je trouwens dat elk land een andere versie van Halfons boeken heeft? Hij geeft zijn vertalers veel vrijheid en omdat zijn werk erg gefragmenteerd is, kiezen zij de fragmenten die ze goed vinden en komt niet elk fragment in elk boek terecht. De Franse versie en de Duitse versie zijn dus niet hetzelfde. Hij houdt van het idee dat de ervaring voor elke lezer anders is, maar voor mij was het nogal verwarrend omdat ik zijn boeken in verschillende talen lees.

Waarom is ‘Deuntje’ het perfecte zomerboek?
Omdat het je doet reizen. Niet alleen naar verschillende plaatsen zoals Japan, Guatemala en het Midden-Oosten, maar ook in de tijd. En door de gefragmenteerde manier van vertellen wil je weten hoe alles zal samenvallen. Het zet je aan het denken. ‘Deuntje’ is geen thriller maar Halfon speelt wel met spanningsbogen, waardoor je niet kan wachten om de volgende bladzijde om te slaan.

Ontdek de 19 boeken, lees de interviews, verken de activiteitenkalender en blader door het gratis zomermagazine via muntpunt.be/1stad19boeken en brusselsebibliotheken.be.