Maryam Kamal Hedayat: 'Het vergt geduld en moed om even opnieuw kind te worden'

Drie weken lang deelt een creatieveling zijn/haar/hun visie op de wereld. Maryam Kamal Hedayat is filmmaker, schrijver en curator. In 2021 ontving ze scenariosteun van het Vlaams Audiovisueel Fonds voor haar eerste langspeelfilm. Ze is oprichtend lid van het feministische filmcollectief Wanda. www.maryamkhedayat.com

Verdwalingen, 2022

Terwijl ik mijn weg naar huis via de Edmond Grimberghestraat voortzet, krijg ik een whatsappbericht van mijn vader. "Call me." Ik weet wat hij wil vragen. Of ik al hotels heb gevonden. Ik beslis eerst snel wat opzoekingen te doen voor ik hem bel. Ik wil de hoopvolle toon in zijn stem die omslaat in teleurstelling ontwijken.

Als ik aan mijn voordeur ben, voel ik vlinders in mijn buik. Sinds een jaar woon ik in mijn eigen kleine Melrose Place, minus het zwembad. Dit oude herenhuis met vier verdiepingen, een achterhuis en 6,5 bewoners is mijn oase van mentale rust. Binnen gooi ik naar gewoonte mijn jas en tas op de keukentafel en zwaai, ook een gewoonte sinds een jaar, naar mijn overbuurvrouw in het achterhuisje. Onze keukens kijken op elkaar uit, de koer, met de vele mooie rozenstruiken ligt tussen ons in.

Ik zet mijn computer aan en googel ‘hotels Caïro’. Sinds ik me kan herinneren praat mijn vader over Caïro, en dan vooral over de reis die hij wil maken. "Ga je mee? Ik ga met of zonder jou!e Al jaren dreigt hij alleen te gaan, maar doet dat uiteindelijk nooit. Het idee om een week met mijn ouders op vakantie te gaan vervulde me altijd met vrees. Het vergt geduld, maar bovenal moed, om een week opnieuw kind te worden. Want hoe oud je ook bent, je blijft eeuwig kind en je zult ook zo behandeld worden.

De afgelopen jaren heb ik dan ook de reisvraag vermeden. Maar de pandemie bracht het existentiële besef van mijn ouders’ sterfelijkheid met zich mee en enkele weken geleden, toen mijn vader de vraag nog eens stelde, werd ik overvallen door een trieste gedachte die ik niet kon verdringen en die ik nu met moeite schrijf: dit zou weleens de laatste kans kunnen zijn. Dus zei ik ja! Laten we naar dat oude land van mythes en mummies gaan, waar katten in hoger aanzien staan dan eender welk ander dier, en waar niet de ijzeren poorten maar die heilige viervoeters het rijk en de doden beschermen.

Katten vormden altijd een groot discussiepunt tussen mij en mijn vader. Hij heeft namelijk een afkeer voor de diertjes. Ik heb dat nooit begrepen. Vooral omdat hij een groot hart heeft voor alle andere viervoeters en omdat zijn geboorteland nota bene de vorm van een kat heeft!

Het zijn dan ook niet de katten die hem naar Caïro voeren, noch een verlangen om de piramiden te bezoeken. De reis is eigenlijk een bedevaartstocht. Niet ter ere van de dode farao’s, maar om een ode te brengen aan een andere dode koning, die van van Perzië: Mohammed Reza Pahlavi. De tombe van de in 1980 overleden koning ligt in de Al-Rifai-moskee. Elk jaar, zo gaat de legende volgens mijn vader, komen honderden mensen bijeen om de koning te eren en een goede reis te wensen op zijn sterfdag. Wordt ook zijn graf beschermd door de pluizige sfinksen van deze stad?

Deze tocht is voor mijn vader niet minder belangrijk dan die naar Lourdes of Compostela voor anderen. Ik vraag me af of er verschijningen plaatsvinden en of er T-shirts, kaarsen en kopjes versierd met het gezicht van de koning verkocht worden. Is commercie tenslotte niet een lot dat alle heilige oorden vroeg of laat treft?

Wat zal er gebeuren als deze generatie, die na al die jaren nog steeds rouwt om de dood van Pahlavi, zelf heengaat? Zullen wij de traditie voortzetten? Wij die de cultus rond de overleden koning nooit zelf hebben ervaren. Hoe kan een generatie een herinnering levendig houden als ze enkel getuige is van mondelinge overleveringen?

Dit bedevaartsoord symboliseert een thuis voor mijn vader en voor de andere pelgrims. Een plek waar ze zich heel voelen. "Home is where your heart is," zeggen ze, maar voor de postrevolutionaire, diasporische generatie is dat niet zo vanzelfsprekend. Want wat als je je hart op de verkeerde plaats hebt gelegd? Wat als je het bent verloren onderweg? Ben je voorbestemd om eeuwig te dwalen, van oord naar oord, land naar land?

Misschien zal deze rustplaats ooit transformeren van een thuis naar een museum voor de nieuwe generatie. Een plaats die louter oude, verloren verhalen en herinneringen herbergt. Misschien zullen de katten die de graven beschermen die verhalen in zich meedragen en tijdens hun dwaaltochten aan enkele gelukkige voorbijgangers toevertrouwen.

Dit is deel 3 van Maryam Kamal Hedayats driedelige travelogue, die zich ontrafelt gedurende één dag en ons meevoert door de straten van Brussel op een stroom van herinneringen.

De hele reeks herlezen? BRUZZ.be/bruxellesvies