Hommeles bij vluchtelingenproject: Cinemaximiliaan zet voorzitter aan de deur

Cinemaxiliaan, het platform voor cinema door en voor vluchtelingen, zet een nieuwe stap in een poging om een einde te maken aan een diepe crisis die al meer dan een jaar duurt. Voorzitter Ayham Saif Eddin, die zich kritisch uitliet over het management, wordt aan de deur gezet.

Cinemaximiliaan ontstond in de nasleep van de vluchtelingengolf van 2015 in het Maximiliaanpark. Het is een project, intussen een vzw, waarbij cinema wordt gemaakt voor en door vluchtelingen. De organisatie kan in binnen- en buitenland op veel belangstelling rekenen omwille van het baanbrekend project. Films worden getoond in de vluchtelingencentra, vluchtelingen met cinematalent krijgen coaching.

Maar de organisatie zit al meer dan een jaar in zwaar weer. Een teambuilding in de herfst van 2019 waarbij de organisatie zichzelf kritisch tegen het licht wou houden ontaardde. Vier sleutelfiguren verlieten sindsdien de organisatie. In een poging om de plooien te proberen glad te strijken werd in juni door de Algemene Vergadering een traject goedgekeurd om de organisatie terug op het goede spoor te krijgen.

Er moest transparantie komen over de financiën, over de huisvesting en er moest een vertrouwenspersoon worden aangesteld binnen de organisatie. Ook de managementstijl moest anders. Er zou ook een nieuwe missie en visie worden opgesteld en de Raad van Bestuur moest vernieuwd worden.

Volgens voorzitter Ayham Saif Eddin werd in plaats daarvan, achter de rug van de Raad van Bestuur, een nieuwe aanwerving gedaan. Saif Eddin protesteerde tegen die aanwerving en probeert sindsdien tevergeefs inzage te krijgen in de financiën, arbeidscontracten en andere contractuele verbintenissen. Iets waar hij als voorzitter en lid van de raad van bestuur naar eigen zeggen het recht op heeft.

Getuigenissen over wantoestanden

In de achtergrond van de crisis speelt een lijvig rapport van getuigenissen van medewerkers en ex-medewerkers die verslag doen van de wantoestanden in het management door de stichters en coördinatoren van het project, Gawan Fagard en Gwendolyn Looten, tevens een koppel.

De lijst aan verwijten is lang. Hen wordt machtsconcentratie verweten, een gebrek aan empathie voor de medewerkers en manipulatief gedrag. Wie zich kritisch opstelt wordt meteen op zijn plaats gezet of de deur gewezen. Ze zouden heel veeleisend zijn tegenover de medewerkers, maar zelf heel chaotisch in hun beleid.

Uit de getuigenissen blijkt dat medewerkers via vrijwilligerscontracten werden betaald. Ze moesten daarbij hard werken, maar kregen daar slechts een karige vergoeding voor. Met de filmmakers werden, volgens onze gesprekken, ook geen afspraken gemaakt over de auteursrechten.

De verschillende betrokkenen waarmee BRUZZ sprak wijzen erop dat dergelijke managementsstijl des te problematischer is gezien de kwetsbare situatie van de vluchtelingen.

Er zijn ook vragen over de huisvesting. Het pand met voor- en achterhuis waarin Cinemaximiliaan is gevestigd is volgens onze informatie goedkoop ter beschikking gesteld door enkele mecenassen maar wordt door het koppel zowat als hun privédomein beschouwd. Ze wonen er, en werken er ook. Dat zorgt volgens een van de getuigen geregeld voor problemen omdat privé en werk te veel door elkaar lopen.

Het algemene beeld dat overheerst in de gesprekken die BRUZZ voerde is dat tal van vluchtelingen zich bij Cinemaximiliaan geïnstrumentaliseerd voelen zonder dat ze echt naar waarde werden geschat. “We moesten de stempel van ‘vluchteling’ dragen en dat was belangrijker dan wat we artistiek presteerden.”

“Het was als een mooi hoopvol project begonnen voor vluchtelingen, maar het is vandaag toch vooral de broodwinning geworden van enkele Belgen,” zo vat een waarnemer het samen.

Voor een ander bevoorrecht waarnemer toont het vooral dat werken met vluchtelingen en nieuwkomers niet licht mag opgenomen worden, omdat ze vaak met oorlogs- of vluchttrauma’s te maken hebben. En er zijn vaak ook de grote culturele verschillen. “Dat hebben Fagard en Lootens niet altijd voldoende ingezien. Er was veel naïviteit,” klink het.

Vlucht vooruit

BRUZZ probeerde om een reactie te vragen aan het koppel Lootens-Fagard maar nog voor maar één vraag gesteld werd, werd al met een advocaat gedreigd. Ook de schriftelijke vraag op weerwoord bleef onbeantwoord.

In plaats daarvan nam Cinemaximiliaan de vlucht vooruit en stuurde de organisatie een communiqué naar de partnerorganisaties waar gesteld wordt dat de organisatie achter het koppel Lootens-Fagard blijft staan en dat Ayham Saif Eddin afgezet zal worden als voorzitter.

Dat moet nog bekrachtigd worden op een Algemene Vergadering. Daarbij wordt Wouter Hillaert, bekend van Hart Boven Hard, als nieuwe voorzitter naar voor geschoven. Hij is lid van de Algemene Vergadering en speelt al sinds september een rol om het transitieproject te begeleiden.

Hij erkent dat er problemen zijn met het management. “We kennen de getuigenissen. We hebben verschillende medewerkers hier ook over gehoord. We proberen nu de vzw terug op de rails te krijgen. Cinemaximiliaan kampt duidelijk met groeipijnen, zoals vaker met kleine organisaties. De problemen die er zijn worden wel degelijk aangepakt. Er komt een ombudsman en Lootens en Fagard zullen een managementscoaching krijgen.”

Over de controversiële aanwerving en de huisvesting geeft hij geen commentaar. Over het gebrek aan transparantie in de financiën zegt hij dat het management binnenkort de rekeningen van 2020 zal voorleggen aan de Algemene Vergadering.

Cinemaximiliaan draaide in 2019 een omzet van om en bij de 200.000 euro en krijgt subsidies van de VGC (35.000 euro), Vlaanderen (85.000 euro), de Koning Boudewijnstichting en nog enkele andere partnerorganisaties en private sponsors.