In memoriam: Jean Boterdael (Molenbecca) en Philippe Grombeer (Les Halles, Schaarbeek)

Jean Boterdael, medeoprichter van de heemkundige kring Molenbecca en oud-gemeente­ambtenaar, heeft zijn geliefde gemeente voorgoed verlaten. En ook de Brusselse culturele wereld is een pionier, groot liefhebber van podiumkunsten en diplomaat verloren. Philippe Grombeer, de eerste directeur van Les Halles in Schaarbeek, is op 74-jarige leeftijd overleden. Beiden stierven aan de gevolgen van Covid-19.

‘Het geheugen van Molenbeek’ is niet meer

In de werkkamer van Jean Boterdael staan de boeken over Molenbeek opgestapeld tot het plafond. Het archief van de Molenbeekse heemkundige kring beslaat niet alleen die werkkamer, maar ook twee kelders en een garage. Het nalatenschap van een man wiens missie het was om het glorieuze verleden van Molenbeek met het grote publiek te delen.

Al in 1959 begint Boterdael informatie te verzamelen over het verleden van Molenbeek, de gemeente waar hij opgroeit en tot zijn dood zal blijven. Niet veel later gaat hij als ambtenaar aan de slag bij de gemeente Molenbeek. Met zijn achtergrond in bestuursrecht schopt hij het tot hoofd van de dienst Bevolking.

Ook tijdens zijn werk bij de gemeente Molenbeek zoekt Boterdael veelvuldig informatie op in het register. In 2000 richt hij, samen met zijn levensgezellin Maria Vandenbosch, Molenbecca op. Dat is een heemkundige kring die magazines uitbrengt, rondleidingen organiseert en als archief van de gemeente fungeert. Ook na zijn pensioen in 2008 zet Boterdael zijn werk bij Molenbecca voort.

Op 7 april wordt Boterdael, bij wie eerder onder andere al de ziekte van Parkinson werd vastgesteld, opgenomen met ademhalingsproblemen. Hij belandt op de corona-afdeling in het Erasmus­ziekenhuis, waar hij op 17 april overlijdt. Mochten hem nog meer jaren zijn gegund na zijn 77e, dan had hij ongetwijfeld Molenbecca, zijn grote passie, nog voortgezet.

Philippe Grombeer verlaat het toneel

Ruim veertig jaar geleden gaat Jo Dekmine, toen de baas van Théàtre 140, op zoek naar mensen om samen De Hallen van Schaarbeek een nieuwe invulling te geven. Algauw duikt Philippe Grombeer op, die werd geboren in Malmedy, maar een groot deel van zijn leven in Brussel doorbrengt. De Hallen uitbouwen tot een multidisciplinair cultuurcentrum, dat is de droom. Grombeer blijft 28 jaar lang als directeur aan boord om dat waar te maken.

In 1983, als de renovaties van Les Halles al jaren aanslepen, richt Grombeer een Europees netwerk op van gelijkaardige cultuurcentra.

Bedoeling was om de politici te laten zien dat wat zij wilden, kon werken. Trans Europa Halle groeit uit tot een netwerk dat inmiddels 129 leden heeft in 37 verschillende landen.
Netwerken uitbouwen en mensen samenbrengen zijn Grombeers kracht.

Vanaf 2002 mag Grombeer die kwaliteiten ook in Frankrijk benutten, waar hij als directeur van het Théàtre des Doms de verbindende schakel is tussen Franstalige Belgische artiesten en het Franse culturele leven.

Ook tijdens zijn pensioen blijft hij nauw betrokken bij de cultuurwereld. In juni zou hij nog naar een bijeenkomst zijn gegaan van Trans Europe Halle. Het mocht niet zo zijn. De kanker, afgelopen najaar bij hem geconstateerd, heeft zijn immuunsysteem al zwaar verzwakt als het coronavirus hem in zijn greep krijgt. Op 26 april sterft hij in het ziekenhuis. Hij is dan 74 jaar. Velen zullen hem missen als na de lockdown een nieuw cultuurseizoen opent.