Musea en horeca blikken terug op 'dramatische zomer'

De zomervakantie is voorbij. Voor de sector van de horeca, musea en attracties was het een zomer om zo snel mogelijk vergeten. “Augustus is normaal onze beste maand, nu zaten we op een vijfde,” klinkt het bij het Atomium.

Het Atomium heropende begin juni. “Meteen kregen we heel wat Belgen over de vloer. Je voelde dat ze kwamen om ons te steunen,” zegt woordvoerster Séverine Provost. “Voorts hadden we Franse en Duitse bezoekers. In juli zaten we al weer op 42 procent van het normale peil.”

Toen kwam de Veiligheidsraad van 27 juli: de coronamaatregelen werden opnieuw verstrengd. Provost: “Die verstrenging, samen met de rode zones, zorgden ervoor dat de bezoekerscijfers de dieperik indoken. In augustus haalden we nog maar 21 procent van het gebruikelijke aantal."

Musea bloeden

Ook in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten (KMSK) bleef een flink deel van de bezoekers weg deze zomer. “Half mei hebben we de collectie oude kunst heropend. De bezoekers keerden echter maar mondjesmaat terug,” vertelt woordvoerder Samir Al-Haddad. “Het kwam pas op gang na de opening van het Magritte Museum op 1 juli. Juli was voor ons dan ook iets beter. Er kwamen 16.252 bezoekers, tegen 52.592 bezoekers in juli vorig jaar, dertig procent dus.”

Net als in het Atomium was er eind juli - met de angst voor een tweede golf- opnieuw een knik in de cijfers. “Inmiddels gaat het weer wat beter en zitten we, althans in de weekends, weer aan het niveau van juli.” Volgens Al-Haddad is de situatie in de grote buitenlandse musea zeker niet beter. “Het Louvre haalt 25 procent, het Prado 23 procent, het Vaticaans museum amper tien procent.”

Ook de herfst wordt moeilijk, verwacht Al-Haddad. “Normaal gesproken hebben we dan nog behoorlijk wat toeristen en ook veel scholengroepen. De toeristen keren voorlopig niet terug en de meeste scholen wagen zich nog niet aan buitenschoolse activiteiten.”

Eigen collectie in de kijker

Sinds het begin van de coronacrisis verloor het KMSK al 1,7 miljoen euro aan inkomsten uit ticketverkoop, shop, evenementen en verhuur. Ondertussen heeft het museum zijn tentoonstellingsplanning aangepast. De blockbuster expo rond het werk van de Chinese kunstenaar Ai Weiwei, gepland voor dit najaar, is verschoven naar het voorjaar van 2022. In de plaats daarvan haalt het museum de mooie, eigen collectie hedendaagse kunst uit de depots. Al Haddad: “We spelen daarmee in op ons huidige publiek, de Brusselaars en de Belgen.

Voor alle Brusselse musea samen lag het bezoekerscijfer deze zomer op 40 à 50 procent, zegt directeur Pieter Van Der Gheynst van koepelorganisatie Brussels Museums. “Het beste scoorden de musea met een buitenlocatie, de plantentuin van Meise bijvoorbeeld, en de musea die niet al te zeer afhangen van een buitenlands publiek.”

Maar er is dringend een inhaaloperatie nodig, meent Van Der Gheynst. “Het Belgische publiek moet groeien. Er zijn zeker inspanningen gedaan om de Belgen naar Brussel te krijgen, maar het idee van ‘staycation, kom naar Brussel’ heeft niet zo goed gewerkt. Velen wilden de zomer covid-safe doorbrengen en zochten een niet-stedelijke context."

Telewerk nekt horeca

Voor de Brusselse horeca was het ‘een dramatische zomer’, zegt Philippe Trine, voorzitter van Horeca Brussel. “Zonder toeristen en met een hoop mensen die van huis uit werken was het heel moeilijk voor de Brusselse cafés en restaurants om te overleven. Gelukkig mochten de terrassen uitgebreid worden en was er de zon, dat heeft onze sector nog een beetje zuurstof gegeven.”

Met name in het centrum heeft de horeca erg te lijden onder de afwezigheid van toeristen en het vele telewerk, aldus Trine. “Wie komt er nu, als hij thuis aan het werk is, naar het centrum om een hapje te eten?”

Heel wat cafés en vooral restaurants, ongeveer één op de drie, zijn gewoon al maanden dicht. “Velen kondigden aan dat ze in september weer open zouden gaan, maar we moeten nog zien of dat gebeurt. La Manufacture heeft al aangekondigd dat ze voorlopig toch niet herbeginnen. Ook de Brasserie de la Presse, aan het parlement, is nog steeds dicht, net als het restaurant van het Muziekinstrumentenmuseum (MIM).”

Ook vele hotels zijn nog altijd dicht. Volgens Rodolphe Van Weyenbergh van de Brussels Hotels Association is amper de helft open. Als hij alle hotels meerekent, komt hij uit op een bezetting van tien procent voor de zomer. “Negen van de tien hotelbedden stonden leeg in Brussel. Catastrofaal.”