Bernard Foccroulle: 'Gelukkig zijn er nog zaken die je niet met punten kan uitdrukken’

In de jaren 1990 volgde Bernard Foccroulle de beginedities van de Elisabethwedstrijd voor zang op de voet als directeur van de Munt. In 2023 mag hij als voorzitter aan de lange, rode jurytafel plaatsnemen.

In vergelijking met de verschillende instrumentedities blijft het zangconcours altijd een beetje de vreemde eend in de bijt. Hoe komt dat?
Bernard Foccroulle: Wanneer je instrumentalisten tegenover elkaar gaat afwegen, heb je altijd meer referentiepunten tussen de uitvoerders onderling, simpelweg omdat ze hetzelfde instrument spelen. Natuurlijk is elke viool of elke cello nog steeds uniek, maar het is iets helemaal anders wanneer je plots enorm uiteenlopende stemtypes moet beoordelen. Aan deze wedstrijd doen dramatische sopranen mee die op een operatoneel thuishoren, maar ook heel intimistische liedzangers. Die veelzijdigheid is tegelijkertijd de schoonheid en de uitdaging aan het zangconcours.

Hoe heeft u de Elisabethwedstrijd sinds de eerste edities voor zang zien evolueren?
Foccroulle: Vroeger was het concours misschien wat meer generalistisch. Men ging nogal uit van de ‘alleskunner’: iemand die én opera én oratoria én liederen kon zingen. Nu houdt de jury veel meer rekening met de diversiteit. Uiteraard zijn er kwantificeerbare elementen: de techniek, de stemplaatsing, de intonatie, de uitspraak … Maar daarnaast speelt persoonlijkheid onvermijdelijk een rol. Hoe heeft een zanger zich een muziekstuk eigen gemaakt, welke artistieke keuzes durft hij of zij te nemen. Hoe draag je dat over op een publiek? Op welke manier geeft de uitvoerder een stukje van zichzelf bloot? Dat zijn zaken die je wel voelt, maar die je heel moeilijk tastbaar maakt. En waar iedereen ook anders op kan reageren.

Een onpartijdige jury bestaat dus niet?
Foccroulle: Van de leden moet je neutraliteit verwachten, maar toch geen afstandelijkheid. Net daarom heeft de Koningin Elisabethwedstrijd ook zo een grote jury. En er is een complex quoteringssysteem dat de meest extreme stemmen compenseert. Zo hou je ruimte voor de subjectiviteit, maar blijft het eindresultaat wel onbevooroordeeld. Laten we vooral die quotering ook niet te veel overbelichten. Het is een momentopname. Het voornaamste blijft toch altijd dat je muziek en emoties kan delen. Je moet het competitieaspect wat mij betreft vooral niet sacraliseren.

De eerste ronde van de Koningin Elisabethwedstrijd voor zang (met vier Belgen) start op 21 mei. Op 3 juni kennen we de winnaar.