In Project deburkanisation liet Rachida Lamrabet een stem weerklinken van onder een nikab. In haar nieuwe roman Vertel het iemand galmen opnieuw woorden van een stemloze.
Spot On: Rachida Lamrabet, de stem van onder de nikab
Lees ook: Sounddesigner Charo Calvo: 'Geluid begint sinds een aantal jaren meer aandacht te krijgen'
“U wil alles zien, alles doorgronden, mijn lichaam moet doorzichtig zijn,” spreekt een in nikab gehulde stem in Project deburkanisation. Haar “lichaam als een duister continent” weert zich tegen de ontsluiering, wil vrij zijn om niet gezien te worden.
Die kortfilm van vijf minuten was voor Rachida Lamrabet – zelf niet voor de boerka of het boerkaverbod – een manier om een debat aan te zwengelen over vrijheid en privacy, maar draaide uit op hysterische reacties in politiek en media, die uiteindelijk leidden tot haar ontslag als juriste bij Unia, het Interfederaal Gelijkekansencentrum.
“Ik wilde kunst maken en werd plots een boerkahoer genoemd,” vertelde de schrijfster, die in 2007 de Nederlandse letteren binnenstormde met de roman Vrouwland (Vlaamse Debuutprijs) en een jaar later met Een kind van God de BNG Nieuwe Literatuurprijs won, daarover vorig jaar in Humo. In tien jaar had ze blijkbaar enkele woorden te veel geuit.
Het is die paradox die Project deburkanisation blootlegt. De film liet de stem horen van iemand die in onze ogen tot stille gehoorzaamheid is veroordeeld. Maar eenmaal ze haar stem verheft, kritisch, wordt haar het zwijgen weer opgelegd. ‘Spreek verdrukte’ wordt dan: Zwijg, allochtoon! – zoals het priemende essay heet dat Rachida Lamrabet na de Unia-hetze schreef.
Met Vertel het iemand haalt ze opnieuw een vergeten stem naar het heden: een Marokkaanse jongen wordt tijdens de Eerste Wereldoorlog naar het Franse front gestuurd en ziet daar zijn burgerplicht beloond met het recht om vooral te zwijgen. Rachida Lamrabet blijft gelukkig haar stem verheffen. “Het is belangrijk om de verhalen te vertellen die mensen niet kennen. Ze kunnen de basis vormen voor een gedeelde toekomst.”
RACHIDA LAMRABET 21/9, 19.30, KVS BOX, www.kvs.be
Al onze tips voor het culturele najaar vind je deze week in het magazine of klik hier voor het literatuuroverzicht
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.