Kunstenaars in quarantaine 8: Nathan Daems

Waar haal je je culturele kicks in tijden van corona en quarantaine? Welke krochten van het wereldwijde web herbergen het antidotum tegen van verveling aan elkaar hangende uren, dagen en weken? Wij vroegen aan een resem Brusselse kunstenaars hoe zij de tijd een beetje (of genadeloos) wegklikken, -lezen, -luisteren en -leven. Aflevering 8: Nathan Daems.

“Bel me rond de middag, want om vier uur heb ik les in Griekenland,” antwoordt Nathan Daems wanneer ik hem per digitale post pols naar een geschikt uur voor een babbel. Virtueel bedoelt de Brusselse muzikale duizendpoot natuurlijk. “Helaas wel, ja," beaamt hij vanuit zijn woonst in downtown Brussel. "Ik ga al zes jaar lang minstens één keer per jaar naar Griekenland of Turkije om er mijn kennis over muziek bij te spijkeren. Dat is de ideale combinatie voor mij, reizen en leren.”

Zijn kennis condenseert Daems al enkele jaren in dub, afrobeat, funk en Ethiojazz bij onder meer Black Flower, het Indiaas getinte Ragini Trio en de grootstedelijke beestenboel van Echoes of Zoo. “Om de een of andere reden zakken er naar Griekenland altijd grootmeesters van bepaalde traditionele stijlen af om er les te geven. Als je in het netwerk zit, kom je dat snel te weten. Van een muzikant iets bijleren, is toch altijd beter dan enkel de theorie.”

Daems, een saxofonist, bekwaamt zich al een tijd op de ney, de Turkse fluit. “Best ingewikkeld, met die Turkse en Arabische toonladders, maar door de lockdown heb ik wel massa’s tijd om te oefenen. Heel veel Balkan-muziek baseert zich op wat je de ‘Turkse klassiek’ zou kunnen noemen. Je hoort er ook Arabische, Iraanse, Koerdische en Armeense invloeden in. Volgens de Turken zelf is het natuurlijk puur Turkse muziek. (Lacht) Ik bestudeer die muziek al twaalf jaar, en nu heb ik eindelijk het gevoel dat ik een vrij groot deel ervan ken.”

Maar nu verlopen die sessies dus via Skype.
Nathan Daems: Ja. Het is wel cool om zo bij iemand thuis in Athene te zitten. (Lacht) De klankkwaliteit is niet supergoed, maar daar gaat het niet om. Hiervóór had ik nog nooit op die manier les gevolgd. Misschien gaan we dit nu vaker doen.

Zoals de concerten die we nu ook noodgedwongen streamen.
Daems: Bij zo’n concert is hoe het klinkt dan weer wel heel belangrijk, omdat dat de belangrijkste parameter is. Ook als je niks van een bepaalde muziekstijl kent, is het eerste wat je begrijpt de klank. Nu, je ziet dat we dat nu allemaal aan het onderzoeken zijn. Misschien werpt dat op termijn zijn vruchten af. Het is goed dat er een alternatief komt, uit noodzaak. Maar een liveconcert zal je toch niet kunnen vervangen. De magie van de akoestische klank van een instrument, dat kan je zelfs niet met de beste micro’s in de beste studio’s evenaren. Onlangs heb ik zelf zo’n concert vanuit mijn kot gestreamd, georganiseerd door het West-Vlaamse kunstencentrum KAAP. Ik werd er zelfs voor betaald, ook al was het bescheiden.

Had je veel op het programma staan?
Daems: Behoorlijk, ja. In maart en april zou ik normaal gezien achttien concerten hebben gespeeld in Turkije met Aynur, een Koerdische zangeres. Deze zomer had ik onder meer shows op Gent Jazz met Black Flower en met Echoes of Zoo, en als guest met Stef Kamil Carlens. Er waren ook veel data in Frankrijk met Black Flower, en in Oostenrijk en de UK. Ik ga ervan uit dat alles gecanceld zal worden tot na de zomer. Gelukkig heb ik een kunstenaarsstatuut, en kan ik terugvallen op een werkloosheidsuitkering.
Die financiële onzekerheid is niet goed voor de psyche, maar ik zal het wel overleven. Zorgwekkender vind ik de problemen in de zorgsector. Ik heb pas een filmpje opgenomen voor een crowdfunding van ClapAndAct, dat geld inzamelt voor universitaire ziekenhuizen. Dat vind ik absurd. Asad Qizilbash, een Pakistaanse sarod-speler met wie ik een trio vorm, werkt in een woonzorgcentrum. Hij heeft geen tijd meer om nog te musiceren omdat er een personeelstekort is en hij dubbele shifts draait. Het is gewoon crazy dat de politiek daar bespaart. Het is nu wel echt tijd om de grootste bedrijven te dwingen hun belastingen te betalen.

Tijd is ook een kostbaar goed. Hoe gebruik je die tijdens deze quarantaineperiode?
Daems: Ik had toevallig net voor de lockdown een synth gekocht, voor een nieuw project met Falk Schrauwen, de drummer van Echoes of Zoo die ook bij Compro Oro en Sylvie Kreusch speelt. Normaal gezien zouden we in mei een residentie doen in de Beursschouwburg, maar die zal niet doorgaan.
We maken heel trage, spacey muziek met een superbreed klankenspectrum. Ik ben niet thuis in die muziek, dus doen we nu heel veel onderzoek. Zonder de lockdown zouden we daar te weinig tijd voor hebben gehad. Dat onderzoek is nodig om verder te kunnen gaan dan de presets van je synth. Falk bouwt zelf dingen om op te trommelen, maar hij is ook naar Indonesië geweest om er melodische percussie-instrumenten te verzamelen. Dingen uit bamboe en zo. Die sturen we dan door effectpedalen. Ik neem elke dag wat dingen op, en stuur die aan hem door, en omgekeerd. Het lukt ons om op die manier afgewerkte songs te maken. Wanneer de quarantainemaatregelen versoepelen, kunnen we meteen opnemen. Daar kijk ik maf hard naar uit.
In deze periode moet je jezelf heruitvinden, maar dat lukt niet met elk project. Er liggen een paar composities klaar voor Black Flower, maar die moeten we echt live spelen, zonder veel te repeteren. In jazz en impro moet je dingen niet te veel klinisch splitsen. Als iedereen thuis zijn deeltje opneemt, dan verlies je het grootste deel van de charme. Bitches brew van Miles Davis bijvoorbeeld, zou nooit op die manier gemaakt kunnen zijn.

Heb je in deze periode ook nieuwe muziek ontdekt?
Daems: Voortdurend. Veel muziek uit Gabon de laatste tijd. Ryuichi Sakamoto ook. En Terry Riley. Doordat ik nu in die synthtrip zit, luister ik veel naar Oscillations, de radioshow van Dan ‘Danalogue’ Leavers op Worldwide FM. Hij is de toetsenist van The Comet Is Coming, een van de jazzprojecten van de Londense jazzkoning Shabaka Hutchings. Een geweldige uitzending van twee uur lang rond synths, van soundscape-achtige dingen tot echte clubmuziek. En als ik iets tofs hoor, zet ik mijn Shazam op. (Lacht)

Hou je je ook bezig met dingen die niets met muziek te maken hebben?
Daems: Ik kook graag, ga naar buiten voor korte wandelingen of fietstochtjes. Dat is goed voor mijn hoofd. Ik mediteer nu nog meer dan voorheen. Online, met Tom Hannes. Hij kiest voor een van de meest eenvoudige vormen van mediteren, maar ook een van de meest effectieve. Je leert focussen op je ademhaling, maar het is niet erg als je die focus verliest. Als mens raak je constant je focus kwijt, het belangrijkste is om telkens opnieuw die focus te vinden. Dat helpt mij ook bij andere activiteiten, zoals muziekmaken.

Ben je een veellezer of een bingewatcher?
Daems: Ik ben begonnen in Duivels van Dostojevski, maar daar raak ik niet door. Ik ben nochtans een grote fan van zijn werk. Dan is Het kaartenhuis van Mark Z. Danielewski wel een aanrader. Een beetje een creepy verhaal over een jonge familie die in een huis intrekt dat aan de binnenkant almaar groter wordt. De duisternis waarmee ze geconfronteerd worden, is een zieke metafoor over de menselijke geest en zijn angsten. Spannend en psychologisch interessant. Goed om nu te lezen. (Lacht)
Veel tv kijk ik niet. Ik heb wel één serie gezien, Babylon Berlin, een reeks die zich afspeelt in het Berlijn van de jaren 1920. De mise-en-scène is prachtig, alles klopt tot in de details. Volgens mijn Duitstalige vriendin is het oubollige Duits van toen zelfs prima nagespeeld. Het is geweldig om die periode in kleur te zien, terwijl die in je hoofd in zwart-wit is geëtst. Je begrijpt ook dat de nazi’s niet van de ene dag op de andere uit de lucht kwamen gevallen. De eerste twee seizoenen had ik al gezien, en nu streamt het derde gratis op Primewire.
Iets totaal anders waar ik nu naar ben beginnen kijken, is Rick and Morty. (Lacht) Soms nogal gore, maar meestal hilarisch. Het is het soort humor dat werkt bij mij. Ik vind het ontspannend.

Je bent net als je confrater Lander Gyselinck, met wie je in Ragini Trio speelt, een echt livebeest. Hoe groot is de cold turkey?
Daems: Het is zo erg dat ik er niet over wil nadenken. (Lachje) Op de site van Sabam was ik mijn playlists aan het ingeven van de concerten van het voorbije jaar, om toch nog een beetje geld binnen te krijgen. Je moet dan ook de locatie ingeven en de datum. Elke keer kon ik me die shows voor de geest halen. Dat was lastig.
Nu, de kick wordt wel groter als je dat live spelen even moet missen. Wat niet slecht is, want anders zou je nooit kunnen slapen van opwinding. (Lacht) In die zin zie ik ook voordelen om veel tijd te hebben en weinig stress. Kunstenaars ontsnappen niet aan de ratrace. Als ik ’s avonds over de Vismarkt naar buiten kijk, lijkt het wel alsof we op het platteland zitten, zo rustig is het. We beginnen er nu echt aan gewoon te raken.

Maar de bubbel zal ooit wel barsten.
Daems: Ik heb altijd het gevoel dat het binnen een paar weken wel langzaam weer op gang zal komen. Maar dat kan evengoed nog véél langer duren. Ik hou mijn hart vast.