Kunstenaars in quarantaine 6: Feiko Beckers

Waar haal je je culturele kicks in tijden van corona en quarantaine? Welke krochten van het wereldwijde web herbergen het antidotum tegen van verveling aan elkaar hangende uren, dagen en weken? Wij vroegen aan een resem Brusselse kunstenaars hoe zij de tijd een beetje (of genadeloos) wegklikken, -lezen, -luisteren en -leven. Aflevering 6: Feiko Beckers.

Het doel heiligt de middelen, luidt het spreekwoord. Maar wat heiligt middelen die doelloos geboren worden? In de ogen van Feiko Beckers moeten dat de eindeloze mogelijkheden zijn. Mogelijkheden die door de volmaakt onheilige objecten, installaties en performances van de Friese Brusselaar worden ingevuld met een kostbaar mengsel van humor en ernst, het triviale en het essentiële.

Zo had Feiko Beckers onlangs een resem objecten klaar voor de wereld. Objecten bestaande uit geometrische vormen op sokkeltjes, zonder functie, en net daardoor in staat verschillende rollen te spelen. Die van schieve fruitpers bijvoorbeeld, of alternatieve pruikenhouder, of oncomfortabele hoofdsteun. Gedoemd om fonkelend te falen in het licht van wat nooit een ambitie had hoeven te zijn.

De wereld heeft zich de voorbije weken in zekere zin wat naar die relativerende geest gemodelleerd. Een ongevraagde, doelloze context noopt ons tot het scheppen van nieuwe ambities, nieuwe talen, nieuwe uitdrukkingsvormen. “Op social media zie ik dat veel voorbijkomen: al die mensen die thuisblijven en plots geconfronteerd worden met de kleine dingen waarmee ze zich omringen,” vertelt Feiko Beckers wanneer we hem aan de lijn krijgen op een vrijdagse voormiddag, net voor het land zijn vierde week lockdown light ingaat. “Je ziet nu veel meer dan vroeger foto’s opduiken van interieurs en huiselijke activiteiten. Dat triviale is vaak een vertrekpunt voor mijn werk. In die zin is dit een heel vruchtbare periode. Ja, ik wist het al lang! Ik zag het van mijlenver aankomen!” (Lacht)

Ook de kunstwereld komt in deze periode van gedwongen stilstand in beweging. “Aan de ene kant vind ik dat mooi en hoopvol, al die kunstenaars die hun veerkracht demonstreren, en al die musea en galeries die andere manieren zoeken om hun kunst te delen,” zegt Feiko Beckers. “‘Wij laten ons niet tegenhouden door dat coronavirus!’ Maar ik denk dat het soms ook goed is om te zeggen dat het gewoon echt heel zwaar is en dat de toekomst knap lastig gaat worden.”

Hijzelf zag de afgelopen weken een tentoonstelling en een performance in Amsterdam in rook opgaan – wat zijn verrukkelijk vrije voorwerpen er alleen maar doellozer op maakte –, maar houdt vooralsnog het hoofd boven water. “Ik ben banger voor de lange termijn. Al mijn projecten en tentoonstellingen liggen stil, en meestal vloeien net uit die momenten nieuwe opdrachten voort. Op een bepaald moment moeten die dingen natuurlijk ook weer worden ingehaald, en dus schuift alles een beetje op. Ik denk dat heel veel kunstenaars, als de crisis eenmaal voorbij is, in een soort zwart gat terecht zullen komen. Ook omdat het een tijdje zal duren voor alles weer op gang komt.”

Is het nog makkelijk om in die context te relativeren? “Goh, dat denk ik wel. Ik zou het jammer vinden als zo een crisis ineens alles tenietdoet. Ik kan mijn huis al niet uit, ik kan niet bij vrienden op bezoek… Er zijn al genoeg fysieke consequenties. Als er nu ook nog gevolgen zouden zijn voor mijn relativeringsvermogen, dat zou wel heel erg zijn,” lacht Feiko Beckers. “Ik vind het ook niet zo heel erg moeilijk om thuis te blijven. Ik ben een beetje een huismus. Maar dat huis wordt wel elke dag ietsje kleiner.”

Dat heeft misschien ook wel te maken met het verse vaderschap van Feiko Beckers. “Is het moeilijk om net nu ouder te worden? Ik weet het eigenlijk niet. Zijn we nu gestresseerd omdat we een kind hebben of omdat we te veel coronanieuws lezen? Misschien valt het allemaal wel mee om een baby in huis te hebben, en is het de crisis die opspeelt? De twee lopen wat door elkaar. En misschien is dat ook wel goed en efficiënt. Anders hadden we twee keer stress gehad. (Lacht) Maar het maakt het wel verwarrend.”

Gelukkig zijn er ontsnappingsroutes. De literatuur bijvoorbeeld, of glorieuze baksels. Vreemde interieurs, of het hele universum dat netjes in de plooi valt. Van het kleine naar het grote, van het triviale naar het essentiële. Speciaal voor u, geketend lezerschap, lijst Feiko Beckers vier tips op om de tijd te doden en de verwarring te verdrijven dan wel recht in het gelaat te staren.

BUITENTIJDSE BOEKEN VOOR BINNENTIJDEN
“De afgelopen weken heb ik vrij veel gelezen. En omdat ik geen nieuwe boeken in huis kon halen, heb ik mijn boekenkast eens grondig uitgeplozen. Blijkt dat ik best veel boeken heb over epidemieën. De pest van Albert Camus heb ik recent herlezen. En blijkbaar ben ik niet de enige, online boekhandels kunnen de vraag naar dat boek niet aan. De pest gaat over een uitbraak van de zwarte dood in de Algerijnse stad Oran. Wanneer de eerste doden vallen, wordt het plots heel serieus en gaat de stad in quarantaine. De angst en het isolement die daarmee gepaard gaan, spelen nu ook. Nemesis van Philip Roth gaat dan weer over een uitbraak van de polio-epidemie en zoomt heel erg in op de angst om iemand te besmetten. En op het schuldgevoel dat opduikt als dat inderdaad gebeurt. Beide boeken duiken dus in de psychologie van zo een epidemie.”

“Ik heb me wel afgevraagd waarom ik die boeken absoluut nu wilde lezen. Mijn vriendin vond het zelfs een beetje luguber. Maar als ik op reis ga naar een ander land, wil ik me ook altijd inlezen. Zelfs als ik er ben, lees ik over die plek. Wat een beetje vreemd is – je bent er toch, waarom zou je er dan over lezen? Ik denk dat het te maken heeft met het gevoel iets niet alleen fysiek te willen ervaren, maar ook op papier. Het voelt voor mij aan alsof dat de ervaring vergroot. Als ik voor een Japanse tempel sta en denk: ‘O, wat een fantastische tempel’ wil ik ook in een boek lezen: ‘Dit is een fantastische tempel!’ (Lacht) Dat heb ik nu dus ook bij die epidemie. Ik beleef het wel allemaal, ik volg het nieuws, en ik praat erover met mijn vriendin en vrienden, maar tegelijk wil ik alles ook via de literatuur ervaren.”

“Nieuwsberichten lees je om geïnformeerd te worden. Boeken zijn voer voor de binnenkant, ze kunnen je psychologische weerbaarheid vergroten, en je begrip. Van de omstandigheden, van de maatregelen… Zelf ervaar ik vandaag niet per se angst, en ik lees dus niet om mijn eigen angst bevestigd te zien. Maar ik vind het wel goed dat ik er via de literatuur meer over te weten kom, dat ik die angst ook echt ervaar. Mensen die Nemesis van Philip Roth lezen, die gaan geen lockdown-party’s meer organiseren.”

EEN DEKSELTJE VOOR ELK POTJE
“Een tijdje geleden al had een vriendin me een link gestuurd naar Things Fitting Perfectly into Other Things. Dat is een website waarop iemand goed veertig pagina’s aan video’s en foto’s verzameld heeft van objecten die precies in andere objecten passen. Een bureau dat perfect een ruimte inneemt, of een telefoon die precies past in een vakje van je auto… De site is, geloof ik, al jaren niet meer actief, maar er staan nog altijd flink wat voorbeelden op.”

“Ik heb zelf eens een sculptuurtje gemaakt, dat perfect bleek te passen om mijn keukenraam, dat altijd dichtwaaide, open te houden. Tegenwoordig ben ik het huis aan het afschuimen om te zien of ik nog meer van dat soort dingen kan vinden. Juist omdat ik thuis was en vond dat ik toch iets artistieks moest blijven doen. Zo kwam ik erachter dat een glazen pot precies tussen de planken van mijn keukenkastje past. Ik kan hem niet optillen, alleen in en uit de kast schuiven. Het klinkt een beetje stom, maar op de een of andere manier is dat een heel bevredigende ervaring. Alsof plotseling het hele universum in elkaar past. Zoals in het gedicht ‘Pluk de dag’ van Cees Buddingh’, die een religieus gevoel kreeg toen bleek dat het dekseltje van een ‘middelgroot potje marmite’ ook op een ‘klein potje heinz sandwich spread’ paste, en omgekeerd. Dat heb ik ook zo een beetje, al ben ik totaal niet gelovig of zo. En het is best spannend om op zoek te gaan naar die dingen en te ontdekken dat sommige van die voorbeelden gewoon al in je huis aanwezig zijn. Dingen waar je eigenlijk nooit naar hebt omgekeken.”

COMPETITIECAKE
“Sinds we noodgedwongen thuis zitten, zijn mijn vriendin en ik heel veel cakes aan het maken. Echt voortdurend. Nothing fancy, hoor, het zijn simpele cakes, maar het is best wel grappig. Want het klinkt allemaal heel gezellig en lief en schattig, maar het loopt nu stilaan wel wat uit de hand. (Lacht) Zo is onze volgende cake al klaar voor de vorige op is. Het wordt nu echt een competitie tussen mij en mijn vriendin over wie de beste cake kan maken. En als ik een cake maak, kijkt zij over mijn schouder mee welke ingrediënten ik gebruik. Op dit moment heeft mijn vriendin nog een grote voorsprong op mij, vorige week heeft ze een yoghurt-gembercake gemaakt die fantastisch lekker was. En dus ben ik nu de hele tijd op zoek naar recepten waarmee ik haar de loef kan afsteken. Over een paar dagen maak ik een marmercake, en daarmee denk ik haar wel eens van de troon te zullen kunnen stoten.”

“Wat ik wil zeggen, is: maak niet alleen baksels, maak er gewoon een wedstrijd van! Het is ook een soort tijdsbesteding, een manier om een bepaald moment in de dag te overbruggen. Ik vind het best wel interessant om te zien hoe mensen daar strategieën voor vinden. Eigenlijk is het een keiharde strategie om de dag door te komen. ‘Ik maak een cake voor je omdat ik van je hou, maar ook omdat ik anders bij God niet weet wat ik met de dag moet.’” (Lacht)

INTERIEURINKIJKJES
“Tegenwoordig videochat ik, zoals wel meer mensen, heel veel. Ik geef ook les aan het KASK in Gent, dus een paar keer in de week besteed ik een paar uur online om te spreken met collega’s en studenten. Dat is best grappig, omdat je plotseling een inkijkje krijgt in de huizen van anderen, plekken waar je normaal nooit komt. Ik betrap me er ook op dat ik tijdens een conference call soms gewoon niet meer aan het luisteren ben naar wat er gezegd wordt, maar eerder aan het kijken ben in welk interieur mijn gesprekspartners zich bevinden. En daar valt echt wel wat te ontdekken. Zo had een van mijn studenten bijvoorbeeld een getekend zelfportret in zijn woonkamer hangen. Wat zegt dat over iemand?” (Lacht)

“Ik heb het idee dat ik, ondanks die lockdown, plots veel meer in het privéleven van andere mensen binnendring. En toch is er die huidhonger – een prachtig woord vind ik dat. Je mist de tastbaarheid. Dat geldt net zo goed voor mijn artistieke praktijk. Ik geef ook performances en dat is juist fysiek, juist live. Die performances bestaan bij gratie van hoe het publiek erop reageert. Het gebrek aan die dialoog is heel frustrerend.”

“Door de crisis is een performance die ik zou gaan doen in Amsterdam niet doorgegaan. Dat heeft financiële implicaties, maar ik zat vooral met het feit dat ik er nooit meer achter zou komen of het publiek die paar momenten in mijn performance waarvan ik dacht dat mensen ze heel grappig zouden vinden, ook echt grappig had gevonden. (Lacht) Die fysieke confrontatie met het publiek, daar koester je zelf als maker ook verwachtingen rond. En dat kan soms heel anders uitdraaien. Ik heb al performances gedaan waar de lach niet kwam, en dan raakte ik in paniek. Zozeer dat ik mijn tekst kwijt was en op het punt stond te stoppen met de voorstelling. Maar dat niet-weten is ook het spannende. Dat dat nu niet wordt ingelost bij deze performance vind ik superfrustrerend. Ik besef dat dat heel egoistisch is. Het heeft voor andere mensen veel grotere implicaties dan voor mij. Waar ik mij dan zorgen over maak, is of een grap gelukt zou zijn, dat ik nooit die lach heb gehoord. Je kan dus wel stellen dat het best oké gaat met mij.”

“Hebben we humor nodig in deze tijden? Zeker! Maar ook ernst, zou ik zeggen. Voor mij is altijd de combinatie van tel. Mijn werk gaat over echte thema’s zoals eenzaamheid en verdriet, en die worden gecombineerd met humor. Beide aspecten zijn belangrijk en sluiten elkaar niet uit. Daarom zou ik zeggen: lees De pest van Camus, maar ga ook op zoek naar het recept voor de perfecte cake. Maak je niet alleen zorgen over de coronacrisis, maar wees ook verheugd als een mini-Oreo precies in een Mentos-verpakking past.”

Feiko Beckers: site & Instagram

> Atelierbezoek Feiko Beckers