Lange Jojo is dood, maar niet vergeten

Als het maar niet die tijd van het jaar is waarin bekende mensen plots sterven om ons eraan te herinneren dat er nog een lijstje van overleden persoonlijkheden in het jaaroverzicht moet. Dat gevoel kon je namelijk krijgen toen op 1 december het bericht kwam dat Lange Jojo is overleden. Al mogen we gerust zijn in het voortbestaan van zijn nalatenschap.

Was Lange Jojo in zekere zin een coronaslachtoffer? Ook al ging het al langer niet goed met zijn gezondheid, toen de 85-jarige zanger eerder dit jaar zijn muzikale pensioen aankondigde, verwees hij expliciet naar de lockdown en zijn veroordeling tot de zetel thuis als de oorzaak van zijn afscheid.

Hoe het ook zij, hij is dit jaar ook niet de enige populaire figuur met Brussels DNA die heenging. Ex-burgemeester Jean Demannez, café-uitbater Paul Delbaere, antiquair Tristan Schwilden, chocolatier Myriam Wittamer en kapper Ivo vergezelden hem, alsook heel wat geestelijke vaders uit de stripwereld, zoals Henri Vernes, Bob Morane, Benoît Sokal, Marc Daniëls en Jean Graton. Alleen maakte geen van hen zoveel reacties en medeleven los als Lange Jojo, die trouwens ook striptekenaar had willen worden.

Al tijdens zijn lange carrière die op zijn derde begon in een bistro in Koekelberg verwierf de geboren Elsenaar eeuwige roem. Met titels van Brusselaar van 't jaar in 2007, Koekelbergenaar voor het leven in 2013, Ereburger van Brussel in 2015, Ereburger van de Marollen 2016 en zelfs een eigen 'museum' in het Henegouwse dorp Boussu-­lez-Walcourt. De reacties op zijn dood op sociale media bevestigen dus alleen maar hoezeer de gewezen platenboer en radiomaker ('In ‘t lieg plafond' op Omroep Brabant) een populaire snaar raakte.

Daarbij wordt hij natuurlijk bij uitstek geëerd als Brusselaar pur sang. Grand Jojo was een vertegenwoordiger van het oude Brussel, het Brussel van de folklore met een grote F, het Brussel dat elders wél nog op een glimlach kan rekenen: dat van het Brussels Vloms, de voddemèt, het Bal National en het voetbal, het Brussel van Toots, Toone en Goethals. Van die grootteorde was hij ook: letterlijk en figuurlijk een reus, die wie weet ooit ook een poesjenel of een stripfiguur zal worden.

Hij heette Jules Jean

Tegelijk mag je dat 'Brusselse' ook relativeren, want er zijn ook essentiële overeenkomsten met pakweg De Strangers, Eddy Wally of tal van andere charmezangers in het buitenland. Als veel van je hits herwerkte covers zijn (zoals 'Jules César' of 'Chef, un petit verre, on a soif') dan vertolk je ook sentimenten die breder worden gedeeld.

Was de stamgast van café La Clef d'Or dan vooral volks? In het echt heette hij Jules Jean, alsof een samenvoeging van twee courante namen een volksjongen in het kwadraat van hem moesten maken. Terwijl het Vlaamse 'Vanobbergen' ook meteen de Belgitude in zijn geboorteakte vastlegde. Maar ook hier geldt: als iedereen op een onbewaakt moment weleens losgaat op 'Olé, olé, olé, olé, we are the champions', dan zijn we allemaal volks. Voorts was Jojo evengoed een jazzliefhebber, en had hij, net als sommige andere entertainers, die gereserveerde, wat mysterieuze kant. Die suggestie dat de aandacht van de bühne ook een beetje tegen wil en dank werd opgezocht. Dat de showbizz ook een noodzakelijke uitlaatklep was, voor 'iets'.

Naar de normen van die showbizz was Lange Jojo eigenlijk ook té groot en te houterig om in het plaatje te passen. En toch stond hij daar op het podium in Romeinse toga of legionairskostuum. Daarin lag wellicht een groot deel van de charme van deze charmezanger.

Het maakt de historie van de wereldhit die voortkwam uit het supporterslied 'Anderlecht Champion' (nadien 'E viva Mexico') ook zo intrigerend. Wat lokaal is kan universeel scoren, maar dat een internationale stadionhymne niet door The White Stripes, U2 of David Guetta was geschreven, maar door die lange met zijn snor aan de toog in het café bij ons om de hoek, was moeilijk te vatten. Hulde daarvoor ook aan de democratisering van de commercie in die rare jaren tachtig, toen iedereen zich zelfs met een rudimentaire platenhoes en dito videoclip aan grensoverschrijdend succes kon wagen.

Vervolgens heeft de mythe de authenticiteit van Lange Jojo nooit aangetast, want Brusselse zwans kan tegen een stootje. Die humor zat al in de kortlettergrepigheid waarmee je Jojo uitspreekt, in de droge travestie van sérieux waarmee je 'Chef, un petit verre, on a soif' herhaalt, en in het geziever over César en Cleopatra, dat de coupletten moest vullen tot de polonaise bij het refrein weer in gang kon worden gezet.

Zwangere Guy

De massale lofbetuigingen bij het overlijden van Lange Jojo wijzen erop dat al die elementen te breed gedragen en geapprecieerd worden om verloren te kunnen gaan. Zijn nalatenschap, noch dat 'oude' Brussel zullen ooit helemaal verloren gaan. Jojo is ook een meme, in de originele betekenis: een cultureel gen dat zichzelf verspreidt. In het repetitiekot van Stikstof hing jaren geleden al een platenhoes van Lange Jojo tegen de muur. Binnenkort brengt RSC Anderlecht – vorige week nog in mijn Voetbalmagazine met een rare poster van de spelers voor het Atomium – vast wel eens een singletje uit met Zwangere Guy in een raar kostuum, en Benito Raman en Wesley Hoedt als backing vocals.

Luister hier ook naar de verrassende Lange Jojo tribute van BRUZZ-dj's Onda Sonora.