Met 'Bastarda' remixt De Munt Donizetti zoals ‘The crown’

Met Bastarda waagt De Munt zich aan een gedurfde ‘remix’ van de beste fragmenten uit vier opera’s van Gaetano Donizetti. Het resultaat is zoals de Netflix-serie The crown, maar dan uitgesmeerd in heerlijk dramatische melodieën en met Elisabeth I in de hoofdrol.

De ‘bastarda’ is Elisabeth. Als zij drie is, wordt haar moeder, Anna Boleyn, verstoten door haar vader, koning Hendrik VIII van Engeland, en onthoofd. Als ze 35 is, wordt ze zelf koningin Elisabeth I. De productie volgt haar jaar na jaar. Aan het eind is ze tot een hoogmoedige ‘bitch’ verworden, die al haar rivalen uitschakelt, in de liefde en de politiek.

In De Munt wordt Elisabetta – want zo heet ze bij Donizetti – constant geconfronteerd met haar spiegelbeeld als kind. De doublure werkt verbluffend, niet in het minst dankzij het 12-jarige acteertalent Nehir Hasret. Die maakt van de voorstelling een sprookje en pakt het publiek vakkundig in met nu eens de lichtzinnigheid van prins Harry, dan weer de aandrift van Greta 'How dare you' Thunberg.

Het kind is op het toneel de echo van alle spoken uit haar kindertijd, die haar voor de rest van haar leven op de hielen zitten. Het maakt Donizetti’s melodrama bigger than life en de opera tot het uitgelezen medium om het Britse koningshuis ten tonele te voeren. De Virgin Queen pendelt tussen passie, plicht en seksuele appetijt. Ze triomfeert als vorstin, maar faalt jammerlijk als vrouw.

Voor de Frans-Britse regisseur Olivier Fredj zijn wij trouwens allemaal ‘bastaarden’, en wel vanwege onze eigen ‘illégitimités’, jeugdtrauma’s die - ook wij - in onze eigen koninkrijkjes achter ons aanslepen. Onder meer die psychologische insteek maakt dat De Munt een 21e-eeuws publiek rechtstreeks weet aan te spreken.

De Munt dissecteert de ‘best of’ uit vier opera’s van Donizetti waarin Elisabeth I een rol speelt, te weten: Elisabetta al castello di Kenilworth, Anna Bolena, Maria Stuarda en Roberto Devereux. Operadirecteur Peter de Caluwe geeft toe dat die “meestal in hun geheel niet zo fenomenaal goed zijn.” Ondanks dat heeft de componist uit Bergamo, die notabene zeventig opera’s op zijn actief heeft, de muzikale revolutie ingezet die Verdi en Puccini verder zullen ontwikkelen.

De ‘remix’ leidt ook tot enkele vondsten waaronder de volgende: Koningin Elisabeth heeft een boontje voor Leicester. Wanneer zij, vooraan op de scène, ruzie maakt met diens vrouw Amy (uit: Elisabetta al castello di Kenilworth), speelt op het verhoog daarachter een andere driehoeksverhouding, waarin Jane Seymour de nieuwe favoriet (en weldra derde koningin) van Hendrik VIII wordt, ten koste van Anna Boleyn (uit: Anna Bolena). De switch tussen de opera’s is een geniale flashback naar Elisabeths trauma’s.

Op die manier is de productie zelf ook een ‘bastaard’. De Caluwe gaat hier nog een stap verder dan zijn Da Ponte-trilogie van 2020. Met Fredj en dirigent Francesco Lanzillotta weet hij de fragmenten van Donizetti’s Tudor-cyclus tot een nieuwe raamvertelling te versmelten. Het kind en een drietal vertellers praten in het Engels, zoals in het typisch Britse variététheater, alle passages spitant aan elkaar. Zo houden ze het publiek bij de les, al zorgt dat ook voor een stijlbreuk met de Italiaanse aria’s.

Last but not least blinkt deze Bastarda nog uit door de prachtige pruiken en kostuums. De mantel van Hendrik VIII is bijvoorbeeld gemaakt van de zijde die modekoning Gucci gebruikt om zijn handtassen te voeren.

Bastarda was eerst gepland voor een paar seizoenen geleden, maar is omwille van corona pas nu te zien. Het is uiteindelijk een geweldig, grensverleggend spektakel geworden van ruim zes uur, gespreid over twee avonden.