Arbeidsdeal: acht criteria om te bepalen of maaltijdkoerier schijnzelfstandige is

De federale regering heeft in haar nieuwe arbeidsdeal acht criteria opgesteld die het verschil in de praktijk moeten uitmaken tussen werknemer en zelfstandige in de platformeconomie. Dat gaat bijvoorbeeld over de vrijheid van medewerkers om opdrachten te weigeren of over de exclusiviteit die het platform eist. Volgens maaltijdleverdienst Deliveroo blijft het zelfstandigenstatuut van hun koeriers op die manier mogelijk.

Het kernkabinet van de federale regering is het eens geraakt over een nieuwe arbeidsdeal, die dinsdag op een persconferentie werd voorgesteld. Het akkoord bevat onder meer een regeling voor de medewerkers in de platformeconomie, zoals Deliveroo en Uber. Werkongevallen zullen voortaan sowieso verzekerd moeten worden, ook voor zelfstandigen.

Daarnaast werden acht criteria vastgelegd om te beslissen of iemand als zelfstandige of als werknemer moet worden beschouwd. Dat moet schijnzelfstandigheid bij de platformen tegengaan.

"We moeten zorgen voor betere arbeidsvoorwaarden en ook meer rechtszekerheid in de platformeconomie. Platformen kunnen toelaten van zelfstandig werk beter te organiseren, maar er zijn ook schijnconstructies en schijnzelfstandigheid," aldus minister van Sociale Zaken Frank Vandenbroucke (Vooruit). De nieuwe criteria moeten ook het gerecht meer duidelijkheid geven.

Sociale verantwoordelijkheid

Het gaat om vijf criteria opgesteld door de Europese Commissie, waaraan België er nog drie toevoegt. “We schrijven ons helemaal in bij het Europese verhaal,” zei minister Vandenbroucke nog.

Wanneer een werkkracht aan twee van de vijf Europese criteria of aan drie van de acht criteria voldoet, is er volgens de regering “een weerlegbaar vermoeden” dat het om werknemers gaat en dus niet meer om zelfstandigen. Het platform waarvoor ze werken moet dan de nodige sociale verantwoordelijkheid nemen (wat sociale bijdragen en dergelijke betreft).

Acht criteria

Volgens Europa gaat het om werknemers als het platform onder meer het inkomensniveau beperkt, en dan vooral door uurtarieven te betalen. Ook is dat zo als een platform een bepaald voorkomen of gedrag ten aanzien van klanten voorschrijft.

Zelfstandige platformmedewerkers moeten bovendien de vrijheid hebben om zelf taken te kunnen aanvaarden of te weigeren. Daarnaast moeten ze de prijs van de dienst kunnen bepalen of een opdracht mogen weigeren op basis van het aangeboden tarief.

Ook moeten ze periodes van afwezigheid zelf kunnen kiezen en een klantenbestand buiten het platform kunnen opbouwen of voor derden mogen werken.

Wanneer het platform verschillende van deze zaken inperkt of bepaalt is er volgens de Europese Unie een vermoeden dat het om werknemers gaat.

Daarbovenop komen nog de Belgische criteria. Het gaat volgens België niet meer om zelfstandigen als het platform exclusiviteit eist over het werkterrein, een mechanisme van geolokalisering gebruikt voor andere redenen dan de basisdiensten en de vrijheid van de medewerker inperkt in de manier waarop het werk wordt uitgevoerd.

Alle criteria blijven wel weerlegbaar, benadrukte minister Vandenbroucke, maar daar staat een grote bewijslast tegenover.

In een reactie op de eerste elementen van de arbeidsdeal reageert Deliveroo tevreden dat het akkoord volgens hen niet uitsluit dat de koeriers het statuut van zelfstandige krijgen.

Arbeidsongevallen

De arbeidsdeal bepaalt ook dat alle medewerkers van platformen verplicht een verzekering voor arbeidsongevallen moeten krijgen, zelfs wanneer het gaat om zelfstandigen.

Voor Deliveroo betekent die verplichte verzekering alvast een stap vooruit. "We kunnen ons daar helemaal in vinden, want bescherming is het allerbelangrijkste. Tot nu toe konden we die verzekering niet aanbieden, want dat zou dan beschouwd worden als een reden tot herkwalificatie van het statuut. Met dit akkoord zal dat veranderen," zegt woordvoerder Rodolphe Van Nuffel.

Uber kant zich niet tegen meer bescherming voor chauffeurs, maar dat moet wel binnen het zelfstandigenstatuut, zegt het taxiappbedrijf. "Wij steunen inspanningen om platformwerk te verbeteren en gaan met de overheid aan de slag om oplossingen te vinden die chauffeurs en koeriers betere bescherming bieden, zonder dat zij hun flexibiliteit hiervoor moeten inleveren", zegt een woordvoerder van Uber.