Een EU zonder Verenigd Koninkrijk: vooral luxebedrijven moeten de brexit vrezen

Een harde brexit is een ramp voor de Belgische economie. Vooral in Vlaanderen, waar duizenden jobs zijn bedreigd. De Brusselse export naar het Verenigd Koninkrijk is eerder beperkt. Toch kan de brexit ook hier diepe wonden slaan.

Geopolitiek is soms van een kinderlijk eenvoudige logica. De Europese landen die zich het dichtst bij het VK bevinden zullen het sluiten van de grenzen het hardst voelen: Ierland, België en Nederland. Binnen ons landje zijn er dan nog verschillen, waarbij Vlaanderen, veel meer nog dan Brussel en Wallonië, een harde brexit fel zal voelen. Vooral dan in de visserij, en de havenactiviteiten in Antwerpen kan de brexit zonder akkoord hard aankomen.

Zover is het nog niet. Er wordt nog steeds onderhandeld tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk, maar de deadline nadert met rasse schreden. Eind dit jaar stoppen de overgangsmaatregelen, en als er geen akkoord is tussen het VK en de EU, dan komen er voortaan zware douanerechten en een hele administratieve poespas om producten van het VK naar hier te krijgen en omgekeerd. Om nog maar te zwijgen van de economische schok die het VK te wachten staat. Een slecht gesternte dus voor een Europese economie die op vrijhandel is gestoeld.

In Brussel bedraagt de export naar het Verenigd Koninkrijk zo'n vier procent, goed voor 300 miljoen euro. Het gaat om 697 exporterende bedrijven, die samen werk geven aan 38.000 mensen. Omdat het om doorgaans kleinere volumes gaat, zal de brexit voor de meeste bedrijven geen al te grote schokken veroorzaken in de export.

De Brusselse regering hoopt er zelfs een soort van voordeel uit te halen door Britse bedrijven naar Brussel te halen. In de financiële sector is dat al redelijk gelukt, met de vestiging van de Europese hoofdzetel van verzekeringsbedrijf Lloyd's een tijd geleden. Bedrijven kunnen op die manier de actief blijven op de Europese markt.

Luxelingerie

Toch zullen enkele Brusselse bedrijfjes de brexit wel hard voelen, vooral in de luxesegmenten. Het gaat om kmo's met grote renommee, maar die niet altijd de slagkracht hebben om zich goed voor te bereiden op de brexit.

Carine Gilson is modeontwerpster, gespecialiseerd in zijden en kanten lingerie. Ze timmert al lang aan de weg nadat ze in een Brussel dertig jaar geleden een oude lingeriefabriek had overgenomen. Ze verwierf intussen een internationaal cliënteel. Onder meer Kate Moss, Nicole Kidman, Angelina Jolie en Beyoncé hebben lingerie van Carine Gilson in de kast liggen. Er werken een dertigtal mensen. De kledij wordt hier in Brussel grotendeels met de hand vervaardigd.

Gilson is een succesverhaal, met duizelingwekkende bestellingen uit het Midden-Oosten en boutiques in Brussel, Parijs en Taipei. Maar ook in Londen. Hoe dat precies zal verlopen als die harde brexit er komt, kunnen ze bij Carine Gilson nog niet precies zeggen. “Ons huurcontract loopt nog tot 2021,” zegt commercieel directeur Stéphane Borremans. “We wachten af.”

Borremans ziet onder meer problemen met betalingen van klanten die het economisch moeilijk zullen krijgen na een brexit. “De exportkosten liggen bij ons in de meeste gevallen rechtstreeks bij de klanten. Daar hebben wij minder mee te maken. Maar uiteraard zullen onze producten in het VK duurder worden als er heffingen komen. Er is nu, in het geval van een harde brexit, zelfs sprake van invoerrechten tot 12 procent.” Dat riskeert een impact te hebben op de verkoopcijfers. Het Verenigd Koninkrijk is nu goed voor 25 procent van het zakencijfer van Carine Gilson.
Echt ongerustheid heerst er daar nog niet over bij Carine Gilson. Borremans: “Er is ook de corona­crisis. Die slorpt nu alle aandacht op. De winkel in Londen is bijvoorbeeld gesloten door de lockdown.” Of er andere markten worden gezocht? Borremans: “We kijken wel naar Rusland bijvoorbeeld, maar een nieuwe markt aanboren is makkelijker gezegd dan gedaan.”

Engelse stoffen

Scabal is een eerbiedwaardig Brussels bedrijf dat al sinds de jaren 1930 bestaat en gespecialiseerd is in Engelse stoffen. “We bezitten een weverij in Engeland,” zegt CFO Nathalie Scailquin, “waarvan de geschiedenis teruggaat tot de zestiende eeuw. We vervaardigen hoogwaardige stoffen voor herenkledij op basis van wol, kasjmier, zijde en Vicuña-wol en dat met een eigen design. Verder verkopen we Engelse stoffen aan de grote modehuizen en maken we ook herenkledij op maat. In Engeland hebben we honderd personeelsleden, hier in Brussel ook nog eens een kleine honderd.”

Een harde brexit wordt een serieuze uitdaging voor Scabal. Want onder meer door de weverij in Engeland er is een grote interactie tussen het vasteland en het eiland. Scailquin: “We hadden twee jaar om de gevolgen van de brexit te analyseren. Dus hebben we een risicoanalyse gemaakt en verschillende scenario's uitgewerkt,” zegt Scailquin.
Wat die risico's zijn? Scailquin: “De brexit zou onze rentabiliteit kunnen aantasten, omdat de producten die we gebruiken duurder zullen worden. Bijvoorbeeld voor onze weverij in Engeland zullen we voortaan invoerrechten moeten betalen op garen.”

“Verder is er mogelijk een bijkomende concurrentiële handicap. Onze producten zullen duurder worden door de importheffingen. Zo riskeren we klanten te verliezen die op zoek zullen gaan naar goedkopere alternatieven. Tot slot is er een belangrijk tijdsaspect. We verwachten dat de import en de export, door de administratieve rompslomp zullen vertragen. Ook dat kan ons businessmodel aantasten.”

Toch maakt Scailquin zich niet al te veel zorgen over de brexit. In zekere zin is de coronacrisis vervelender omdat die onverwacht komt. “We hebben de laatste twee jaar ons aanbod gediversifieerd en onze aanwezigheid op andere markten versterkt. We hebben het voordeel dat we een hoogwaardig nicheproduct aanbieden met weinig concurrerende bedrijven. Dat beschermt ons. Zelfs op het ergste scenario, een harde brexit met hoge in- en uitvoertarieven, zijn we voorbereid.”

Mounif Kilani: ‘Ik voel geen grote ongerustheid bij de Brusselse exportbedrijven'

Mounif Kilani (hub.brussels) staat de exporterende Brusselse bedrijven bij, maar probeert ook Britse investeerders aan te trekken in het Brussels Gewest. “Export en investeringen, zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden,” zegt hij.

Wat zijn de grootste moeilijkheden voor de exporterende bedrijven bij een harde brexit?
Mounif Kilani: Elke export vanuit Brussel naar het VK zal gepaard gaan met douaneprocedures. Dat betekent administratief veel werk, maar er komen ook importtarieven. De kosten zullen dus stijgen. Verder zullen de leveringstermijnen serieus uitlopen. Just in time behoort tot het verleden. Tot slot zijn er ook de normen en standaarden. Die zijn nu in de hele EU dezelfde. Met een harde brexit kan het VK eigen standaarden invoeren, die een economisch nadeel opleveren voor de EU.

Brussel is minder getroffen door de brexit. Hoe komt dat?
Kilani: Brussel vertegenwoordigt maar 1,79 procent van de Belgische export naar het VK. Dat komt deels omdat de export berekend wordt op basis van de plaats van waaruit geëxporteerd wordt. Zo worden Brusselse producten die vanuit de haven van Antwerpen naar het VK gaan, of vanuit de luchthaven van Luik, niet als Brusselse export gezien. Verder worden vooral de transportsector, de chemische industrie, de textiel en de visserij getroffen. Dat zijn niet de grote sectoren die in Brussel aanwezig zijn.

Brussel heeft vooral een tertiaire economie met diensten. Is die getroffen?
Kilani: Daar was in het begin van de brexit-dreiging weinig aandacht voor, maar nu beseffen we dat ook die getroffen wordt. Het zal met een harde brexit veel moeilijker zijn voor de financiële sector om bijvoorbeeld deel te nemen aan de grote aanbestedingen in het VK. We weten dat de export van diensten naar het VK erg belangrijk is, het is de derde grootste exportsector in België naar het VK. Je kan dus verwachten dat dat voor Brussel nadelig kan uitvallen, al hebben we geen Brusselse cijfers.

Welke andere sectoren in Brussel worden getroffen?
Kilani: Je moet een onderscheid maken tussen het kwalitatieve en het kwantitatieve aspect. In exportvolume zal de transportsector het hardst getroffen worden, met onder meer de autofabriek (van Audi, red.) in Vorst. Verder zijn er grote chemische en farmabedrijven, en ook de voedingssector. Alleen gaat het hier om grote multinationals, die zich goed kunnen voorbereiden, en die ook andere afzetmarkten hebben. De Belgische economie is vooral gestoeld op de vele kmo's, ook in Brussel. Zij hebben het veel moeilijker om zich voor te bereiden op een brexit. Als ze alleen binnen de EU opereren, zullen ze voor het eerst geconfronteerd worden met douaneformaliteiten. Het gaat in Brussel dan om bedrijven voor delicatessen, mode of design. Daarom organiseren we webinars voor de Brusselse exportsector, met up-to-date informatie. We hebben een brexit-checklist en staan open voor begeleiding en maatwerk. De overheid is er helemaal klaar voor om de Belgische export klaar te stomen. Jammer genoeg is de reactie vanuit de exporterende bedrijven eerder lauw en weinig proactief. Er is altijd al een soort afwachtende, zelfs fatalistische houding in de Belgische export. Die zien we nu ook. Als we naar de Brusselse bedrijven kijken, voel ik niet echt een grote ongerustheid. Of dat terecht is, is nog af te wachten.

Ziet u het nog goed komen met de brexit?
Kilani: Persoonlijk sta ik eerder aan de optimistische kant. Natuurlijk is een scheiding altijd moeilijk, en een Noorwegen- of Zwitserland-scenario, waarbij de economische unie behouden blijft, mogen we wel vergeten. Maar aan de andere kant zijn de gedeelde EU- en VK-belangen zo enorm dat ik het niet tot een harde brexit zie komen. Ik geloof in het gezond verstand. En dat aan beide zijden van de onderhandelingstafel. Laten we dus optimistisch zijn en hopen op het beste scenario, maar laten we ook klaar staan voor het slechtste.