Soepelere Vlaamse wetgeving lokt ondernemers weg uit Brussel

In 2018 besliste de Vlaamse regering om die twee vereisten te schrappen voor zelfstandigen die in Vlaanderen met een eigen zaak beginnen, omdat het in strijd zou zijn met de Europese regelgeving. Die bepaalt dat elke Europeaan in elke lidstaat op gelijke basis een onderneming moet kunnen starten. Concreet betekent het dat een zelfstandige in spe sinds 1 september 2018 in het Vlaams Gewest geen beroepskennis of attest bedrijfsbeheer meer hoeft voor te leggen. Iedereen kan er dus bijvoorbeeld kapper of slager worden.

Brussel is de pineut

Die beslissing is niet zonder gevolgen voor Brussel. Uit cijfers die BRUZZ kon inkijken, blijkt dat het aantal ondernemingen in Vlaams-Brabant de voorbije twee jaar met achttien procent is gestegen. Een abnormaal hoge stijging, volgens Unizo. Het Brussels Gewest noteert een daling van zo'n zes procent. “Al zijn er ook andere elementen die de keuze van de vestigingsplaats bepalen, zoals de bereikbaarheid of de fiscaliteit,” benadrukt Van Assche.

“We hebben ons altijd verzet tegen de regionalisering van deze wetgeving, omdat onze economie en bedrijven te verweven zijn binnen de verschillende gewesten. Zo'n beslissing leidt enkel tot onnodige en complexe administratieve lasten,” haalt Van Assche aan. “We roepen de verschillende overheden op om te overleggen en de regelgevingen op elkaar af te stemmen, want het creëert alleen verwarring en administratieve miserie.”

Postbusadressen

De directe gevolgen van de verschillen in de regelgeving tussen Vlaanderen en Brussel laten intussen niet op zich wachten. Om te ontsnappen aan de administratieve rompslomp die in Brussel geldt, kiezen steeds meer ondernemers voor postbusadressen in de Vlaamse Rand. Dat blijkt erg efficiënt, want bij het inschrijven van een zaak in de Kruispuntbank voor Ondernemingen wordt er vaak niet gekeken naar de 'exploitatiezetel' van een onderneming, maar wel naar de 'maatschappelijke zetel' ervan.

“Sinds 2018 merken we een exponentiële groei van het aantal bedrijven dat zich specialiseert in het verkopen van postbusadressen aan ondernemers die in Brussel willen starten,” vertelt een Brusselse boekhoudster en fiscaal experte, die liever anoniem blijft. “In de Rand rond Brussel zijn tientallen bedrijven opgericht die zich specialiseren in het domiciliëren van bedrijven die in Brussel moeten voldoen aan de omslachtige vereisten, maar in Vlaanderen niet.”

Een van die bedrijven is het in Dilbeek gevestigde Business Center. Op de website valt te lezen dat je er vanaf 89 euro per maand een bedrijf kunt domiciliëren. “Er is een enorme vraag naar dit soort oplossingen,” zegt Meryam Ektel van Business Center Dilbeek. “Ik heb ongeveer 370 klanten die eigenlijk in Brussel werken, maar ervoor kiezen om hun maatschappelijke zetel hier te vestigen, omdat ze dan helemaal niets hoeven voor te leggen.”

Ektel benadrukt dat zij zeker niet over een monopolie beschikken. “Dergelijke businesscenters zijn zeer in trek in de Vlaamse Rand rond Brussel. Sinds 2018 is hun aantal alleen maar in stijgende lijn gegaan,” zegt ze. Dat verklaart dus mee de opmerkelijke groei van het aantal ondernemingen in Vlaams-Brabant, ten koste van het Brussels Gewest.

Geen overleg

Ook bij het kabinet van Brussels staatssecretaris Barbara Trachte (Ecolo), belast met Economische Transitie, betreuren ze de beslissing van Vlaanderen om de beroepskennis en het attest bedrijfsbeheer te schrappen. “Het is jammer dat Vlaanderen in zijn eentje voor deze weg kiest, zonder overleg met Brussel of Wallonië,” zegt woordvoerder Nicolas Roelens.

In een antwoord op een interpellatie van Brussels volksvertegenwoordiger Véronique Lefrancq (CDH), die de staatssecretaris in november vorig jaar een vraag stelde over het onderwerp, laat Trachte weten dat er “actief wordt gezocht naar mogelijke scenario's om Brussel weer aantrekkelijk te maken voor ondernemers” en dat “alle betrokken partijen momenteel geconsulteerd worden".

Een van de mogelijke pistes die Trachte aanhaalt om alvast de erkenning van beroepskennis te versoepelen, is de verschuiving van een theoretisch naar een praktijkexamen, voor wie geen ervaring of getuigschrift kan voorleggen.

"Theoretische examens van bijvoorbeeld de centrale jury, zoals die tot nu toe georganiseerd zijn, zijn niet aangepast aan de realiteit van het beroep. Praktijkexamens zijn dat wel en stellen de kandidaten in staat hun vaardigheden beter aan te tonen,” zegt Trachte. Hiervoor zouden echter aanzienlijke financiële middelen moeten worden vrijgemaakt, want de organisatie van praktijkexamens vereist veel meer toezicht dan theoretische examens.

Onderwijsinstellingen

Concreet zijn er dus nog geen stappen gezet. Ook niet wat het attest bedrijfsbeheer betreft, waar de situatie wellicht nog gevoeliger, zo niet ingewikkelder ligt. Momenteel wordt een kandidaat-ondernemer in het Brussels Gewest die niet over een zo'n diploma beschikt, vaak verwezen naar een van de vele onderwijsinstellingen die zulke cursussen organiseren, zoals Syntra, CVO Brussel of nog het Franstalige EFP. “De afschaffing van dat noodzakelijke en verplichte attest zou ernstige gevolgen kunnen hebben voor de verschillende onderwijsinstellingen, die het aantal cursisten drastisch zouden zien dalen,” zegt woordvoerder Nicolas Roelens nog.

“Het is dus noodzakelijk om een evenwicht te zoeken tussen enerzijds aantrekkelijk blijven tegenover het Vlaams Gewest en anderzijds de kwaliteit van het ondernemerschap blijven waarborgen,” zegt Roelens. “Dan blijkt een vereiste als een attest bedrijfsbeheer of een al dan niet herziene formule voor de beroepskennis wel zijn nut te bewijzen.”