Uber uitgelicht: Nieuwe markt, oude problemen

Europees Commissaris voor digitalisering Neelie Kroes (VVD) verwijt Brussels Mobiliteitsminister Brigitte Grouwels (CD&V) een politica van vroegere tijden te zijn. Grouwels wil immers de alternatieve taxidienst Uber reglementeren, en dat komt volgens Kroes markt en klant niet ten goede. Een beetje een valse tegenstelling.

S telt u zichzelf voor, twintig jaar jonger. We zijn in het Brussel van de jaren 1990 beland. Na een nachtje stappen wil u – glaasje te veel op – met de taxi naar huis, aan de andere kant van de stad. Miraculeus genoeg stopt er een taxi voor de deur van de kroeg net wanneer u buitenkomt. Nauwelijks bekomen van uw verbazing houdt u de taxi staande. Moet eigenlijk niet, want hij komt voor u. Sterker nog: hij weet dat u hem nodig hebt.

“Toffe avond gehad?”, zo vraagt de overvriendelijke chauffeur wanneer u lichtelijk verbaasd instapt. U twijfelt even, maar zegt uiteindelijk toch: “Ja, was wel goed.” Een lichte alcoholgeur vult de taxi. U ziet de chauffeur terugdeinzen, maar de man blijft professioneel. Begint dan over zijn leven te praten, zijn kinderen, zijn hoop, zijn angsten, en ja, ook over zijn baan als chauffeur. “Aardig,” zo denkt u, maar algauw irriteert de praatzieke chauffeur u. Het is immers 3u30 en u bent een beetje beschonken. Uiteindelijk vraagt u de chauffeur beleefd doch ferm of hij wil zwijgen. Stilte.

Wanneer hij u uiteindelijk voor uw deur afzet, hoeft u niet meteen te betalen. Hij vraagt alleen, overdreven vriendelijk en erg gemaakt. “Vergeet niet om te zeggen hoe het was.” U begrijpt niet wat hij bedoelt, maar hij stopt u een formulier in de hand. En weg is hij.

Op het formulier ziet u punten staan, van één tot vijf. Hoeveel geeft u de chauffeur? “Een drie,” besluit u. “Het was een goede rit, maar ik heb geen zin in chauffeurs die ‘s nachts behoefte hebben in een babbel.”

Bij de chauffeur thuis dan. Lichtelijk misnoegd over die lompe, dronken vlegel buigt de taximan zich over een formulier. Hoeveel geeft u de passagier? “Eens tellen. Hij was dronken en nogal bot. Een drie,” zo besluit de chauffeur.

Als u volgende keer een chauffeur tegenkomt, weet die dat u soms geen overvriendelijke klant bent. Plots stoppen er voor de deur van uw kroeg ook minder taxi’s.

Mee met de tijd
Als bovenstaand scenario u in de jaren 1990 nog uit de lucht gegrepen had geleken, dan wordt u nu best wakker in 2014. De Brusselse handelsrechtbank verbiedt de nieuwe Amerikaanse ‘taxidienst’ Uber. Europees Commissaris voor Digitalisering Neelie Kroes beschuldigt de bevoegde Brusselse instanties ervan niet mee te zijn met hun tijd en het vrije initiatief te doden. Waarover gaat het?

Uber is een privétaxidienst waarbij u met behulp van uw smartphone aangeeft hier en nu een taxi te willen, waarop er via een app – een programma voor smartphones – een chauffeur voor u wordt geregeld. Er komt geen menselijk contact aan de reservering te pas. U wordt door uw chauffeur naar uw bestemming gereden, betaalt achteraf en kan de chauffeur punten geven van één tot vijf. Hijzelf kan u als passagier ook punten geven, maar u weet in tegenstelling tot hem niet hoe hij u quoteert. Tussen haakjes: als u chauffeurs systematisch een vier op vijf geeft, dan is dat niet goed voor de hoge standaarden van Uber. Tussen haakjes: in de Verenigde Staten, waar Uber al een paar jaren bestaat, zijn er gevallen bekend van chauffeurs die klanten met een lage score mijden als er zich een klant met een hogere score aandient op hetzelfde moment.

Geen originele kritiek
Toegegeven, zelfs ondanks bovenstaande bezwaren is de dienst van Uber een verademing tegenover de niet transparante, soms zelfs maffieuze toestand bij de oude Brusselse taxichauffeurs. U weet welke chauffeur u komt ophalen, u kan hem controleren en hebt een persoonlijke service. Dit tegenover het huidige gesjoemel met taximeters, onvriendelijke chauffeurs en een gevoel steeds op uw hoede te moeten zijn, zeker als vrouw.

Maar het mag dus niet in Brussel. De Europese hoofdstad is nochtans niet de enige stad die Uber aan banden probeert te leggen. In Berlijn gebeurt het, en in New York ook. Steeds protesteren oude taxichauffeurs tegen de komst van zoveel transparantie, klantvriendelijkheid en gebruiksgemak. Steeds kunnen zij op onbegrip rekenen van moderne ondernemers en politici die het vrije initiatief wel kansen willen geven en de klant de best mogelijke dienst willen aanbieden. Op zich geen originele kritiek, want al beschreven in het Amerikaanse tijdschrift Time. “The invisible hand of free markets shouldn’t have to spend so much of its time slapping away the dead hand of political entrepreneurship,” zo klinkt het daar.

Oligopolie
‘Political entrepreneurship’ betekent in die visie bescherming van de al bestaande markt (door politici), of de vorming van oligopolies, wat het vrije spel van vraag en aanbod in de weg staat.

Men vergeet er dan wel altijd bij te vertellen dat Uber een grote investeringsbank als Goldman Sachs achter zich heeft staan. Een bank die mirakelmannen levert wanneer perifere Europese landen zoals Italië en Griekenland het niet goed doen, nadat men de regeringen van die landen eerst ‘geholpen’ heeft om de statistieken over de staatsschuld op te schonen.

Maar onthou: een oligopolie, dat is dus iets anders. En politiek ondernemerschap ook.