Uitstroom bedrijven is groter dan instroom in Brussel

Tussen 2009 en 2020 hebben meer ondernemingen het Brussels Gewest verlaten dan dat bedrijven zich er hebben gevestigd. Dat blijkt uit een analyse van het Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse (BISA). De meeste vertrekkende bedrijven vestigen zich in het stedelijk weefsel rond de hoofdstad.

Het BISA heeft de gegevens van het federale statistiekbureau Statbel rond bedrijfsmigratie tussen 2009 en 2020 geanalyseerd. Wat blijkt? In die periode hebben 2.941 bedrijven die minstens één werknemer tewerkstellen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest verlaten, terwijl 2.123 bedrijven zich in Brussel zijn komen vestigen. Op iets meer dan tien jaar tijd heeft Brussel dus 818 maatschappelijke zetels van Belgische privébedrijven verloren.

Op het totale aantal bedrijven in Brussel gaat het om een verlies van 0,6 procent. Het BISA wijst er wel op dat er in de periode 2009-2020 aanzienlijk meer bedrijfsmigraties hebben plaatsgevonden binnen de gewestgrenzen. “Het negatieve saldo van 818 bedrijven moet ook worden gezien in het licht van de 6.300 bedrijfsmigraties die in dezelfde periode van de ene naar de andere Brusselse gemeente hebben plaatsgevonden,” aldus de onderzoekers.

Proportioneel meer grote bedrijven

Volgens het instituut is het deficit voornamelijk te wijten aan het aantal kleine bedrijven dat Brussel heeft verlaten. Van de bijna drieduizend bedrijven die wegtrokken uit de hoofdstad, tellen 1.700 ondernemingen slechts één tot vier werknemers.

Toch zijn het relatief gezien eerder de grotere bedrijven die de neiging hebben om Brussel te verlaten, blijkt uit de analyse. In de categorie ondernemingen met één tot vier werknemers hebben per duizend ondernemingen iets minder dan zes bedrijven Brussel verlaten. Voor de bedrijven die meer dan honderd werknemers tellen heeft Brussel zeventien tot achttien bedrijven per duizend ondernemingen verloren. In de categorie 250-499 werknemers loopt het negatieve migratiesaldo zelfs op tot dertig per duizend bedrijven.

Er zijn ook verschillen naargelang de bedrijfssectoren. In de horeca-, vervoer- en opslagsector bedraagt het deficit slechts twee per duizend bedrijven. In de informatie- en communicatiesector en administratieve en ondersteunende diensten gaat het al om tien tot veertien per duizend bedrijven.

'Niet alleen in Brussel'

Volgens de onderzoekers van het BISA heeft het negatieve bedrijfsmigratiesaldo in Brussel te maken met peri-urbanisatie: de ruimtelijke uitbreiding van steden. Migrerende bedrijven verhuizen vaak over een korte afstand van vijf tot tien kilometer. Bedrijven die uit Brussel vertrekken vestigen zich doorgaans in het stedelijk weefsel rond het gewest. “Brussel is niet de enige stad waar het aantal vertrekkende bedrijven groter is. Die tendens wordt algemeen waargenomen in de andere grote steden van het land als Antwerpen, Charleroi, Gent en Luik,” klinkt het. “Het merendeel van de Belgische bedrijfsmigraties vindt plaats op intrastedelijke schaal en niet in de context van concurrentie tussen de grootste steden.” Bedrijfsmigraties hebben vaker te maken met beleid rond ruimtelijke ordening en mobiliteit dan beleid rond economische aantrekkelijkheid.

Binnen het Brussels Gewest zijn er nog nuances op vlak van bedrijfsmigraties. Zo is het migratiesaldo niet in alle gemeenten negatief. Zakenwijken of toeristische wijken kunnen een positieve invloed hebben op het migratiesaldo. Zo is het bedrijfsmigratiesaldo van Stad Brussel licht positief. Ook de aanwezigheid van bedrijventerreinen hebben een positieve invloed, wat door het BISA wordt waargenomen in gemeenten als Anderlecht en Evere.

Daarnaast verlaten bedrijven sneller een gemeente waar het grond- en vastgoedaanbod beperkt is. Dat is het geval in gemeenten met oude industriële wijken en veel residentiële wijken. “De oude industriële wijken hebben moeite om bedrijven te behouden of aan te trekken, omdat ze het prestige en de toegankelijkheid van centrale wijken missen,” aldus het BISA nog. Beide factoren hebben volgens het instituut een invloed op het negatieve migratiesaldo in residentiële en postindustriële gemeenten als Schaarbeek en Molenbeek.