Zes maanden bezetting voor regularisatie: 'We willen waardig werken'

Zes maanden duurt de bezetting van de Begijnhofkerk, de ULB en de VUB. Meer dan vierhonderd mensen zijn sinds 23 mei overgegaan tot de meest verregaande vreedzame politieke actie die er bestaat: een hongerstaking. Op politiek vlak zijn er na vijf weken nog geen oplossingen gevonden. Waar gaat deze zaak ook alweer over?

Veel van de activisten, zoals Brusselaar Mohammed in de video, voeren actie omdat het hen niet lukt een arbeidsvergunning te krijgen. Regularisatie via werk bestaat niet in België, niet als werknemer noch als zelfstandige. De enige manier is om voor vertrek naar België een overeenkomst af te sluiten met een werkgever.

In 2013 kwam Mohammed aan op de bouwplaats van het bedrijf ‘Tuna’ zo schreven onderzoeksjournalisten van Médor eerder al. Hij heeft dan geen wettig verblijf, wel familie in België. Tuna is een - inmiddels failliet - bedrijf dat ‘schoonmaak- en onderhoudsdiensten’ aanbiedt aan CFE, een firma die in opdracht werkt van Beliris. Vandaag is de foto van Mohammed nog te zien in het metrostation Kunst-Wet.

Zweden en Portugal

"Het is duidelijk dat als we dit soort fraude uitroeien, er geen werk meer zal zijn voor mensen zonder papieren," zei Jan Knockaert van Fairwork destijds. "Bouwplaatsen krijgen dan arbeidskrachten te kort, je moet langer wachten op een schoon bord in een restaurant en de kantoren worden niet meer schoongemaakt. We zouden beseffen dat we economische migratie nodig hebben."

Knockaert verwijst naar Zweden en Portugal, waar het ook voor mensen zonder universitair diploma en met een inkomen dat voldoet aan de minimumstandaard - in tegenstelling tot België - gemakkelijk is om aanspraak te maken op een arbeidsvergunning.

De naar schatting 150.000 mensen zonder wettig verblijf willen werken in de knelpuntberoepen. In Vlaanderen zei minister van Werk Hilde Crevits (CD&V) vorig jaar nog dat de krapte op de arbeidsmarkt nooit zo groot was. Wallonië breidde de lijst op woensdag uit naar 126 functies, waarvan tien beschikbaar voor buitenlandse werknemers.

Het Brussels Gewest is er voorstander van de niet geregistreerde arbeiders toe te laten in de knelpuntberoepen. Dat voorstel wordt gesteund door Brussels minister van Werk Bernard Clerfayt (Défi), maar werd begin juni in de commissie Binnenlandse Zaken van de federale regering afgekeurd.

"We willen waardig werken," zegt één van de actievoerders, Tarik Chaoui. "Twee maanden geleden heb ik samengezeten met staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V). Ik zei tegen hem: we hebben alles in huis. De medische sector, de bouw- of elektromechanica, net als huishoudpersoneel, een knelpuntberoep."

Informele economie

De exacte omvang van de informele economie in België is moeilijk te meten, zegt Ilke Adam, hoofd van de onderzoeksgroep Migratie en Diversiteit aan de VUB. Maar er is geen twijfel over mogelijk dat het bestaat. "Je hoeft maar naar het Klein Kasteeltje te gaan om te zien hoe zwart werk wordt getolereerd. Het is deel van onze economie."

In 2017 bracht het International Monetary Fund een rapport naar buiten waaruit bleek dat de informele economie zo’n 15 procent van het BNP omvat in België. Dat is bijna twee keer zoveel als in Nederland en net iets minder dan Portugal.

De hongerstakers worden onder andere gesteund door academici en studenten aan de VUB, ULB, UC Louvain, de universiteit van Gent en Bergen. Ook de priester van de Begijnhofkerk en een aantal Vlaamse kerken steunen de regularisatie-acties, net als armoedeorganisaties en kunstinstellingen. Ook de socialistische Franstalige vakbond FGTB en de christelijke vakbond CSC staan achter regularistie, net als de beweging voor christelijke arbeiders JOC en de christelijke arbeidersbeweging MOC.

Regularisatie via werk

Hoe een regularisatie via werk eruit moet zien, is nog maar de vraag. In 2009 gebeurde er een regularisatie op basis van werk die volgens Knockaert van Fairwork niet voor iedereen succesvol bleek. Sommige mensen zijn daarom nu voor de tweede keer in hongerstaking gegaan. "Je moest een werkgever hebben die je aanwerft. Sommige werkgevers hadden er een handel van gemaakt en zijn geld gaan vragen om een contract te maken. Andere werkgevers voldeden niet aan de criteria. Sommige bedrijven gingen failliet. Niet altijd was iedereen op de hoogte van de administratieve stappen en verloor zijn of haar arbeidsvergunning. Later bleek er geen oplossing om er weer uit te geraken."

De PS heeft gevraagd om een Interministeriële Conferentie om de kwestie te bespreken. Het is voorlopig nog niet bekend wanneer die plaats zal vinden.

Tijdlijn van de acties vanaf de bezettingen

30/1: Begin van de politieke bezetting van de Begijnhofkerk, ULB en VUB
22/2: Manifestatie voor regularisatie
7/3: Menselijke ketting
9/3: Manifestatie voor de rechten van vrouwelijke arbeiders zonder papieren tijdens de pandemie
11/3: Digitale bijeenkomst Union des Sans Papiers pour la Regularisation, Orbit vzw en Ciré.
26/3: Betoging voor regularisatie met duidelijke criteria
9/4: De ‘Union des sans papiers pour la regularisation’ ontmoet staatssecretaris Sammy Mahdi
11/4: Actie voor regularisatie aan De Munt
13/4: Manifestatie voor regularisatie aan Kunst-Wet (elke dinsdag en vrijdag)
27/4: Manifestatie aan Kunst-Wet met 64 arrestaties
23/5: Start van de hongerstaking
9/6: Steungroep bezet het kantoor van de PS in de Wetstraat
17/6: Persconferentie aan de Begijnhofkerk, waarin het aantal handtekeningen voor de regularisatiecampagne We Are Belgium Too wordt bekendgemaakt: 26.000 Belgen zijn voor regularisatie
21/6: Mars om de actievoerders te steunen langs de drie politieke bezettingen
22/6: Betoging aan het kantoor van Dienst Vreemdelingenzaken
23/6: Défi legt wetsvoorstel voor regularisatie met ‘duidelijke criteria’ voor aan de federale regering. Alleen PTB en CDH stemmen voor.
24/6: Solidariteitsactie voor ongeregistreerde arbeiders aan de VUB
24/6: Défi hekelt ‘dubbel discours’ van Ecolo en PS, die zich regelmatig uitspreken voor regularisatie, maar daar niet naar handelen in de federale regering
25/6: PS vraagt dringend om een Interministeriële Conferentie om de kwestie te bespreken
25/6: Samenkomst van steuncomité van de ‘Union des sans papiers pour la regularisation’
30/6: Solidariteitsactie aan Begijnhofkerk: 24-uurscamping
30/6: Overhandiging handtekeningen We Are Belgium Too aan kabinet Sammy Mahdi (CD&V)

Medische gevolgen hongerstaking

Brandweerwoordvoerder Walter Derieuw laat weten dat de ambulance sinds 1 juni 504 keer is uitgerukt, er zijn 571 mensen naar het ziekenhuis vervoerd. Sommige mensen werden meerdere keren opgenomen.

Dokters van de Wereld bevestigt dat er zes pogingen tot zelfmoord zijn geweest op de verschillende locaties.