Zes praktijktests op Brusselse arbeidsmarkt in twee jaar

Sinds praktijktests op de Brusselse arbeidsmarkt in 2018 werden ingevoerd, zijn er slechts zes uitgevoerd, bleek woensdag in het Brussels parlement. In twee gevallen maken de resultaten intussen deel uit van een juridisch dossier, laat minister van Werk Bernard Clerfayt (Défi) weten. Hij wil meer meldingen van discriminatie krijgen, mogelijk via datamining, maar zegt dat praktijktests op eigen initiatief van de inspectie niet toegelaten zijn door de Raad van State.

In de commissie Economische Zaken stelde Soetkin Hoessen (Groen) woensdagochtend vragen over de aanpak van discriminatie bij tewerkstelling. Aanleidingen voor haar vragen waren het artikel van Bruzz over het feit dat er in Brussel nog geen enkele praktijktest op de huurmarkt is uitgevoerd, en het rapport van de Sociaal-Economische Monitoring dat in maart uitkwam, waaruit bleek dat mensen van vreemde origine nog altijd moeilijker werk vinden.

“Praktijktesten zijn ook op de arbeidsmarkt sinds vorige legislatuur mogelijk”, zei Hoessen, die de minister vroeg hoeveel er al effectief zijn uitgevoerd, en hoeveel tot een veroordeling hebben geleid. Ze vroeg ook wanneer de huidige ordonnantie wordt geëvalueerd. “De tests kunnen enkel reactief, na klachten of meldingen. Discriminatie is onaanvaardbaar, de regering zou daarom proactief moeten optreden door praktijktesten op sectorniveau te organiseren.”

'Waar komt je oma dan vandaan?'

Volksvertegenwoordigers van andere partijen, onder meer van CDH, PTB en Défi sloten zich bij haar vragen aan. Farida Tahar (Ecolo) vroeg bevoegd minister Bernard Clerfayt (Défi) hoeveel klachten bij Unia zijn neergelegd over discriminatie op de arbeidsmarkt.

Khadija Zamouri (Open VLD) vertelde een anekdote over haar zoon, die afgelopen week in zijn zoektocht naar een appartement werd gevraagd “waar hij vandaan kwam”. “Toen hij zei: ‘België, ik ben in Brussel geboren’, vroeg de eigenaar: ‘Waar komt je moeder dan vandaan?’. Toen mijn zoon ‘Antwerpen’ zei, bleef de man aandringen : ‘Je grootmoeder dan?’ Om vervolgens MAR achter zijn naam te schrijven. Hoe ver moet je gaan om als een Belg beschouwd te worden?”

In totaal zijn tot nu toe zes praktijktests uitgevoerd op de Brusselse arbeidsmarkt, meldde minister Clerfayt, sinds ze vanaf 1 januari 2018 mogelijk werden.

“In 2018 voerde de Gewestelijke Werkgelegenheidsinspectie (GWI) van agentschap Brussel Economie en Werkgelegenheid (BEW) een discriminatietest uit in vier dossiers, in 2019 waren dat er twee. De sectoren waarop deze zes dossiers betrekking hadden, waren een leverancier van ondersteunende diensten voor de luchtvaart, een arbeidsbureau, een administratieve dienst en drie detailhandelszaken.”

Proactieve tests, waarbij de inspectie op eigen houtje een praktijktest uitvoert, mogen nu wettelijk niet, zei minister Clerfayt. "De Raad van State heeft uitdrukkelijk vastgelegd dat praktijktesten enkel toegelaten zijn bij een voldoende aanwijzing of vermoeden van discriminatie.” Dat bleek uit het juridische advies dat het hoogste rechtsorgaan uitsprak toen Clerfayts voorganger en partijgenoot Didier Gosuin als eerste minister in België de praktijktesten wilde invoeren.

In de zes dossiers waarin een test werd uitgevoerd, was dat het geval. Telkens solliciteerden koppels van vergelijkbare kandidaten, die enkel varieerden volgens het criterium van de vermoede discriminatie. De precieze redenen voor het organiseren van een test vallen onder de geheimhouding van het onderzoek.

Drie dossiers werden zonder gevolg geklasseerd. In twee dossiers in 2018 werd een dagvaarding gestuurd, in één geval in 2019 een herinnering aan de wet. “Wat de twee rechtszaken betreft, was het testresultaat slechts een onderdeel van het dossier”, zei Clerfayt, “aangezien de inspectie voldoende elementen à charge had gevonden bij de analyse van e-mails en documenten.”

In mei 2018 sloot Brussel Economie en Werkgelegenheid een samenwerkingsprotocol af met antidiscriminatieagentschap Unia en het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM) inzake het bezorgen van meldingen van discriminatie aan het Gewest.

Enkel de meldingen die ontvankelijk bleken, waarvoor beide organisaties geen onderhandelde oplossing konden vinden, en die betrekking hebben op discriminatie bij de aanwerving door Brusselse werkgevers worden aan de Gewestelijke Werkgelegenheidsinspectie bezorgd, als het slachtoffer daarvoor zijn toestemming heeft gegeven.

Unia, meldde Clerfayt, opende in 2019 58 dossiers van mogelijke discriminatie bij aanwerving in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De meeste dossiers werden afgesloten omdat het contact met de eisers verbroken werd, omdat er kennelijk onvoldoende elementen waren om discriminatie aan te tonen, of er een gerechtvaardigd onderscheid werd gemaakt.

Zes dossiers werden afgesloten door Unia omdat de eisers geen verdere stappen wilden zetten, 13 dossiers werden afgesloten ten gevolge van een door Unia bedongen onderhandelde oplossing, drie dossiers zijn onderdeel van een lopende rechtszaak.

Datamining

Elk jaar wordt er sindsdien een vervolgbijeenkomst georganiseerd van de Inspectie, Unia en het IGVM, waar jaarverslagen en verbeterpunten worden voorgesteld. Begin januari 2020 vond een bijeenkomst plaats om de mogelijkheden op het gebied van datamining te onderzoeken en de dossierstroom naar de Inspectiedienst te verbeteren, om zo meer testen te kunnen uitvoeren. Daarnaast werden werkvergaderingen gehouden met de Federale Sociale Inspectie, die intussen ook praktijktesten kan uitvoeren, hoewel nog geen enkele is gebeurd.

Hoessen vergeleek met Gent, maar daar maken de huidige proactieve praktijktesten deel uit van een wetenschappelijke studie van de universiteit, zei Clerfayt. “Ze leiden niet tot rechtszaken.” Het regeerakkoord voorziet wel in een evaluatie van de ‘praktijktestenordonnantie’, zei de minister. “Deze zal in de loop van de legislatuur worden voorzien. Maar het voorzien van praktijktesten voor strafrechtelijke doeleinden is nog zeer recent. Deze ordonnantie, die pas in 2018 in werking is getreden, moet zich kunnen bewijzen alvorens ze gewijzigd kan worden.”

Nu donderdag worden ook de laureaten bekend van een projectoproep die Clerfayt begin van dit jaar lanceerde voor een bedrag van 750.000 euro, ter bestrijding van discriminatie bij de aanwerving en ter bevordering van de diversiteit. Een onafhankelijke jury bestaande uit Unia, het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen, Actiris en Equal.Brussels koos de winnaars.