'Kunstenfestivaldesarts trapt af met een uppercut'

La Reprise van Milo Rau trapte vrijdagavond het Kunstenfestivaldesarts op gang. BRUZZ-stem Kim Ponsaerts was erbij. Een persoonlijk verslag. "Het festival trapt af met een uppercut. Die hebben we misschien nodig."

Hoe verbazend dat niemand de zaal verlaat.

Dat denk ik, terwijl er voor onze ogen een jongen wordt vermoord. Iedereen blijft doodstil zitten, het voortdurende gekuch is zowaar even gestopt. Uiteindelijk kan een vrouw op de eerste rij het niet meer aanzien en ze stapt naar buiten.

De opener van het Kunstenfestivaldesarts is een mokerslag, maar dat wisten alle aanwezigen al. Daarom zit de zaal ook afgeladen vol.

Cava, aardbeien en extreem geweld.

Ik maakte vorig jaar kennis met de impact van de nieuwe artistiek leider van NTGent, Milo Rau. Hij is een habitué op het Kunstenfestival. “Dit wordt onze zesde samenwerking”, speecht kunstenfestvaldesartsdirecteur Christophe Slagmuylder trots, terwijl de cavakurken knallen in tijdelijk festivalcentrum Théâtre National. Aardbeien zijn er nu ook weer à volonté, een aangename traditie.

Een jaar geleden zette Milo Rau een zwartgeblakerd, kapotgebombardeerd huis op de scène. Boven die ruïne, op een groot scherm, is een acteur uit Syrië aan het woord, in close-up gefilmd. Hij vertelt een hartverscheurend verhaal: zijn broer, die vermist was geraakt in de oorlog, vond hij na lang zoeken uiteindelijk terug, in een database vol foto’s van doodgemartelde gevangenen. Die foto’s krijgt het publiek, ook in close-up, te zien. Niet te verdragen en bijzonder doeltreffend. Ik was niet de enige in de zaal die huilde.

Uppercut

Dit jaar geen oorlogsgeweld op de première van La Reprise. Histoire(s) du théâtre (1), maar wel een drama dat zich 6 jaar geleden afspeelde in een troosteloos deel van Luik. Het publiek is toeschouwer van de horrormoord op Ihsane Jarfi, slachtoffer van homohaat.

Alleen maar kommer en kwel? Integendeel, het eerste halfuur zit vol humor. De acteurs doen het publiek schateren. We lachen net iets te hard, want we voelen dat het drama nadert.

Milo Rau kent als geen ander de wetten van de Griekse tragedie en in het bijzonder het fenomeen “katharsis”. De Griekse filsoof Aristoteles introduceerde deze term om de emoties te beschrijven die het theaterpubliek overspoelen bij het zien van onverdiend en gruwelijk leed. Na zo’n tragische voorstelling zou de toeschouwer gelouterd moeten buitenkomen.

Katharsis vertaalt zich in mijn geval in een loden maag en een vreemde mix van tegelijk verdoofd en heel alert zijn, een gevoel dat tot lang na het applaus blijft nazinderen.

Het Kunstenfestivaldesarts trapt af met een uppercut. Die hebben we misschien nodig.