Kaurismäki: De Fin van de eeuw

Geen zwartkijker zo troostend, geen minimalist zo melancholisch, geen nostalgicus zo burlesk als Aki Kaurismäki. Toch niet in Finland. Tot eind mei herneemt Flagey acht van zijn films.

Drie Finnen staan langs de kant van de weg. Een auto passeert. Na een halfuur zegt de eerste: “Tiens, een Volvo.” Na nog eens een halfuur zegt de tweede: “Niet waar, een Volkswagen.” Een halfuur later doet ook de derde zijn mond open: “Ik heb genoeg van jullie geruzie, ik ga naar huis.”

Aki Kaurismäki heeft de gewoonte om er zich tijdens prijsuitreikingen, publieke verschijningen en interviews van af te maken met een grap. Dat hij zelfs naar Finse normen een man van weinig woorden is, valt ook af te leiden uit zijn cinema. De zwijgers zijn in de meerderheid. Handelen is beter dan palaveren.

Essentie

De autodidact – de filmschool vond hem te cynisch – heeft meer stijlgevoel in zijn linkerteen dan driekwart van de Belgische couturiers in hun hele lichaam, en meer gevoel voor rock in de rechterteen dan driekwart van de Belgische muzikanten in hun hele lijf. Net als twee van zijn favoriete regisseurs, Yasujiro Ozu en Robert Bresson, verwijdert hij uit zijn films alle details, geluiden, woorden, spullen die de essentie in de weg staan.

Net als Charlie Chaplin neemt hij het graag met een blend van humor en (stiekem) sentiment op voor zwervers, verschoppelingen, vluchtelingen, outsiders en al wie in de marge is verzeild of geduwd. Op een happy end mogen ze niet rekenen, daarvoor is de Finse zuipschuit een te grote pessimist. Maar zijn oeuvre is wel een groot pleidooi om ook in miserabele omstandigheden je waardigheid en menselijkheid te bewaren.

Acht keer Kaurismäki

De volgende drie maanden herneemt Flagey liefst acht van zijn films. In het naar Frank Capra’s It’s a wonderful life gemodelleerde Drifting clouds (1996) zoekt een koppel wanhopig naar werk. In het droefgeestige The match factory girl (1990) zoekt een eenzaam fabrieksmeisje (muze Kati Outinen) vergeefs naar wat liefde. In het hilarische, diepmenselijke The man without a past (2002) belandt een man met geheugenverlies tussen marginalen. Recente films The other side of hope (2017) en Le Havre (2011) behoren ondanks het pessimisme tot de warmste en grappigste films over migranten. Kippis!

> Aki Kaurismäki. 3/3 > 31/5. Flagey