Vlaamse Sociale Bescherming in Brussel op historisch dieptepunt

Er zijn weer minder Brusselaars aangesloten bij de Vlaamse Sociale Bescherming (VSB) dan vroeger. Met 42.556 leden zit het zelfs op zijn dieptepunt. “Minister Beke moet de VSB bekender maken,” zegt Vlaams Parlementslid Annabel Tavernier (N-VA).

De Vlaamse Sociale Bescherming komt boven op de klassieke federale sociale zekerheid en geeft voor een relatief klein bedrag – 54 euro per jaar – indien nodig recht op extra zorg voor gehandicapten of zwaar zorgbehoevenden. In Vlaanderen is de verzekering verplicht, in Brussel is ze vrijwillig.

Die VSB, voorheen zorgverzekering, verloor sinds 2006 een kwart van haar Brusselse leden. Sinds de jaren 2015 blijft het aantal stabiel hangen rond de 43.000 Brusselaars (zie grafiek). Maar vorig jaar is het aantal weer gedaald met anderhalf procent. Eind 2020 waren het er 42.556. Dat is niet alleen feitelijke daling, maar zeker ook proportioneel, want de bevolking is de laatste tien jaar in Brussel fors gestegen.

In 2018 heeft Vlaanderen een aantal barrières weggehaald, zoals een dubbele straftijd voor wie te laat aansluit. Vandaag is er alleen nog een wachttijd van vijf jaar na het aansluiten bij de VSB. Vlaanderen hoopte hiermee meer Nederlandstalige Brusselaars aan te trekken, maar dat is dus tevergeefs gebleken. Overigens is het ook zo dat wie naar Vlaanderen verhuist, niet vijf jaar moet wachten eer hij van de zorg gebruik kan maken.

Wat ook opvalt: de Brusselaars die (vrijwillig) aangesloten zijn bij de VSB maken er ook meer gebruik van dan de Vlamingen, die dus verplicht aangesloten zijn.

Zo doet 9 procent van de Brusselaars een beroep op het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden, tegenover slechts 5,5 procent in Vlaanderen. Voor het basisondersteuningsbudget – het zorgbudget voor mensen met een handicap – wordt 3,6 procent van de Brusselse leden door de VSB geholpen, tegenover slechts 0,32 procent van de Vlamingen. Het bewijst dat er een scheeftrekking zit in het hele verzekeringsidee. Kort door de bocht: sommige Brusselaars sluiten wellicht aan omdat ze verwachten dat ze er hun voordeel bij kunnen doen.

Waarom het aantal VSB-leden in Brussel daalt is niet helemaal duidelijk uit het antwoord van minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V). Misschien heeft het te maken met de sterfte door Covid. Of met een daling van het aantal Nederlandstaligen.

Overheveling

Volgens Vlaams Parlements­lid Annabel Tavernier (N-VA) beseffen jongeren niet altijd voldoende wat de voordelen zijn van het verzekeringssysteem, “omdat het ver van hun bed is”. Ze vraagt nu aan Wouter Beke om de VSB beter bekend te maken in Brussel.

De cijfers zijn ook belangrijk in het licht van de verdere institutionele hervorming in ons land. Vlaanderen heeft de VSB ook opgericht met het oog op de verdere uitkleding van de federale sociale zekerheid. Indien er delen van de federale sociale zekerheid naar Vlaanderen worden overgeheveld, kunnen die eenvoudig aan de VSB worden toegevoegd. Als de Vlaamse Brusselaars die trein missen, kan dat wel vervelend worden.

Ook het Brussels Gewest had trouwens plannen voor een eigen zorgverzekering, maar die plannen lijken helemaal opgeborgen. Uit een studie van 2018 is gebleken dat de invoering ervan in het Brussels Gewest te duur, te ingewikkeld, tijdrovend en energieverslindend zou zijn, met bovendien een slechte kosten-batenverhouding, zo klinkt het bij meerderheidspartij Ecolo. Aantal aangesloten Brusselaars