Dit had Staatsveiligheid tegen Toujgani: extremisme, Jodenhaat en spionage

Extremistische relaties, Jodenhaat, vrouwonvriendelijke opvattingen en spionage. Dat is wat de Staatsveiligheid imam Mohamed Toujgani aanwrijft in een rechtszaak die plaatsvond net voor hij een inreisverbod kreeg, zo blijkt uit documenten die onze redactie kon inkijken. Opvallend: de rechter had geen oren naar deze argumenten en oordeelde dat Toujgani toch Belg mocht worden.

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) heeft op 5 oktober vorig jaar het verblijfsrecht ingetrokken van Mohamed Toujgani, hoofdimam van de Al Khalil-moskee in Molenbeek, de grootste moskee van Brussel. Dat raakte vorige donderdag bekend. Over de precieze motieven houdt de Staatsveiligheid, net als staatssecretaris Sammy Mahdi, de lippen stijf op elkaar.

Een vonnis van de Franstalige rechtbank van eerste aanleg dat BRUZZ kon inzien, geeft wel een inkijk. Die rechtbank moest oordelen of Toujgani Belg mocht worden. Bij de gemeente Molenbeek had hij daar eind 2019 een aanvraag voor gedaan, maar de procureur des Konings gaf een negatief advies, waardoor het voor de rechter kwam.

In dat vonnis citeert het openbaar ministerie uitgebreid de Staatsveiligheid. Die zegt onder meer dat Toujgani’s openbare preken weliswaar gematigd zijn, maar dat hij in kleine kring extremistische opvattingen blijft verspreiden. Ook had hij contact met extremistische figuren, onder wie de Londense haatprediker Abu Qatada, die banden heeft met Al Qaeda, Mohamed Fizazi, die 30 jaar cel (maar later ook gratie) kreeg voor de aanslagen in Casablanca, en Abu Ishaq Al Huwayni, die een slavenmarkt verdedigde.

Zijn eigen conservatieve opvattingen doen ook wenkbrauwen fronsen. Zo zei hij volgens de Staatsveiligheid in 2000 aan radiozender Arabel dat hij het Marokkaanse plan om de huwelijksleeftijd van meisjes op te trekken naar 18 maar niks vond – sommige meisjes zijn al geslachtsrijp vanaf hun 9 wierp hij tegen – en pleitte hij voor polygamie. Hij heeft zelf trouwens twee vrouwen: met een vrouw heeft hij zeven kinderen, met de andere vier. In diezelfde optiek ziet hij stemmen als illegitiem, omdat je dan meewerkt aan een regering van ongelovigen.

'Spionage voor Marokko'

Daarnaast meldt de Staatsveiligheid ook spionage. Toujgani zou voor de Marokkaanse inlichtingendiensten Marokkanen in België bespieden, en ook proberen controle te verwerven over de Belgische islam. Dat kon hij als voorzitter van de Ligue des imams (marocains) de Belgique en als lid van de Raad der Theologen, die imams opleidt.

Ten slotte zou hij ook zelf haat hebben gezaaid tegen sjiieten, Joden en het Westen. “De video uit 2009 waarin hij opriep om zionisten te verbranden, was daarin geen uitzondering,” stelt de Staatsveiligheid. Als voorbeeld halen ze een preek uit 1988 aan, waarin hij beschrijft hoe verraad, jaloezie en hypocrisie typisch joods zijn. In 2004 zou hij dan weer gezegd hebben dat Joden eigenlijk een belediging voor God zijn.

Zelf ontkende Toujgani de salafistische, radicale interpretatie van de islam te onderschrijven, en zei hij geen enkel contact te hebben met het jihadistische milieu.

Lang geleden

Ook de rechter was niet onder de indruk van de argumenten van het openbaar ministerie. Hij oordeelde dat de informatie onvoldoende nauwkeurig en concreet was om Toujgani de Belgische nationaliteit te ontzeggen. “De Staatsveiligheid citeren is niet genoeg,” klinkt het, “want de conclusies van de Staatsveiligheid worden weergegeven zonder de onderbouw. Die info is dus onmogelijk te controleren en te vaag.”

Daarnaast vond de rechtbank dat de feiten die Staatsveiligheid aanhaalt van lang geleden dateren en vooral: dat er sindsdien nooit een gerechtelijk onderzoek naar de man is ingesteld. Dat is opmerkelijk omdat discriminatie en het aanzetten tot haat of geweld strafbaar zijn.

Volgens de rechtbank mocht Toujgani dus Belg worden – ook al spreekt hij geen Nederlands of Frans, wat nochtans een van de voorwaarden is.

Geen toeval

Het openbaar ministerie ging op 13 oktober tegen het vonnis in beroep, maar dat was niet meer nodig, want op 5 oktober had Sammy Mahdi (CD&V) al de verblijfsvergunning van de imam – die op dat moment in Marokko zat – ingetrokken. Hij mag gedurende tien jaar het land niet meer binnen.

Volgens Toujgani's advocaat, Henri Beauthier, is de gang van zaken geen toeval. "De scheiding der machten bestaan niet," zegt hij. Maar volgens het kabinet van Sammy Mahdi zijn de twee zaken niet gerelateerd. "Voor ons is de info van de Staatsveiligheid relevant, niet die over zijn procedure om Belg te worden," klinkt het. Enkele dagen en een petitie met 6.000 handtekeningen later, beklemtoont het kabinet nog eens de beslissing "niet lichtzinnig" te hebben genomen.

Maar waarom dan na 40 jaar deze uitzetting? Wil de Belgische overheid tot elke prijs vermijden dat Toujgani Belg wordt? En waarom, de man woont immers al veertig jaar in ons land. Of zijn er daadwerkelijk nieuwe elementen opgedoken waaruit blijkt dat de intussen gepensioneerde imam staatsgevaarlijk is? Het Laatste Nieuws kon een verslag inkijken van de Brusselse gerechtelijke politie uit 2007, waarin Toujgani ook vernoemd wordt als mogelijke derde leider van een rekruteringsnetwerk voor jihadisten. Maar daar maakt het vonnis van de rechtbank geen gewag van, en Toujgani is er ook nooit voor veroordeeld.

Of er nieuwe elementen zijn, wil of kan niemand bevestigen. Volgens islam-experte Corinne Torrekens (ULB) moet de actie eerder gezien worden als een demarche van de Belgische overheid tegen de zogenaamde ambassade-islam: een islam die vanuit het buitenland – in dit geval Marokko – aangestuurd wordt, en vaak radicaler is dan een Belgische of Europese islam.

“De timing hier is geen toeval, geen twijfel mogelijk. Een hypothese is dat de Belgische overheid de Moslimexecutieve en bij uitbreiding de ambassade-islam wil destabiliseren. Zo hebben zij eind vorig jaar op basis van een rapport van de Staatsveiligheid de Moslimexectutieve beschuldigd van spionage, wat tot het ontslag van ondervoorzitter Salah Echallaoui heeft geleid. En nu dit.”

Volgens Torrekens is de manier waarop wel “zorgwekkend,” gezien er bij haar weten geen nieuwe elementen naar boven zijn gekomen die bezwarend zijn voor Toujgani, en de bestaande tegenkantingen door een rechter als onvoldoende zijn beoordeeld om hem de Belgische nationaliteit te ontzeggen.

Comité I

In elk geval laat Toujgani het hier niet bij. Aan de nieuwsblog L''autre regard zegt hij nooit geïnformeerd geweest te zijn over de intrekking van zijn verblijfsvergunning. “Ik kwam dat pas te weten toen ik een attest van hoofdverblijfplaats opvroeg bij de gemeente, waarna dan bleek dat ik geschrapt was.”

Zijn advocaat bevestigt dat hij in beroep gaat bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen. Daarnaast dient hij ook nog klacht in bij het Comité I, het orgaan dat toeziet op de Belgische inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

Correctie: in een eerdere versie stond dat beroep ingediend wordt bij de Dienst Vreemdelingenzaken. Dat moet de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen zijn.