Moeder Loubna Lafquiri: 'Kunnen jullie nog slapen na zo'n zonde?'

Op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 hebben de nabestaanden van twee slachtoffers van de aanslag in Maalbeek maandagvoormiddag getuigd over hoe hun leven verscheurd werd.

17.40 uur: "Kunnen jullie nog slapen na zo'n zonde?", vraagt moeder van Loubna Lafquiri

"Hoe u uitleggen hoe onze levens in duizenden stukjes zijn gebroken toen mijn zus gestorven is?", zo sprak Amina Lafquiri, zus van slachtoffer Loubna Lafquiri, maandag op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016. De Marokkaans-Belgische kwam om het leven in het station van Maalbeek. Haar partner Mohamed El Bachiri schreef over haar het boek Een Jihad van liefde.

Loubna was een 34-jarige sportleerkracht op een middelbare school in Schaarbeek. "Ze was zeer betrokken bij haar leerlingen en ook de opvoeding van haar drie kinderen", zo zegt haar zus. De ochtend van 22 maart nam Loubna de metro vanuit haar woonplaats in Molenbeek. Iets later ontplofte de bom in het metrostation Maalbeek. "Op dat moment was ik met mijn moeder enkele dagen op vakantie in Marokko", aldus Amina.

Drie minuten voordat de bom ontplofte stuurde Loubna haar zus nog een sms. Omdat er een uur tijdsverschil is tussen België en Marokko, had Amina de ernst van het nieuws nog niet onmiddellijk door.

Verschillende vrienden en familieleden belden de zus en de moeder om te vragen of Loubna ongedeerd was. Loubna zelf kregen ze niet te pakken. "Toen besefte ik dat Loubna in de metro was en begon de hel", aldus haar zus. Amina en haar moeder keerden terug naar België, maar moesten enkele dagen wachten op de officiële bevestiging dat Loubna de dood in het metrostel had gevonden.

"Tot het allerlaatste moment hebben we hoop gekoesterd", getuigt Amina. Toch moest de familie zich sterk houden voor de drie kinderen van het slachtoffer, op dat moment twee, zes en negen jaar oud. Een moeilijke opgave, zo verzekert Amina. "We waren een familie vol levensvreude, maar de terroristen hebben dit veranderd." Ook met de moeder van Amina en Loubna gaat het niet goed.

"Kunnen jullie nog slapen na zo'n zonde te hebben begaan?", zo richtte Ghita zich onrechtstreeks tot de beschuldigden. "Ik niet meer." Ze toonde geen begrip. "De mensen die zich verbergen achter religie om dergelijke gruweldaden te plegen, hebben niets met religie te maken."

En ook van Amina haar kant is er geen begrip. "We zijn zelf opgegroeid in een warm, liefdevol en gelovig Marokkaans gezin. Maar we hebben nooit gehoord over een vorm van islam die oproept dat mensen bommen in hun rugzak steken en andere onschuldige mensen vermoorden", klonk het.

Zowel Amina als haar moeder Ghita kunnen geen vergiffenis opbrengen voor de beschuldigden. "Met respect voor de andere getuigenissen, maar ik ben hier helemaal niet sterker uitgekomen. Dit heeft me in een afgrond gestort", zo klonk de zus. "Ik ben boos, ik kan hen niet vergeven."

Tot slot kwam, op vraag van de voorzitter, Hans Van der Biesen spreken. Zijn Hotel Thon op de Wetstraat, vlakbij Maalbeek, werd een geïmproviseerde opvangplaats na de aanslag, zelfs voor de politie en de ambulance arriveerden. Daarna werd de lobby een triagepost. In totaal werden tussen veertig en vijftig slachtoffers opgevangen, aldus Van der Biesen. Zijn medewerkers en hij waren die dag in survivalmodus en handelden op automatische piloot.

15.57 uur: Vader slachtoffer: 'Als jullie kiezen voor weg van verzoening, gaan we elkaar ontmoeten'

"Als jullie de weg kiezen van de verzoening, zullen we elkaar daar ontmoeten." Dat zei de vader van slachtoffer van Maalbeek Léopold Hecht, maandag tegen de beschuldigden van het proces van de aanslagen van 22 maart 2016. De jongeman overleed in het ziekenhuis en kon via orgaandonatie het leven van verschillende andere mensen redden.

Rechtenstudent Léopold Hecht (20) was op het moment van de aanslagen onderweg naar de universiteitsbibliotheek. Zijn moeder had nog voorgesteld om hem een lift te geven, maar dat wilde Léopold niet. "Als we toegeven aan de angst, dan winnen ze", had hij volgens zijn vader gezegd. De ouders konden Léopold na de aanslagen niet bereiken, maar "de telefoonverbindingen waren heel slecht en ik was ervan overtuigd dat ik hem 's avonds thuis ging aantreffen", aldus de vader tijdens zijn getuigenis.

Op het einde van de namiddag was er nog geen nieuws, maar in het Erasmusziekenhuis was er wel iemand opgenomen die leek op de beschrijving van de jongeman. "De dokters hebben snel gezegd dat hij de nacht niet zou halen", aldus Hecht. "We hebben met hem gepraat, en zelfs al was hij niet bij bewustzijn, waren we ervan overtuigd dat hij ons hoorde." Iets na middernacht overleed Léopold. Zijn ouders gingen, zonder erover te moeten nadenken, akkoord met een orgaandonatie.

"Dat was de enige manier om zin te geven aan wat er was gebeurd. We wilde laten zien dat Léopold gelijk had: ze kunnen niet winnen, andere mensen kunnen door hem blijven leven", aldus de vader. Hij beschreef Léopold als een trouwe vriend en een briljante en intelligente jongeman met veel humor die steeds bereid was om mensen te helpen. Hij zat in de scouts, hield van sport, theater en reizen, en had een open geest tegenover anderen en de wereld. "We zijn heel trots op onze zoon", zei de vader.

Hecht eindigde zijn getuigenis met een boodschap aan de beschuldigden. "Ik heb naar andere getuigenissen geluisterd van overlevers en van ouders van slachtoffers. Veel slachtoffers spreken over haat en de onmogelijkheid om te vergeven, anderen willen net wel vergeven. En ik heb tijdens mijn voorbereiding diep nagedacht over die vraag", zei hij.

Hij verwees in het bijzonder naar de getuigenis van een moeder (van slachtoffer Bart Migon) die zei dat de beschuldigden op een kruispunt staan en een keuze moeten maken. "Jullie kunnen kiezen voor de weg van het extremisme en de haat die jullie in deze rechtbank brachten, of kiezen voor de menselijkheid en kijken naar het leed dat jullie berokkend hebben en jullie spijt uitdrukken", aldus de vader. "Als jullie de weg van de verzoening volgen, dan zullen we elkaar ontmoeten."

14.58 uur: Maalbeek-overlevende: 'Ik heb geen medelijden nodig'

"Wanneer ik de metro nam, ging ik gewoonlijk in het tweede rijtuig zitten. Eerste fout", zo getuigde de 45-jarige Virginie maandag op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016. "Die dag vertrok ik iets eerder naar het werk. Tweede fout."

"In de metro werd ik opgeslokt door mijn gsm, waarop ik het nieuws over de aanslag in Zaventem volgde", aldus de vrouw, die als ambtenaar werkt. Toen haar metro in het Maalbeek vertrok, blies de zelfmoordterrorist zich niet veel later op. "Ik wist onmiddellijk dat het om een bom ging", klonk het maandag.

De explosie "deed haar boven haar lichaam uitstijgen". Er was geen geluid, geen geschreeuw, geen beweging voor de explosie, aldus Virginie. Op dat moment dacht ze dat ze ging sterven, maar wilde dit niet. "Ik stond op, en controleerde of ik mijn ledematen nog had", klinkt het. "Er hing ook een vieze geur, die nog even in mijn haar en huid is blijven hangen."

Op de grond van het voertuig liggen brokstukken en lichaamsdelen van slachtoffers. Virginie vraagt aan haar buurvrouw of ze oké was, en samen slagen ze erin om uit de metro te geraken. Op dat moment was ze met twee anderen, "maar ik voelde dat ik naar buiten moest".

Naar eigen zeggen ging haar lichaam in overlevingsmodus. Nu kijkt ze met schuldgevoelens terug op dit moment. "Ik heb mensen achtergelaten, maar ik controleerde het niet. Ik moest ontsnappen."

Eenmaal buiten aan de uitgang aan de Jozef II-straat, dringt de "ondraaglijke pijn" door. Haar oren suizen en haar nek doet pijn. Later blijkt dat haar ruggengraat op meerdere plaatsen gebroken is, haar ruggenmerg werd niet aangetast.

Na de aanslagen kreeg Virginie te maken met posttraumatische stressstoornis (PTSS), tinitus en gehoorverlies. "Wanneer ik de metro neem en de halte Maalbeek passeer, huilt mijn lichaam opnieuw."

Toch wilt ze niet gezien worden als een slachtoffer, maar als een overlevende. "Ik heb geen medelijden nodig", klonk het nog.

12.39 uur: 'De bom verscheurde niet enkel de metro, maar ook ons leven', zegt partner van David Dixon

"Die dag heeft de bom niet enkel de metro verscheurd, maar ook ons leven", getuigde Charlotte Sutcliffe, de partner van slachtoffer David Dixon. De 51-jarige informaticus stond naast de zelfmoordterrorist toen die zich opblies in het metrostel in station Maalbeek.

Sutcliffe (49) getuigde maandagvoormiddag voor het assisenhof over de aanslagen van 22 maart 2016. Het Britse koppel woonde toen samen met hun zoontje Henry in Brussel. "Ik ben dankbaar om herinneringen over David te kunnen delen", richtte Sutcliffe zich tot de voorzitster van het hof, Laurence Massart. "Hij verdient het om aanwezig te zijn, niet enkel in foto's of lijsten met fatale verwondingen."

Charlotte omschreef Did (de bijnaam die ze voor haar man gebruikt) als een "intelligent, bezorgd en vooral grappig" persoon "met een ontwapenende eerlijkheid". "Soms ook wel een beetje een geek", voegde de Britse toe.

Op de dag van de aanslagen keerde David terug van het Verenigd Koninkrijk. Opgeschrikt door het nieuws over de aanslag in Zaventem, stuurde Charlotte een sms om te vragen of zijn trein geannuleerd was. "Nee", antwoordde hij kort. Later belde David nog naar zijn vrouw, maar omdat ze toen op dat moment aan het bellen was met een vriendin, beantwoordde ze de oproep niet. "Ik zou hem later wel terugbellen, maar er kwam geen later", klinkt het.

Toen Charlotte over de aanslagen op de metro hoorde, probeerde ze haar man meermaals te bellen, maar zonder succes. Woensdag, een dag na de aanslagen, krijgt Charlotte een telefoon en wordt haar meegedeeld dat slechts vier overlevenden nog niet geïdentificeerd waren. "Ze zeiden me aan de telefoon om me voor te bereiden op het ergste. Vanaf toen wist ik dat David dood was. Hoe ging ik dit aan Henry vertellen en zijn wereld vernietigen?"

Ook tijdens Charlottes getuigenis klinkt kritiek op het systeem. "Als de reactie van de Belgische staat empathischer en begripvoller zou zijn geweest, zou onze lijdensweg minder zwaar zijn." In de maanden na de aanslagen had Charlotte amper contact met de overheid en had ze geen idee hoe hulp en steun te verkrijgen. Hierop besloot ze samen met Henry te verhuizen naar het VK. "In vijf maanden verloor hij alles wat hem bekend was; zijn vader, zijn thuis, zijn veiligheid."

Het verlies van David heeft een grote impact op het leven van Henry. Zwaar getraumatiseerd liep de jongen, later gediagnosticeerd met autismespectrumstoornis, een zware leerachterstand op. Hoewel de kloof met leeftijdsgenoten ondertussen is weggewerkt, heeft Henry het nog steeds moeilijk om aansluiting bij andere kinderen te vinden. Bovendien kampt hij met sterke angstgevoelens, vooral in drukke publieke ruimtes of wanneer zijn moeder niet bij hem is.

De stress en het trauma van de afgelopen jaren hebben ook Charlotte parten gespeeld. Toch focust ze nu op de solidariteit die ontstond na de aanslagen. "Het geweld diende om ons te breken en te polariseren, maar het resultaat is net het tegenovergestelde: we komen samen om een front te vormen tegen haat."

In 2018 richtte ze samen met andere overlevenden van aanslagen in het Verenigd Koninkrijk 'Survivors Against Terror', een ngo die onder andere pleit voor een betere begeleiding van terreurslachtoffers.

"Ondanks de pijn en het leed dat ons is aangedaan, wil ik benadrukken dat de terroristen die dag niet gewonnen hebben", aldus Charlotte. "Hoewel ik gebroken ben, ben ik nu sterker dan ik ooit dacht te zijn." Ook Henry, ondanks de gruwel die hij op jonge leeftijd heeft moeten meemaken, staat als een "zorgzame, tolerante en liefdevolle" jongen in de wereld, zegt zijn moeder.

05.00 uur: Getuigenissen slachtoffers Maalbeek gaan voort, onder meer met familie Loubna Lafquiri

In de voormiddag zouden de nabestaanden van Sabrina Esmael Fazal (24) komen getuigen, de moeder van een zoontje die net een jaar was geworden. Ook de vrouw van de Brit David Dixon (51), die samen een zoontje hadden, staat op de agenda. De informaticus bleef ongedeerd bij de aanslag in Zaventem, maar stond naast de zelfmoordterrorist toen die zich opblies in Maalbeek.

Verder zou nog een gewezen ULB-studente komen getuigen, die zwaargewond raakte bij de explosie in Maalbeek, net als de uitbater van Hotel Thon, waar de slachtoffers na de aanslagen opgevangen werden. In de namiddag komen tot slot nog de nabestaanden van rechtenstudent Leopold Hecht (20) getuigen.

Volgende week is een korte procesweek, met enkel maandag en dinsdag zitting. Woensdag (toevallig net 22 maart) en donderdag is er geen zitting vanwege een Europese top in Brussel.