Gevangenisdirecteur Haren: 'Eerste om toe te geven dat ik momenteel geen acht uur slaap'

Deze week laten tachtig magistraten en academici zich vrijwillig opsluiten in de nieuwe gevangenis van Haren. Een generale repetitie voor directeur Jurgen Van Poecke, die zelf strikt op de vingers wordt gekeken door het gevangenistoezicht.

Ook BRUZZ stapt deze week mee binnen in de gevangenis. De Centrale Toezichtsraad voor het Gevangeniswezen (CTRG) moet nog even wachten. “Ik vraag een nieuw bezoek ter plaatse voor de gevangenis in oktober opent,” zegt voorzitter Marc Nève. Zijn laatste bezoek bracht hij in juni, toen nog niet alle afdelingen klaar waren. Het rapport van dat bezoek was kritisch: een recreatieruimte is er niet in Haren, klonk het, de wandelruimtes zijn te klein en de speelruimte voor jonge kinderen van vrouwelijke gedetineerden te kil. Aanbevelingen waar volgens Nève amper gehoor naar is. “Ik weet niet of de minister (van Justitie, red.) of iemand op zijn kabinet onze rapporten leest,” zei hij twee weken geleden aan Knack. Justitieminister Vincent Van Quickenborne (Open VLD) ontkent dat stellig. “Er is regelmatig overleg met onze adviseurs en kabinetschef,” zegt zijn woordvoerder.

In hetzelfde Knack-interview richt Nève zijn pijlen in het bijzonder op Jurgen Van Poecke, coördinerend directeur van de Brusselse gevangenissen en dus ook bevoegd voor Haren. Onder meer het concept van ‘time-outcellen’ zou uit zijn hoed zijn getoverd, beweert Nève, maar het wetgevend kader daarvoor blijft voor hem flou. “Onterecht en onaanvaardbaar,” sprong minister Van Quickenborne snel tussen. “De kritiek gaat hier niet meer over de inhoud, maar over de persoon.”

De persoon Van Poecke krijgt binnen justitie wél veel lof. “Onze samenwerking is uitstekend,” zegt het justitiekabinet. “Jurgen is een van de allerbeste gevangenisdirecteurs in ons land,” zegt ook Ralf Bas, zelf voormalig hoofd van Sint-Gillis. Bas begon in de jaren 90 samen met Van Poecke in de Brusselse gevangenis. “Ik heb veel geluk gehad om van hem te leren. Hij is gebeten door zijn vak en er zijn weinig mensen met meer ervaring dan hem.”

“Een individuele directeur is niet verantwoordelijk voor de hele architectuur en het ontwerp van een gevangenis,” benadrukt criminologieprofessor Kristel Beyens (VUB) over de verwijten van de CTRG. “De afmetingen en types cellen zijn bepaald in een lastenboek door de Regie der Gebouwen, nog voor Van Poecke directeur werd. Hij kan die nu wel verdedigen, maar hij moet het er ook maar mee doen.”

Luisterend oor

Van Poecke kan duidelijk rekenen op een sterke verdedigingslinie. Die dankt hij mede aan zijn werkstijl. De directeur staat bekend om zijn luisterend oor, eerlijk karakter en talent voor dialoog. “Als we hem iets vragen waar hij niet meteen een antwoord op heeft, zegt hij: ‘pertinente vraag’. Hij komt telkens naar ons terug met een reactie,” zegt secretaris Cosimo Agostino van het ABVV, die al zestien jaar in Vorst werkt. “Uren en uren heeft hij naar de bonden geluisterd,” zegt Ralf Bas.

Ook zijn expertise wordt geapprecieerd. Van Poecke is nu zes jaar directeur in de gevangenissen van Vorst, Sint-Gillis en Berkendael en heeft voordien een breed parcours bewandeld. De criminoloog uit Asse startte in de jaren 90 als adjunct in Sint-Gillis. Tien jaar later verhuisde hij naar de gesloten jeugdinstelling van Everberg, in 2008 kwam hij aan het hoofd van de gevangenis van Brugge. “En tussendoor is hij lid van het Europees comité tegen foltering. Hij is erg bezorgd over mensenrechten en werkt vanuit een heel humane visie op de gevangenisstraf,” zegt Beyens.

Een visie die hij durft verdedigen, weten de bonden nog. “Als hij overtuigd is van zijn gelijk, zal hij respectvol naar ons luisteren, maar niet van mening veranderen.” “Dat ik me niet te snel van mijn stuk laat brengen, helpt me in mijn job,” zegt Van Poecke daar zelf over. “Maar ik zal de eerste zijn om toe te geven dat ik momenteel geen acht uur slaap per nacht.”

Testdagen

De opening van Haren nadert dan ook snel. Officieel worden de lintjes doorgeknipt op 30 september, in de weken daarna zullen de gedetineerden uit Vorst en Berkendael stap voor stap verhuizen. Ondertussen komt het terreurproces naar de aanslagen van 22 maart in zicht. Dat gaat door op de oude NAVO-site, ook in Haren. De negen terreurverdachten, waaronder Salah Abdeslam, zullen tijdens het proces in de nieuwe gevangenis vlakbij verblijven. In elk geval gebeurt de opening in stappen, vleugel per vleugel. “In principe hebben we genoeg personeel om dit najaar deels te starten, maar het is heel scherp, toegegeven,” zegt Van Poecke.

Haren vraagt nog zo’n 300 nieuwe aanwervingen om op volle kracht te draaien. Die moeten er liefst tegen het voorjaar zijn. Voor directeur Van Poecke zijn de immersiedagen deze week een uitgelezen proef om alles op elkaar af te stemmen. Een 80-tal vrijwilligers laat zich vanaf vrijdag één tot drie nachten in de gevangenis opsluiten. “De meerderheid van het personeel werkt al in de Brusselse gevangenissen en kent de job, maar de puzzel moet samenvallen. Hoe onthalen we de gedetineerden? Werken alle installaties goed? Dat wordt de oefening.”

Onder de kritiek van de CTRG blijft Van Poecke rustig. “Iedereen heeft wel zijn zegje over de nieuwe gevangenis. Ik heb niet veel andere keuze dan kalm blijven. Ik heb het project Haren gekregen zoals het is en ik sta erachter.” Ook de CTRG krijgt nog een uitnodiging voor een nieuw bezoek, zegt hij. “Verder moei ik me er niet mee. Ik probeer gewoon mijn job te doen.”