Met duizenden zijn ze: de Nigeriaanse meisjes die in Europese steden achter rood verlichte ramen zitten. Ze zijn naar hier gelokt met valse beloftes, en kunnen niet weg vanwege hun ‘madam’ en het geld dat ze aan hun familie beloofd hebben. Op 27 maart begon het proces tegen een van de vrouwelijke pooiers.
© Charlotte van Hacht
Wie ‘s avonds de trein van Antwerpen naar Brussel neemt, heeft misschien al met hen in dezelfde wagon gezeten. Jonge Nigeriaanse meisjes, soms amper veertien jaar, op weg naar hun ‘werk’. In Antwerpen delen ze een appartement, in Brussel verleiden ze mannen van achter hun gehuurde ramen in Sint-Joost-ten-Node en Schaarbeek. Dag in dag uit werken ze dagelijks tot vijftien klanten af om hun schuld af te betalen aan hun vrouwelijke pooier of ‘madam’.
Af en toe neemt Clara Laoye diezelfde trein. De in Lagos geboren vrouw is pastor in de pinksterbeweging en is de bezieler van Voice of Women, een organisatie die vrouwen en meisjes helpt.
Tijdens de treinreis van ruim een halfuur tussen Antwerpen en Brussel-Noord is er net voldoende tijd om met de meisjes een gesprek aan te knopen.
Laoye doet er alles aan om hen ervan te overtuigen dat er wél een weg uit de ellende is, en hoe het woord van God hen daarbij kan helpen. “Ik druk hen op het hart dat ik hen niet veroordeel,” zegt Laoye. “Dat ik begrijp waarom ze doen wat ze doen. Dat ik voor hen bid, en voor hun veiligheid.”
De meisjes in de trein zijn niet alleen. In 2016 spoelden er talloze boten aan op de kusten van Italië. Ze brachten, volgens de meest recente cijfers van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM), in 2016 11.000 Nigeriaanse vrouwen mee.
Tachtig procent belandt in de prostitutie. Hoeveel van hen in Brussel terechtkomen, is volgens de politie moeilijk te zeggen. Het zijn er veel, maar cijfers over mensen die in de illegaliteit wonen en werken, zijn moeilijk na te trekken. De politie pakt hen soms op.
Sommige vrouwen worden gerepatrieerd, andere belanden weer in de illegaliteit. Een fractie, in 2017 waren het er exact achttien, beslist na een politie-inval om mee te werken met het gerecht en zo uit de prostitutie te stappen.
"Als ik de smokkelaars aangeef, weten ze me zeker te vinden"
Het fenomeen is niet nieuw. Vanaf de jaren 1990 kwamen er steeds meer Nigeriaanse vrouwen naar Brussel. De welvaart die de olie in Nigeria had gebracht in de jaren 1970 smolt weg toen de olieprijzen kelderden.
Het land kon de internationale schulden niet meer afbetalen. De sancties van het IMF en Wereldbank die daarop volgden, hadden een grote impact op het dagelijks leven van de bevolking. “Iedereen moest op zoek naar nieuwe manieren om geld te verdienen,” zegt Laoye.
Al in de jaren 1980 trokken vrouwen naar Italië om er te werken in de prostitutie. Later reisde een deel van hen door naar de Benelux. Die eerste vrouwen spoorden familieleden aan om in hun voetsporen te treden. Zo ontstond de ‘madam’, een vrouw die via smokkelaars haar landgenoten naar Europa haalt.
"Wie hier werkt, moet begrijpen hoe echt de angst van de vrouwen voor de voodoopriester is"
Recht van de sterkste
Veel van de meisjes op de trein komen uit Benin City, of de staat Edo, in het zuiden van Nigeria. “Ze zijn opgegroeid in afgelegen dorpen, waar ik niet eens naartoe zou durven te gaan. Ik weet niet of ik er levend uit zou komen,” zegt Laoye. Ze noemt het afgelegen plaatsen waar het recht van de sterkste heerst. “Meisjes en vrouwen hebben daar geen toekomst. Veel meer dan trouwen met een dronkaard zit er voor hen niet in.”
De vrouwen in de jaren tachtig hadden nauwelijks een idee van wat hen hier te wachten stond. Dat is vandaag anders: de meeste vrouwen beseffen wat voor werk ze zullen moeten doen. Maar hoe zwaar de reis door de Libische woestijn is, en hoe gevaarlijk de overtocht over de Middellandse Zee, of hoe hard ze moeten werken om hun schuld van 45.000 tot 60.000 euro af te betalen, dat weten ze niet.
“Ik hoor van de vrouwen dat ze tien of meer mannen per dag afwerken, voor amper vijf euro per beurt,” zegt Laoye. Bovendien krijgen ze te maken met klanten die weigeren te betalen, of hen aanvallen.
Zonder verblijfsvergunning of identiteitskaart kunnen de vrouwen geen kant op. Ze delen ergens een kleine kamer en houden zelf amper iets over van het geld dat ze verdienen. Het begint al met het raam dat ze huren, meestal van een contractuele sekswerker, die haar raam onderverhuurt aan mensen zonder papieren: ongeveer de helft van de opbrengst van hun werk gaat naar die huur.
Met een deel van wat er overblijft, betalen ze de schuld aan hun ‘madam’ af. En dan is er nog het thuisfront, dat het geld van dochter of zus nodig heeft om comfortabeler te kunnen leven. Dankzij haar werk hier kunnen broertjes en zussen daar naar school en hopen op een beter leven. In Nigeria blijven was geen optie, hier werken is dat eigenlijk ook niet. “Ze zijn slachtoffers van het leven,” zegt Laoye.
© Photonews
| In Brussel is raamprostitutie nog toegelaten. Daardoor komen veel meisjes hier terecht.
Kippenharten eten
Ze zouden kunnen weglopen of aankloppen bij een hulporganisatie, maar ze zijn bang voor een onzichtbare hand die hen in haar greep houdt. Voor ze hun land verlieten, hebben veel meisjes en hun familie een pact gesloten dat hen verplicht hun schuld aan hun ‘madam’ terug te betalen.
Aanvankelijk was dat bedrag bedoeld om de tocht te vergoeden, maar in de loop van de jaren werd die geldsom steeds verder opgetrokken.
Een voodoopriester bezegelt de afspraak tijdens een ritueel, waarin hij een pakketje maakt met vingernagels, haar en bloed van de meisjes, en hen dwingt om bijvoorbeeld rauwe kippenharten te eten. Worden de schulden niet afgelost, dan zal hen iets vreselijks overkomen. De meisjes geloven dat de priester hen via het pakketje zal straffen of wraak zal nemen op hun familie.
“Dat voodooritueel houdt de vrouwen tegen om uit hun moeilijke situatie te stappen,” legt Laoye uit. Zij probeert de vrouwen er via het christelijke geloof van te overtuigen dat hen niets zal overkomen. “Voor een spiritueel probleem is een spirituele oplossing nodig.”
Ook de politie ziet hoe dat volksgeloof de vrouwen verlamt. “Onze teamleden geloven niet in voodoo, maar wie hier werkt, moet wel begrijpen hoe echt de angst van de vrouwen voor de voodoopriester is,” zegt Willem Hendriks, verantwoordelijk voor de cel Nigeriaanse prostitutie bij de federale politie. Zijn team is actief sinds 1994.
Hendriks bewaart een collectie van voodooattributen in zijn kantoor in de Koningsstraat. Daarbij ook een poedertje dat een Nigeriaanse priester opstuurde. “Zeven keer markeren op het hoofd, twee keer op het gezicht. Gebruik de rest om crème van te maken. It is for good luck to get money,” staat er als gebruiksaanwijzing bij.
"Deze meisjes zijn slachtoffers van het leven"
Erkend als slachtoffer
“Wanneer wij een inval doen, geven we de vrouwen de kans om te zeggen dat ze naar hier gesmokkeld werden,” zegt Hendriks. “Als ze bereid zijn om een verklaring af te leggen en meewerken tijdens het onderzoek, kunnen ze erkend worden als slachtoffer van mensenhandel. Die erkenning geeft hen een verblijfsstatuut, waardoor ze hier een nieuw leven kunnen opbouwen.”
Ondanks die perspectieven op een beter leven blijft het moeilijk voor de politie om de vrouwen zonder angst te laten spreken. De afspraak met de voodoopriester verbreken, durven ze niet zomaar, ook omdat ze zich verantwoordelijk voelen voor hun familie. Bovendien valt hun inkomen als prostituee weg als ze eruit stappen.
Een erkenning als slachtoffer van mensenhandel geeft hen dan wel een menswaardig bestaan, een hele familie ervan onderhouden kunnen ze niet. Sommige vrouwen verdienen ondanks alles immers flinke bedragen in de prostitutie. “Ik heb ooit een vrouw opgepakt om haar naar het gesloten centrum in Steenokkerzeel te brengen,” zegt Hendriks. “Ik wist dat ze uitgebuit werd, maar zelf dacht ze daar heel anders over. Ze vroeg me: ‘ik verdien 3.000 euro per week, wat kan jij me bieden? Een leefloon?’”
Samen bidden
Ook Laoye kan de vrouwen niet altijd overtuigen. “Als ik in de trein met de vrouwen heb kunnen praten, en nadat we samen gebeden hebben, vraag ik hen wat ze willen doen,” vertelt ze. “De meesten willen liever weg uit de prostitutie, maar ze hebben broers, zussen, een familie thuis voor wie ze moeten zorgen. Bovendien hangt de schuld die ze aan hun ‘madam’ moeten betalen boven hun hoofd.” Zelf naar de politie stappen, doet Laoye niet. “Dat is te gevaarlijk. Als ik de smokkelaars aangeef, weten ze me zeker te vinden.”
Soms slaagt Laoye erin om een vrouw te helpen. “Ik herinner me een vrouw die heel getraumatiseerd was door het werk. Ze sliep niet meer ’s nachts, moest worden opgenomen in het ziekenhuis en werd behandeld door psychologen. Intussen is ze getrouwd met een Belg en heeft ze twee kinderen.” Maar hun vroegere leven helemaal afwerpen, lukt niet altijd. “Zelfs al ben je getrouwd, het trauma van de afschuwelijke ervaring gaat nooit meer weg.”
Volgens Laoye is de piek bereikt, en zal mensenhandel afnemen. De politie vreest eerder dat de voorspelde Nigeriaanse bevolkingsgroei zal toenemen en dat het aantal slachtoffers van mensenhandel nog meer zal stijgen.
Toch lijkt er iets te bewegen in Nigeria. Begin maart zegt de koning van de deelstaat Edo, Oba Ewuare II, dat Nigeria niet langer meewerkt aan mensenhandel. Tijdens zijn werk als ambassadeur in Italië zag hij in de praktijk wat er met zijn landgenoten gebeurt. Nu roept hij traditionele priesters op om alle bezweringen nietig te verklaren. De eed die de vrouwen hebben gezworen, is niet langer geldig.
Er volgt een golf van reacties: via Facebook delen vrouwen en meisjes massaal hun verhaal. Ook in Brussel is de oproep van Oba Ewuare II gehoord. Tijdens een recente controleactie door de politie, legde een vrouw zonder aarzelen een verklaring af. Ze voelde zich opgelucht en vrij. De politie noemt de uitspraak van de koning “een geschenk uit de hemel”.
Lees ook het aanverwante artikel "Brussel populair bij smokkelaars raamprostitutie."
Lees meer over: Brussel , Justitie , Nigeriaanse meisjes , prostitutie , mensenhandel , voodoo
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.