Meer klachten van werknemers over identiteitsfraude sinds corona

Het aantal werknemers dat hulp zoekt vanwege identiteitsfraude is gestegen sinds corona. Dat zegt de vzw Fairwork Belgium die opkomt voor de rechten van werknemers met precair of zonder verblijfsrecht. Het Arbeidsauditoriaat van Brussel buigt zich momenteel over meer dan tien dossiers.

In 2020 werden in België 9.970 meldingen van identiteitsfraude gedaan, van phishing tot het vervalsen of verhuren van identiteitskaarten. Dat schrijft de VRT naar aanleiding van een onderzoeksreportage in Pano. Die berichtte woensdag over hoe een werknemer zonder wettig verblijf een identiteitskaart huurt om zo ‘wettig’ tewerkgesteld te worden. De persoon die hem de kaart uitleent ontvangt zijn salaris, en keert twee derde uit als het meezit.

Bij Fairwork Belgium ontvingen ze enkele soortgelijke klachten sinds corona. "Het is geen nieuw probleem, maar de omstandigheden waarin werknemers in die situatie werken, zijn door de gezondheidscrisis nog extremer geworden," klinkt het. De tussenpersoon houdt bijvoorbeeld een groter deel van het salaris in of zegt plotseling de huurwoning op.

Het werken met een valse identiteitskaart brengt bepaalde voordelen met zich mee, wat verklaart waarom het gebeurt: een salaris dat voldoet aan de cao van de sector en een regelmatige uitbetaling. "Tewerkstelling via een interimcontract is vaak beter dan in een bakkerij in een kelder te moeten werken met de angst om ontdekt te worden," zegt Jan Knockaert, coördinator van Fairwork.

Moeilijk aan te pakken

De praktijk maakt het wel moeilijker om een situatie van uitbuiting aan te pakken. De werknemer maakt immers gebruik van een frauduleus systeem dat er op papier wél correct uitziet. "De werkgever heeft betaald wat hij moet betalen. De vraag is dan ook wie schuldig wordt bevonden. Er zijn een aantal oude dossiers waarin de persoon die de kaart uitleende werd veroordeeld voor mensenhandel. Maar in Gent was het de werknemer die veroordeeld werd voor sociale fraude."

Knockaert denkt niet dat het gaat om een georganiseerd systeem, wel om een methode die gekend is en die steeds opnieuw wordt toegepast door individuen. Weinig mensen komen met hun klachten hierover tot bij Fairwork. "Mogelijk omdat het vooral gebeurt binnen de eigen gemeenschap, of vanwege de angst om zelf als fraudeur te worden veroordeeld."

Meer dan tien dossiers

Het Arbeidsauditoraat behandelt momenteel zeker tien dossiers over identiteitsfraude, gaande van fraude met identiteitskaarten tot fraude met coronasteun zoals het overbruggingsrecht of fietskoeriers die rijden met de account van iemand anders. Het Arbeidsauditoraat ziet geen stijging van het aantal gevallen van identiteitsfraude door mensen zonder wettig verblijf.

Dit type fraude is moeilijk aan te pakken, zegt een bron bij het Arbeidsauditoriaat die liever anoniem wil blijven. "Niet altijd kennen mensen hun rechten en spreken ze de taal. Soms hebben we geen adres, dus kunnen we iemand niet meer bereiken. Om de mensen die erachter zitten te vinden, zijn enorm veel middelen nodig. Het zijn moeilijke dossiers."

Er is dan ook meer onderzoeks- en preventiecapaciteit nodig, klinkt het bij het Arbeidsauditoraat. "Wij gaan niet op het terrein, de Arbeidsinspectie wel. Zij kunnen het direct zeggen als iemands identiteitskaart niet overeenkomt met iemands uiterlijk."