Verdediging over de glazen boxen: 'Beschuldigden worden als beesten behandeld'

Op de Justitia-site is de eerste zitting van het assisenproces over de aanslagen van start gegaan. De advocaten van de verdediging pleiten voor de ontmanteling van de glazen boxen. Mohamed Abrini's advocaat dreigde er zelfs mee de zaal te verlaten als de voorzitster niet beslist dat de boxen afgebroken moeten worden. "Het is hier precies de zoo van Antwerpen."

In Haren is het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016 in Zaventem en Maalbeek van start gegaan. Vandaag wordt onder meer de lijst van getuigen afgegaan, al wordt het vooral uitkijken naar de discussies over de glazen kooien. Daar moeten de tien beschuldigden in plaatsnemen tijdens het proces. Aanwezig op de eerste procesdag in de glazen boxen zijn onder meer Mohamed Abrini, Osama Krayem, maar ook Salah Abdeslam. Zijn verdediging had op voorhand nochtans laten weten dat hij niet aanwezig zou zijn op de eerste procesdag.

Enkele advocaten van de verdediging hadden op voorhand al laten weten dat de glazen boxen verwijderd moeten worden, anders zouden ze het proces boycotten. “Het is niet normaal dat het proces op deze manier verloopt. De boxen zullen voor grote procedureproblemen zorgen,” zei meester Xavier Carette, de advocaat van Ibrahim Farisi. “Ze zijn in strijd met de Europese mensenrechten.”

Ibrahim Farisi was enkele dagen geleden nog spoorloos, maar kwam toch nog naar het proces. Hij moest opgepakt worden, net als zijn broer Smail Farisi. “Ik zou naar huis willen gaan, want ik heb hier niets te zoeken,” zei Smail Farisi boos vanuit zijn glazen box. “Ik ben vrijgesproken (op het proces van Parijs, nvdr.). Ik begrijp het niet, want vijf dagen geleden was ik nog vrij.”

Vurige discussie

Smail Farisi’s advocaat Sébastien Courtoy belooft een vurige discussie over de glazen kooien. “Men wil niet dat hij op vrije voeten naar hier komt, want zo zou het lijken dat hij onschuldig is,” zei Courtoy net voor het begin van de zitting over de arrestatie van zijn cliënt vorige week. “Justitia is een slecht gekozen naam voor dit gebouw. Het is hier precies de zoo van Antwerpen. Een man die is vrijgesproken in het proces over Parijs wordt hier behandeld als een dier.”

Farisi’s verdediging heeft er vertrouwen in dat de glazen kooien op zijn minst zullen worden aangepast. De voorzitster van het hof van assisen zal zich daarover moeten uitspreken. Aan het begin van de zitting gaf Abdeslam aan dat hij de zitting wilde bijwonen, maar daar kwam hij enkele minuten later op terug, “uit solidariteit met de andere beschuldigden,” zo zei hij. “Ik weet dat deze beslissing u niet toekomt,” richtte Abdeslam zich tot de voorzitster van het hof. “U bent intelligent genoeg om te weten dat het proces op een oneerlijke manier begint.” Zo verliet Abdeslam, net als de meeste andere beklaagden, de rechtszaal. Enkel Ibrahim Farisi, Bilal El Makhoukhi en Hervé Bayingana Muhirwa wonen de zitting bij vanuit hun glazen box.

'Discussie in de marge'

Ook sommige advocaten van de burgerlijke partijen vinden dat de glazen boxen op zijn minst aangepast moeten worden. “Er is de kwestie van een eerlijke verdediging en die van de veiligheid. We moeten een middenweg vinden,” zei meester Guillaume Lys, die slachtoffervereniging V Europe vertegenwoordigt. “Men behandelt mensen als dieren, maar ik hoop dat dat hier niet het geval zal zijn, want anders verschijnen de beschuldigden een tweede keer als martelaars.”

Voor Nina Van Eeckhaut, de advocate van een van de slachtoffers van de aanslagen, is dit "een discussie in de marge." "Het kan zijn dat men die boxen afschaft, maar voor mijn cliënte die haar man is verloren in Zaventem is dat van geen enkel belang," vertelde ze voor de start van de zitting.

Boycot

Intussen is de discussie over de glazen boxen van start gegaan in de assisenzaal. "Als ik zie hoe mijn cliënt in de box moest verschijnen, ben ik gedegouteerd," zei meester Stanislav Eskenazi, die Mohamed Abrini verdedigt. "We verdedigen bepaalde waarden, zoals het vermoeden van onschuld. Het is een theoretisch prinicipe om, indien mijn cliënt veroordeeld wordt, te kunnen zeggen dat hij een eerlijk proces heeft gehad."

"Ik heb met mijn cliënt gesproken en moest me net als hem bukken om met elkaar te kunnen praten. Zo kunnen we geen proces houden," aldus Eskenazi nog. "U hebt de bevoegdheid om de boxen af te breken. Als u dat niet doet, stap ik op." Voor de start van het proces had ook meester Courtoy aangegeven dat een boycot van het proces een mogelijk antwoord wordt als de boxen behouden blijven zoals ze zijn.

Ook Virginie Taelman, de advocaat van Bilal El Makhouki, zegt haar cliënt niet te willen verdedigen als de boxen niet worden aangepast. "Deze individuele kooien gaan het aanvaardbare voorbij. Dit is een ostentatieve metalen structuur. Mijn cliënt heeft metalen baren in zijn zicht wanneer hij u aankijkt. Dit is een mensonterende behandeling," aldus Taelman tijdens de preliminaire zitting. Net als de andere advocaten van de verdediging haalde ze aan dat communiceren met haar cliënt zo goed als onmogelijk is. "De Belgische staat is tot het uiterste gegaan wat het kader van Europese regelgeving betreft. Ik heb alle terreurprocessen nagegaan, zelfs het proces-Dutroux. Nooit zijn er individuele boxen gebruikt. Dit is draconisch."

Net als de andere advocaten van de verdediging pleiten Salah Abdeslams advocaten voor de ontmanteling van de boxen. "Ik las dit weekend in de pers dat dit proces dient om de waardigheid van de slachtoffers terug te geven”, pleitte meester Delphine Paci. "Wat wensen we de volgende tien maanden? Beschuldigden die zwijgen, omdat we ze behandelen als beesten, of beschuldigden die meewerken? Is het in het belang van de slachtoffers om dit proces binnen tien jaar opnieuw over te doen wanneer het arrest wordt vernietigd door het Europees Hof voor Rechten van de Mens? Dit is geen bedreiging, maar wij zullen tot het uiterste gaan."

Net als de andere advocaten van de verdediging pleiten Salah Abdeslams advocaten voor de ontmanteling van de boxen. "Ik las dit weekend in de pers dat dit proces dient om de waardigheid van de slachtoffers terug te geven”, pleitte meester Delphine Paci. "Wat wensen we de volgende tien maanden? Beschuldigden die zwijgen, omdat we ze behandelen als beesten, of beschuldigden die meewerken? Is het in het belang van de slachtoffers om dit proces binnen tien jaar opnieuw over te doen wanneer het arrest wordt vernietigd door het Europees Hof voor Rechten van de Mens? Dit is geen bedreiging, maar wij zullen tot het uiterste gaan."

Abdeslams andere advocaat, meester Michel Bouchat, voegde daar nog aan toe dat het onmogelijk is om contact te hebben met zijn cliënt. Zo was hij verrast dat Abdeslam maandagochtend toch in de rechtzaal verscheen. "Ik had hem (door de gaatjes in de glazen box, nvdr.) gevraagd waarom hij gekomen was, maar ik kon hem onmogelijk begrijpen", aldus meester Bouchat. "Als u de glazen boxen behoudt, is de enige oplossing om naast hem te gaan zitten in de kooi. Als u zo ver gaat, verplicht u me om te vertrekken, want in deze omstandigheden blijven wij niet."