Zwangere vrouw bij aanslagen Maalbeek: 'moederinstinct hielp me ontkomen'

Op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 is het dinsdag opnieuw aan verschillende overlevenden en nabestaanden van de aanslag in metrostation Maalbeek om te getuigen. Onder hen Jaana Mettälä, de Zweedse die zes maanden zwanger was toen ze gewond raakte in de metro. Ook de weduwe van Yves Ciyombo, de vader van twee kinderen die in Maalbeek omkwam, komt getuigen.

16.40 uur: Slachtoffer getuigt hoe ze zich niets meer herinnert van de aanslagen

Het is "ondenkbaar" dat ik bij de aanslag in Maalbeek was. Dat zei overlevende Sabine (48) dinsdag tijdens haar getuigenis op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016. De vrouw werd op 10 mei 2016 wakker in een ziekenhuisbed en herinnert zich niets meer van de dag van de aanslag.

"Waarom heb ik overal pijn? Waarom is mijn zoon zo gegroeid? Waarom ben ik hier? Waarom zit ik vol verbanden?" Het waren allemaal vragen die Sabine zich stelde op 10 mei, toen ze wakker werd. Ze verloor vijf tot zes maanden van haar geheugen, een paar maanden voor en een paar maanden na de aanslagen. "Mijn eerste herinnering was dat ik me alleen voelde in mijn kamer", zei de vrouw. Achteraf kwam ze te weten dat ze 's nachts riep en daarom in een kamer alleen lag. En dat haar handen werden vastgebonden omdat ze haar windels steeds lostrok.

Sabine raakte zwaargewond en werd in een kunstmatige coma gehouden. Ze heeft tot vandaag stukken metaal in haar lichaam, heeft verschillende littekens in haar hoofd, heeft gehoorproblemen en haar handen raakten verbrand. Haar haar groeide ook enkele jaren niet. Ze werkte als juwelenmaker, maar kan die stiel nu niet meer beoefenen omdat haar handen vaak in een kramp schieten. De vrouw onderging al bijna 50 operaties, "en het is nog niet voorbij".

"Mijn dochter is mijn wonder woman, ik ben erg onder de indruk van hoe ze is omgegaan met wat ze meemaakte", zei de moeder van Sabine dinsdag in de rechtbank. In de eerste maanden na de aanslagen herhaalde Sabine alles vijf tot zes keer. "Ik luisterde en zei elke keer 'ja'. Vandaag gaat het veel beter, maar soms herinnert ze zich zaken nog niet", aldus de moeder.

Ook de zoon van Sabine, die 5 jaar was op het moment van de aanslagen, leed onder de verwondingen van zijn moeder. Zo dacht hij dat zijn moeder gestorven was toen ze in coma lag, en kampt hij met verlatingsangst en met fysieke klachten.

Bij de politie kwam Sabine te weten dat ze in de tweede metrowagon zat, aan het raam, en dat kamikaze Khalid El Bakraoui net achter haar stond. "Ik heb lang gedacht dat ik de enige overlevende was in de wagon, maar op het proces heb ik ontdekt dat er nog mensen waren", aldus Sabine. Ze zou ook graag de persoon ontmoeten die haar uit de metro haalde. "Ik weet dat hulpverleners het moeilijk hebben en misschien kan het helpen om te weten dat ze iemand gered hebben."

Sabine twijfelde aanvankelijk om te getuigen op het proces. "Ik herinner me niets meer, ik voelde me niet legitiem, maar door hier te zijn en voor u te praten krijg ik toch een zekere legitimiteit", aldus Sabine. Aan de beschuldigden zei ze dat ze niet kwaad is omdat ze daar geen energie wil insteken, maar hen om dezelfde reden ook niet wil vergeven. "Door te aanvaarden dat een bom wordt gelegd of gefabriceerd of door terroristen onderdak te bieden, wisten jullie wat er ging gebeuren. Ofwel sterf je, wat onbegrijpelijk is, ofwel word je gearresteerd", zei ze. "Ik begrijp het niet en misschien krijg ik nooit antwoorden, maar dat is niet erg."

16.20 uur: "Brandgeur brengt me nog altijd terug naar 22 maart"

In een getuigenis op het terreurproces in Brussel heeft een vrouw dinsdag uitgelegd hoe ze de momenten na de aanslag in het metrostation Maalbeek heeft beleefd. De vouw bleef zelf ongedeerd en hielp anderen.

"Een brandgeur brengt me nog altijd terug naar 22 maart", getuigde de vrouw. Ze bevond zich bij de aanslag in het derde metrostel, terwijl ze nochtans de gewoonte had om in het tweede rijtuig in te stappen. In die tweede wagon liet de terrorist zijn bom ontploffen. Ze twijfelde om te getuigen op het proces. "Ik heb nog mijn armen en benen, en ik voel me goed", zei ze. "Ik heb me de meerwaarde van mijn getuigenis afgevraagd." Maar de vrouw kwam toch, omdat ze vindt dat "recht moet geschieden".

Ze gaf een inkijk in hoe het eraan toe ging net na de aanslag. Ze vertelde hoe ze samen met haar man met de vluchtende menigte het metrostation verliet. In een nabijgelegen hotel gingen ze lakens en water vragen. "Het personeel schoot meteen in actie." Terug bij het metrostation probeerde het koppel te helpen waar het kon. "Een meisje lag op de grond en zei me in het Engels dat ze dacht dat ze zou sterven." Ze was verbrand, maar het koppel schatte in dat ze niet in levensgevaar verkeerde. "We zijn bij haar gebleven. Ze kreeg een oranje kaartje, wat betekende dat zwaarder gewonden voorrang kregen." Uiteindelijk kon ze toch naar het ziekenhuis.

Het kostte het koppel daarna tijd om de link tussen de metro en de angst door te knippen, legde de vrouw nog uit. "De eerste rit was een beproeving." "Sommigen zeggen dat we veel geluk hebben gehad", zei de vrouw. "Maar het was niet echt geluk. Anderen raakten gewond. Families verscheurd. Er waren die dag mensen die de bewuste keuze hebben gemaakt om anderen te doden, eender wie."

14.44 uur: Weduwe Yves Ciyombo: "Ze hebben hen kans ontnomen om op te groeien met papa van goud"

Met ogen die vuur spuwden keek Larissa (32) de beschuldigden aan toen ze na haar getuigenis de zittingszaal naar buiten stapte. In de minuten daarvoor had ze kort maar erg emotioneel getuigd over haar echtgenoot Yves Ciyombo (27), die omkwam in metrostation Maalbeek, en de impact die zijn dood naliet. Ze getuigde dat een van haar dochters haar had gezegd dat ze ook naar de hemel wil.

Twee weken geleden waren al de ouders, de broers en de zus komen getuigen van Yves Ciyombo. Dinsdagvoormiddag was de weduwe aan de beurt van de papa van twee dochtertjes, die inmiddels tien en elf jaar zijn. De vrouw, die erg emotioneel werd tijdens haar getuigenis, gaf aan dat ze tot het laatste moment had getwijfeld of ze wel wou komen getuigen.

"Maar het degouteert me om te zien hoe de beschuldigen klagen", zei ze bij het begin van haar getuigenis, verwijzend naar de kwestie van de naaktfouilles. "Ik ben hier zodat hij niet gewoon een naam is. Dat achter de naam iemand positief schuilgaat, vrolijk, een echt zonnetje. Een broer, zoon, papa en echtgenoot voor mij. Een vriend voor velen. Een schoonzoon voor mijn ouders, nonkel, schoonbroer."

De vrouw, die de dagen na de aanslagen beleefde als ware het een film, die realiteit bleek, zei dat ze "een koppel waren dat alles samen deed". Ze zei ook dat ze hem "immens" miste. Het maakt haar triest dat haar kinderen nooit de kans zullen krijgen om met hem op te groeien. Ze getuigde dat haar oudste dochter verdrietig is omdat ze ziet dat andere kinderen op school afgehaald worden door hun papa. Het meisje vertelde haar ook dat ze ook naar de hemel wil. De jongste vertrouwde haar mama dan weer toe dat ze zich haar papa niet meer kan herinneren. "Ze zei me: 'Erg toch, mama.' Ik moest haar zeggen dat het niet erg is dat ze dat niet meer kan. Ze hebben hen de kans ontnomen om op te groeien met een papa van goud."

De vrouw vroeg op een gegeven moment aan de jury om de negen aanwezige beschuldigden de maximumstraf te geven. Voorzitster Laurence Massart greep in en zei dat enkel het parket op het proces straffen kan eisen. "Laten we zeggen dat ik dan wens dat ze de maximumstraf krijgen", herstelde de vrouw zich. Ze verwachtte weinig van de beschuldigden. "Voor hen zijn we toch maar ongelovigen. Ik voel niets voor hen." De vrouw, die juriste is, noemde de beschuldigden "onverdedigbaren". Ze zei ook dat ze nooit advocate had willen worden, omdat ze "geen criminelen wil verdedigen". Met een boze blik keek ze de beschuldigden lang aan terwijl ze de zaal verliet, maar die vertrokken geen spier.

13.46 uur: Ook maandag 3 april nog getuigenissen van slachtoffers

Op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 zullen er ook op maandag 3 april in de voormiddag nog slachtoffers getuigen. Normaal gezien zou die ochtend de ondervraging van de beschuldigden beginnen, maar omdat de planning van dinsdag uitloopt, zijn enkele getuigenissen naar volgende week verplaatst.

Voorzitter Laurence Massart verschoof de getuigenissen van drie slachtoffers die dinsdagnamiddag op de planning stonden naar maandag en voegde nog een vierde persoon toe, die pas later een aanvraag deed om te getuigen.

Morgen, woensdag, volgen nog getuigenissen van slachtoffers, van onder meer Karen Northshield die zwaargewond raakte bij de aanslag in Brussels Airport. Donderdag komen experts getuigen in onder meer geopolitiek, criminologie en radicalisering.

Voor de ondervraging van de beschuldigden is vanaf volgende week twee weken uitgetrokken. De kans is volgens voorzitter Massart groot dat er tijdens de paasvakantie ook op vrijdag zitting zal zijn.

13.04 uur: Gewonde zwangere Zweedse bij aanslag geholpen door 'moederinstinct'

Op het terreurproces in Brussel heeft dinsdag een Zweedse vrouw getuigd die gewond raakte bij de aanslag in de metrohalte Maalbeek. Ze was toen ruim zes maanden zwanger. De vrouw vertelde hoe haar "moeder- en overlevingsinstinct" haar hielpen om te vluchten.

De 50-jarige Jaana Mettälä was op 22 maart 2016 op weg naar haar werk bij de Europese instellingen. Ze had net het metrostel verlaten op het moment van de aanslag. Ze bevond zich dicht bij de zelfmoordterrorist. "Waar ik was, vonden ze het hoofd van de kamikaze", zo ontdekte de vrouw op het proces.

Mettälä besefte destijds snel wat er was gebeurd. Ze had nog maar net het nieuws over de aanslag in Zaventem vernomen. "Ik was bij bewustzijn. Ik kon rechtstaan. Het was een vuurzee", getuigde ze in een muisstille rechtszaal. "Ik kon het niet geloven. Alles werd zwart. De volgende gedachte die in me opkwam, was dat een tweede explosie het einde zou betekenen. Ik moest daar weg. Het waren mijn overlevings- en moederinstinct."

De vrouw vluchtte naar haar werkplek, waar de ernst van haar verwondingen duidelijk werd. Ze had zware brandwonden opgelopen. In het ziekenhuis bleek dat haar baby in orde was. Uiteindelijk beviel de vrouw op 1 juni, twee weken voor de uitgerekende datum, van een gezonde dochter. "Ze was perfect. Ik huilde alle tranen uit mijn lijf."

De revalidatie was zwaar en duurde lang. De Zweedse onderging verschillende operaties aan de handen, maar die konden niet verhinderen dat er blijvende gevolgen zijn. In de rechtszaal liet Mettälä verschillende foto's zien van de zware brandwonden.

Ook psychisch waren de gevolgen zwaar, getuigde ze. Ze vertelde over paniekaanvallen en nachtmerries. Ze ontwikkelde ook een angst voor brandwonden bij haar kinderen. "Op vandaag denk ik soms nog dat ik in een film zit, maar het was wel degelijk echt", klonk het ook.

Opvallend was nog dat de vrouw in haar getuigenis haar beklag deed over hoe ze werd behandeld door Medex, de federale dienst die expertises uitvoert na arbeidsongevallen. Met de hulp van een slachtofferorganisatie stapte ze zelfs naar de rechtbank. "Ik had nooit gedacht dat ik in een procedure tegen België zou terechtkomen", klonk het. Die zaak loopt nog.

Ook de zus van Jaana, Païvi, kwam getuigen. Zij was in Zweden op het moment van de aanslagen en kon pas enkele dagen na de aanslagen via Amsterdam naar Brussel reizen. "Ik vergeet nooit het moment dat ik voor het eerst naast je bed stond. Je was niet meer wie je ervoor was, vrolijk en vol energie", zei ze dinsdag aan haar zus. Ze drukte uit hoe ze zich sterk wilde houden om Jaana te steunen en om haar geen extra stress te bezorgen om de baby te beschermen.

Tot vandaag heeft Païvi het moeilijk om haar gevoelens uit te drukken en met de gedachte te leven dat haar zus had kunnen sterven. Ze denkt ook vaak aan de slachtoffers die er niet meer zijn of die tot vandaag vechten. "En ik denk vaak aan zij die dit hebben uitgevoerd en gepland, maar zonder haat", zei ze. "De haat heeft geen plaats in mij, ik denk aan hun ouders en hun naasten en vraag me af hoe dit is kunnen gebeuren. Ik kan me absoluut niet inbeelden dat mensen zoveel schade kunnen aanbrengen, en zeker niet op zo'n wrede manier."

5 uur: Verschillende overlevenden en nabestaanden van de aanslag in metrostation Maalbeek getuigen vandaag

Het is de laatste week van getuigenissen van overlevenden en nabestaanden van slachtoffers van de aanslagen. Vandaag getuigen onder meer Jaana Mettälä, de Zweedse die zes maanden zwanger was toen ze gewond raakte in de metro, en de weduwe van Yves Ciyombo, de vader van twee kinderen die in Maalbeek omkwam.

Ook woensdag staan er nog verschillende getuigenissen gepland, zoals die van Karen Northshield, die zwaargewond raakte in Brussels Airport. Donderdag komen vervolgens verschillende achtergrondgetuigen aan bod, onder wie een hoogleraar gespecialiseerd in de soennietische islam en Syrië.