Voormalige vrouwengevangenis van Vorst is nu detentiehuis

In de voormalige vrouwengevangenis van Vorst is het tweede detentiehuis van België officieel geopend. Er is plaats voor 57 bewoners die een korte gevangenisstraf uitzitten. De bedoeling ervan is om zulke straffen effectief uit te voeren en recidive tegen te gaan.

Wat eerder nog de vrouwenafdeling van de gevangenis van Vorst was, is nu een detentiehuis. Detentiehuizen zijn kleinschaligere gesloten instellingen (capaciteit: 20 tot 60 personen) voor gedetineerden die veroordeeld zijn tot korte gevangenisstraffen van maximaal drie jaar. Met detentiehuizen wil de overheid recidive tegengaan.

Uit ervaringen in Scandinavië is namelijk gebleken dat gedetineerden minder hervallen na een verblijf in een detentiehuis. “In Scandinavië zien we dat de kans op herval twee op tien is, terwijl dat bij ons in klassieke gevangenissen zeven op de tien is”, zegt minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD). De gevangenen worden er nog voor ze vrijkomen begeleid naar een job, zodat ze hun leven weer op de rails kunnen krijgen.

Een andere doelstelling is om korte straffen opnieuw uit te voeren, zegt Van Quickenborne. “De korte straffen niet uitvoeren was contraproductief, want beginnende criminelen wanen zich zo onaantastbaar en groeien ongestraft uit tot beroepscriminelen. De bedoeling is dus dat mensen die strafbare feiten plegen gestraft worden en dat die straffen worden uitgevoerd. Maar ook dat we die mensen voorbereiden op een leven zonder criminaliteit.”

Geen klassieke gevangenis

Er zijn heel wat verschillen met een klassieke gevangenis. Zo wordt er niet gesproken van gevangen en cipiers, maar van bewoners en begeleiders. De cellen heten voortaan ‘kamers’ en die blijven open van 6 uur ’s ochtends tot 21 uur ’s avonds.

De bewoners zijn verdeeld over drie verdiepingen, altijd is er sprake van een leefeenheid met plaats voor bijna twintig mensen. Overdag kunnen ze vrij rondlopen in het gebouw en gebruik maken van de verschillende faciliteiten, zoals een sportzaal en een bibliotheek.

Hoewel enkele kenmerken van de voormalige gevangenis nog aanwezig zijn, zoals de grote betonnen muur die het complex omringt, voerde de Regie der Gebouwen verschillende renovatie- en aanpassingswerken uit om het gebouw aan te passen aan een opener detentievorm. Zo werden onder andere tralies verwijderd, zijn de celdeuren aangepast en nieuwe keukens ingericht.

Momenteel verblijven er een vijftiental gedetineerden. Stefan was de eerste bewoner van het detentiehuis. Tot tien dagen geleden zat hij nog in de gevangenis van Leuze. “Het verschil is enorm. In de eerste plaats heb ik meer contact met mijn familie. Bovendien word ik niet opgesloten met gedetineerden die veel zwaardere straffen hebben gekregen en die een slechte invloed op mij kunnen hebben. En het belangrijkste is het wederzijds respect tussen bewoners en begeleiders.”

Werk en woonst

Vorst is het tweede detentiehuis in België. Het eerste werd in september vorig jaar geopend in Kortrijk. “De ervaringen zijn er positief. Bijna elke bewoner heeft een job en een woonplaats gevonden”, zegt Van Quickenborne.

Petra Colpaert, die samen met Els De Loof het detentiehuis in Kortrijk leidt, beaamt dat. “We weten al langer dat het gevangenissysteem niet bevorderlijk is voor de re-integratie. In een detentiehuis daarentegen krijgen bewoners meer vrijheid en verantwoordelijkheid. Het nodigt hen uit om zelf dingen in handen te nemen en dat loont.”

Niet iedereen kan een straf in een detentiehuis uitzitten. Enkel veroordeelden met een laag risicoprofiel kunnen er terecht. Zo komen veroordeelden voor zedenfeiten en terreurmisdrijven nooit in aanmerking.

Wie zich in een detentiehuis niet regels houdt, moet alsnog naar een klassieke gevangenis.