Audit legt pijnpunten Net Brussel duidelijk bloot

Het Agentschap Net Brussel gaat met haar commerciële activiteiten haar boekje niet te buiten. Dat blijkt uit een audit die minister van leefmilieu Alain Maron (Ecolo) vandaag heeft voorgesteld. Twee andere audits leggen wél de pijnpunten bloot van de organisatie. Er is een ondermaats management en een scheefgetrokken personeelsbeleid. Maron kondigt hervormingen aan.

Het Agentschap Net Brussel moet het tegenwoordig met twintig procent minder doen op de jaarlijkse dotatie. Dat is het gevolg van een rechtszaak aangespannen door Go4Circle, de koepel van privé-afvalverwerkingsbedrijven.

De Rechtbank van Eerste aanleg oordeelde dat Net Brussel marktverstorend werkt door zich ook op de commerciële markt te begeven en afvalcontracten af te sluiten met bedrijven. De rechtbank legde een dotatievermindering op.

Een audit van Oxera spreekt de conclusie van de rechtbank nu tegen. Oxera heeft de boekhouding uitgeplozen en heeft vastgesteld dat er geen sprake is van oneerlijke concurrentie.

De inkomsten die Net Brussel haalt uit haar commerciële activiteiten worden over het algemeen gedekt door navenante uitgaven. Wel is er een verbetering mogelijk in de verwerking van de gegevens.

Minister Maron gaat nu met de audit de Europese Commissie overtuigen van het feit dat de commerciële activiteiten van Net Brussel wel degelijk wettelijk zijn. “We hopen zo de twintig procent van de dotatie wél te kunnen doorstorten. Liefst nog dit jaar.” Het Agentschap is vandaag zwaar verlieslatend.

Mismanagement

De twee andere audits die Maron besteld heeft zijn minder rooskleurig. Ze gaan over het management (Ernst and Young) en over het personeel (Berenschot).

Daaruit blijkt dat Net Brussel op een oubollige, weinig efficiënte manier wordt gerund met een dozijn directeurs die geen verantwoording afleggen aan hun oversten. Er is geen strategisch plan en er zijn geen vooropgestelde doelstellingen. De interne controle is zwak.

De IT is verouderd, de organisatie van het wagenpark draait vierkant en de gebouwen waarin het personeel opereert is aan vernieuwing toe. Het HR beleid is te administratief en houdt te weinig rekening met competenties. Het absenteïsme van het personeel ligt met 11 procent erg hoog.

‘Jobcreatie’

De audit over het personeel is nog niet afgerond, door de Covid-19-crisis, maar nu al blijkt dat de pijnpunten zich vooral situeren in de verhouding tussen arbeiders en kaders. Het personeel is de laatste legislatuur met twintig procent toegenomen, vooral in de lagere echelons, zonder een echte verbetering te zien in de dienstverlening.

De projectverantwoordelijke van het auditbureau Berenschot noemt het ‘jobcreatie’. “Dat is geen geheim,” zegt hij. “De laatste dertig jaar zijn de taken van afvalophaling en afvalverwerking naar de achtergrond verdwenen ten voordele van een sociale doelstelling. Net Brussel moet terug naar de kerntaak waar ze voor is opgericht: het ophalen van afval en het verwerken ervan,” zo stelt het rapport.

Door de groei van het laaggeschoold personeel is tegelijk een scheeftrekking ontstaan tussen de basis en middelmanagement. Dat laatste is niet mee gegroeid, zodat de aansturing fout loopt. “Dat is een recept voor een mislukking,” zegt het auditbureau Berenschot. De audit beveelt nieuwe aanwervingen aan in het middelmanagement.

Kabinet behoudt vertrouwen in directie

Ondanks de pijnlijke audit lijkt het vertrouwen tussen het kabinet van minister Maron en de directie van Net Brussel niet verbroken. Net Brussel wordt al sinds 2009 geleid door Vincent Jumeau, ooit nog kabinetschef van minister Eric Tomas (PS).

Wel zal de (afgeslankte) directie in de toekomst uit tijdelijke mandaatfuncties bestaan, zoals in andere administraties. Dus geen benoemingen meer voor het leven.

Die directie wacht bovendien een fameuze opdracht, want Maron kondigt tegelijk met de voorstelling van de audit een forse reorganisatie aan waarbij ook heilige huisjes zullen sneuvelen.

Er komt een changemanager die samen met een groep experten de hervorming zal begeleiden. Er komt ook een nieuw organogram en een strategisch plan tegen de zomer van 2021, dat daarna uitgerold zal worden. Maron hoopt dat Net Brussel zo tegen 2025 terug op de rails zit.

Sorteerplicht voor keukenafval

De hervorming van het agentschap moet Net Brussel intussen voorbereiden op een meer duurzame manier van afvalophaling en afvalverwerking. “We gaan naar een circulaire economie en naar een CO2 neutraal Brussel. De tijd dat Net Brussel zich alleen nog maar bezighoudt met het ophalen van de witte zaken om die vervolgens in de verbrandingsoven te gooien ligt definitief achter de rug,” aldus de minister.

Maron kondigt tegelijk een biomethanisatiecentrum aan dat in Brussel gebouwd zal worden en op termijn ook de sorteerplicht voor keukenafval. “Te veel organisch afval verdwijnt in de witte zak.” Dat de ophaalrondes van Net Brussel op termijn wijzigingen zullen ondergaan is voor Maron een uitgemaakte zaak.