Bijna tienduizend sociale woningen wachten op groene stroom, nog geen zonnepaneel gelegd

Vijf jaar al, sinds 2018, ligt er bij het gewest 10 miljoen euro klaar voor de aanleg van zonnepanelen op sociale woningen in Brussel. En toch werd met dat geld nog geen enkel paneel geïnstalleerd. "Het duurt te lang,” geeft het kabinet van staatssecretaris voor Huisvesting Nawal Ben Hamou (PS) toe, maar twee mislukte aanbestedingen later, lijkt er schot in de zaak te komen. Al is succes volgens Brussels parlementslid Arnaud Verstraete (Groen) nog niet gegarandeerd.

“We wachten ondertussen al vijf jaar op de plaatsing van zonnepanelen op sociale woningen. Dat verontwaardigt mij,” reageert Brussels parlementslid Arnaud Verstraete (Groen) bij BRUZZ, nadat hij staatssecretaris voor Huisvesting Nawal Ben Hamou (PS) donderdag vroeg naar een stand van zaken in een dossier dat volgens Verstraete “mismeesterd is van bij het begin.”

“Bij de Molenbeekse Woningen wil men bijvoorbeeld meer zonnepanelen leggen, maar heeft men het geld niet, terwijl er al vijf jaar tien miljoen euro vastzit bij het Brusselse Gewest,” klaagt Verstraete.

‘Sociale aan ecologische koppelen’

Volgens de oorspronkelijke planning had het volledige budget van 10 miljoen euro tegen eind 2020 al geïnvesteerd moeten zijn. Met dat geld zouden 253 gebouwen en 200 blokken met individuele huizen, verspreid over alle gemeenten van het gewest, uitgerust worden met zonnepanelen - 9.500 sociale woningen zouden zo van hernieuwbare energie kunnen genieten.

“Een uitstekende gelegenheid om het sociale aan het ecologische te koppelen,” vindt Verstraete. “Je kan hiermee tegelijk de energiefactuur voor financieel kwetsbare mensen verlagen en een bijdrage doen in de strijd tegen klimaatopwarming.”

Ook bij bevoegd staatssecretaris voor Huisvesting Nawal Ben Hamou (PS) leeft die overtuiging. “De doelstelling bestaat erin om op lange termijn fotovoltaïsche zonnepanelen met een totale capaciteit van ongeveer 5,5 GWp (gigawattpiek) te installeren op de daken van sociale woningen. Op lange termijn zullen we daarmee naar schatting 2.287 ton minder CO2 uitstoten.”

Kroniek van een aanslepend dossier

Toch werd er tot op vandaag nog geen enkel zonnepaneel gelegd met het voorziene budget. “Er zijn nodeloos veel en omslachtige procedures opgestart,” vindt Verstraete.

Bedoeling was dat netbeheerder Sibelga als uitvoerder van de werken zou optreden, de veiligheid van de werven zou coördineren en een (of meerdere) aannemer(s) onder de arm zou nemen. Meerdere vergaderingen zijn nodig om een rolverdeling te bepalen. In september 2020 blijkt het uiteindelijk te duur om de werken door Sibelga te laten uitvoeren.

Ben Hamou richt zich daarop tot de markt en duidt in april 2021 na een studie-opdracht het Brugse Ingenium aan als uitvoerder van de werken. Een veiligheidscoördinator voor de werven vindt de staatssecretaris pas in mei 2022. In augustus vorig jaar wordt dan eindelijk het lastenboek voor de werken uitgeschreven. Dat werd volgens Ben Hamou druk geconsulteerd, maar geen enkel bedrijf tekende in.

Oorzaak? De administratieve last lag te hoog, concludeerde studiebureau Ingenium. Dit in combinatie met de gespannen energiemarkt op dat moment en het gebrek aan informatie in de oproep.

In december 2022 volgde een eenvoudiger lastenboek, waarop slechts één bedrijf intekende, maar hun offerte was te duur volgens Ben Hamou en bovendien voldeed het bedrijf niet aan de voorwaarden. Zo kon de installateur een onvoldoende grote omzet aantonen.

Dan maar via de vastgoedmaatschappijen

Na twee mislukkingen doet Ben Hamou nu een laatste oproep via de zestien openbare vastgoedmaatschappijen (de OVM’s, die eigenaar zijn van de sociale woningen). Via een partnerschap zal ze de aanbestedingen nu doen in kleinere loten.

Dat sluit volgens haar beter aan bij hoe de markt van zonnepanelen eruit ziet in Brussel: die kenmerkt zich door één grote en verschillende kleinere spelers. Door de aanbesteding op te delen in kleinere loten van een of meerdere gebouwen hoopt de staatssecretaris dat meer installateurs zich aandienen.

Ook de OVM’s worden betrokken bij de verschillende projecten. Elk van de zestien gewestelijke vastgoedmaatschappijen kan zo mee aangeven welke installaties het meest geschikt zijn voor hun patrimonium.

Start in 2024

Tegen september volgen de nieuwe openbare aanbestedingen. In november moeten de nieuwe aannemers gekend zijn, die in december 2023 en januari 2024 aan de werken moeten beginnen.

Waarom dit alles zo lang heeft geduurd? “De oorlog in Oekraïne en de energiecrisis hebben de markt van zonnepanelen volledig verzadigd. Er was te veel vraag naar zonnepanelen,” klinkt het bij het kabinet van Ben Hamou. De staatssecretaris erkent ook dat de eerste twee aanbestedingen te groot waren.