Brussel haalt nieuwe gezondheidsnormen qua stikstofdioxide bijlange na niet

In alle 67 Brusselse scholen waar metingen zijn verricht, wordt de nieuwe aanbeveling van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) inzake stikstofdioxide (NO₂) overschreden. Dat blijkt uit een studie die werd uitgevoerd door de vzw Les chercheurs d'Air, in samenwerking met milieuagentschap Leefmilieu Brussel. De WHO heeft haar drempelwaarden in september naar beneden bijgesteld, terwijl Brussel al jaren de oude, vier keer hogere, grenswaarde overschreed.

Op 134 plaatsen werden over een periode van een jaar metingen uitgevoerd, daaronder 67 scholen en twee kinderdagverblijven. Iedereen, ook de burgers die aan het onderzoek deelnamen, blijken blootgesteld te worden aan NO₂-concentraties die hoger liggen dan de in september aangescherpte aanbeveling van de Wereldgezondheidsorganisatie: een maximaal jaargemiddelde van 10 microgram per kubieke meter. Het onderzoek gebeurde met steun van de 19 Brusselse gemeenten en Bloomberg Philantropies.

De WHO stelde haar normen recent naar beneden bij omdat uit studies bleek dat dat de gevolgen van vervuilde lucht veel schadelijker zijn voor de mens dan lange tijd werd aangenomen. Jaarlijks zouden er alleen al in Europa een half miljoen mensen voortijdig sterven door luchtvervuiling.

'Duurt in België nog jaren'

Slechte lucht veroorzaakt hart- en vaatziekten, alsook schade aan de luchtwegen en de hersenen, als oorzaak van dementie. Samen met de klimaatverandering is het een van de belangrijkste bedreigingen voor de gezondheid, aldus de WHO. En het zijn de zwaksten of armsten die het meeste de gevolgen dragen.

Luchtkwaliteitsexpert Frans Fierens voorspelde destijds al bij BRUZZ dat het in België jaren zou duren om die nieuwe drempelwaarde te halen. "Zelfs tegen 2030 lijkt dit onmogelijk.” Het NO₂ is in in Brussel voor 60 procent van het wegverkeer afkomstig.

In 2019 bedroeg het jaargemiddelde aan NO₂ in het meetstation Kunst-Wet, met zeer druk verkeer, immers nog 52 microgram/m³, een niveau dat vijf keer hoger ligt dan wat nu door de WHO wordt aanbevolen. Terwijl het verkeer door de gezondheidscrisis mogelijk rustiger is, bleek op één meetpunt, gelegen aan de Kruidtuinlaan, ook nu de gemiddelde concentratie nog meer dan 50 μg/m³ te zijn. Ook in de Dansaertstraat werd de WHO-waarde meer dan viermaal overschreden. (Lees verder onder de kaart)

"Ondanks de lockdownperiode en een vermindering van het wegverkeer, de belangrijkste uitstoter van NO₂, is de lucht in Brussel nog steeds te veel vervuild”, zegt Pierre Dornier, voorzitter van de vzw Les Chercheurs d'Air. “Er moet dringend meer vaart worden gezet achter de uitvoering van ambitieuze maatregelen, zoals de aanleg van nieuwe schoolstraten en de versterking van de lage-emissiezone om de luchtkwaliteit in het Brussels Gewest te verbeteren."

Bindende EU-grenswaarde

Zelfs de bindende EU-grenswaarde voor NO₂ van 40 microgram/m³ - die vroeger dus gelijk lag aan die van de WHO - wordt in Brussel al jaren overschreden in meetpunten langs drukke wegen. De Europese Commissie startte om die reden ook een inbreukprocedure op tegen Brussel.

De strengere WHO-norm is niet juridisch afdwingbaar, maar in de Green Deal kwamen de EU-landen wel overeen om de WHO-grenswaarden zo veel mogelijk te benaderen. Op Europees niveau zijn intussen besprekingen gaande om deze waarde dichter bij de aanbeveling van de WHO te brengen om zo de gezondheid van de burgers beter te beschermen. "De urgentie is er wel”, zei Fierens in september. “Meer dan ooit staat nu vast dat slechte lucht onze gezondheid sterk schaadt."

Street canyons

"Deze campagne heeft ons in staat gesteld onze kennis over luchtverontreiniging uit te breiden en risicogebieden nauwkeuriger te lokaliseren”, reageert Olivier Brasseur, luchtkwaliteitsdeskundige bij Leefmilieu Brussel. “Dit is een van de sleutels tot doeltreffende actie. Deze zones liggen meestal in straten met druk verkeer van het type ’canyon’, d.w.z. smalle straten geflankeerd door hoge gebouwen."

"Deze campagne toont ook het belang aan van passieve buizen (extra meetpunten, red.) voor de verrijking van ons huidige meetsysteem, dat uit tien stations bestaat, waaronder twee die onlangs op de Kleine Ring werden geïnstalleerd.”