Brussel wordt beschouwd als een pionier op het gebied van passiefbouw in Europa, en richt zich ook meer en meer op circulair bouwen. Met de inhuldiging van een circulair paviljoen en een tijdelijke minitentoonstelling in het 'Centre Wallonie Bruxelles' wil het Brussels Gewest dat in Parijs in de verf zetten.
© SDS/BRUZZ
| Het hout voor het paviljoen is afkomstig van de bouwwerf van de Tivoliwijk in Laken.
Brussel toont Parijs hoe het circulair moet bouwen
Het 'Centre Wallonie Bruxelles' ligt recht tegenover het Centre Pompidou, waaruit donderdag in de vooravond de 'youyou'-vreugdekreten van de Brusselse artieste Myriam Van Immerschoot en haar vrouwengroep opstegen en menige Parijzenaar even verbaasd deden omkijken.
Van Immerschoot was er voor Kanal aan de slag in het kader van de Brussels Days, een driedaagse die Brussel in Frankrijk moet promoten als toeristische en economische bestemming.
Ook het Centre Wallonie Bruxelles, een kunstencentrum dat werk van artiesten uit de Franse Gemeenschap in België tentoonstelt, zet Brussel even extra in de schijnwerpers. Op de binnenkoer van het centrum is een tijdelijke tentoonstelling van zes emblematische Brusselse circulaire bouwprojecten ingehuldigd in aanwezigheid van staatssecretaris voor Stedenbouw en Buitenlandse Betrekkingen Pascal Smet (One.Brussels/Vooruit).
'Circulair paviljoen'
"We lopen voorop wat passief- en circulair bouwen betreft", zegt staatssecretaris Smet. Die expertise van Brusselse bedrijven moet met de expo in de verf worden gezet, van de keuze voor herbruikbare materialen zonder kwaliteitsverlies tot het streven naar energie-efficiëntie in ontwerpen.
"In 2015 werd passiefbouw in Brussel verplicht voor nieuwbouwprojecten, waarmee we echt pionierden", zegt Emmanuel Malfeyt, coördinator bij gewestdienst Ecobuild.brussels, een netwerk van tweehonderd Brusselse bedrijven die betrokken zijn bij duurzaam en circulair bouwen. "Daardoor is er in de Brusselse bouwsector een mindset van innovatie ontstaan. Daarom staan ze nu zo open voor circulair bouwen."
"Surrealistisch toch dat we in Parijs uitgenodigd worden voor hout uit de vuilniscontainer?"
"Het Brusselse bedrijf Rotor is hier uitgenodigd door de Parijse tegenhanger van Citydev voor een interventie aan de Caserne de Reuilly. Als expert in hergebruik mochten zij materialen uit de bestaande gebouwen halen voor ze gerenoveerd werden, en daar een expositie rond maken. De architecten achter het project konden zo kennismaken met de mogelijkheden van recyclage: van meubels uit de voormalige radiatorkasten tot hergebruik van de bestaande lavabo's, tot een keuken gemaakt uit oude kasten uit de kazerne."
In het middelpunt van de belangstelling op de expo in Parijs staat een levensecht 'circulair paviljoen', dat verdacht veel op een serre lijkt. Het demonteerbare ontwerp zal na afloop van de tentoonstelling verhuizen naar het bedrijf Skyfarms in het Be-Here of Byrrh-gebouw, zegt architect en bedenker Olivier Breda. Daar zal het effectief als een serre dienstdoen om te sensibiliseren rond stadslandbouw (Lees verder onder de foto)
© SDS/BRUZZ
| Architect Olivier Breda bij zijn ecologische paviljoen op de binnenplaats van het Parijse Centre Wallonie Bruxelles. Binnenkort zal het paviljoen dienstdoen als serre voor het Brusselse bedrijf Skyfarms
Het hout voor het paviljoen is afkomstig van de bouwwerf van de Tivoliwijk in Laken. "Dit soort hout wordt tegenwoordig gebruikt om beton te gieten", zegt Breda. "Het is voor die aannemers helaas veel makkelijker om elke keer nieuw hout te kopen dan hetzelfde hout bij te houden, te transporteren en te hergebruiken."
Breda's bureau lag net naast de bouwwerf. Toen hij de immense hoeveelheden houtafval in containers zag belanden, besloot hij er iets mee te doen. Dat eindigde met een ecopaviljoen waar sindsdien al meerdere exemplaren van bestaan. "Surrealistisch toch dat we in Parijs uitgenodigd worden voor hout uit de vuilniscontainer?"
Breda's bedrijf Dzerostudio recupereerde enorme hoeveelheden glas van stadslandbouwbedrijf Ferme Nos Pilifs, dat zijn serre verving. Hij wijst naar een foto van het project aan het hek van de binnenkoer: "Van de dragende structuur van de serre maakten ze uiteindelijk een mirador (uitkijkpunt, red.)."
Rechthoekig of rond raam
Flexibiliteit bij hergebruik is wel nodig. Zo voorzag de bouwvergunning van het eveneens tentoongestelde project Zinneke (voor de gelijknamige vzw) op het Masuiplein een bepaald volume voor de ramen aan de achterkant van het gebouw, maar liet het ontwerp ruimte voor verschillende raamvormen, afhankelijk van het vensterglas dat ervoor gevonden werd.
Een ander tentoongesteld ontwerp is dat van Be-Module Inside in de Grondelsstraat in Anderlecht, waar Breda ook bij betrokken was. "Deze klant doet altijd aan tijdelijke bezettingen, en bouwde normaal intern houten wanden die als hij het pand moest verlaten na drie-vier jaar telkens vernield moesten worden. Wij besloten hem modulaire herbouwbare containers voor te stellen. Het duurt acht jaar om die af te betalen, maar je kunt ze wel altijd meenemen als je verhuist. Zo hebben we hem uiteindelijk kunnen overtuigen."
Van een veel grotere schaal is het project ZIN, beter bekend als de voormalige WTC-torens, waarvan de structuur grotendeels bewaard is gebleven, en die verder zullen worden aangekleed met bijna alleen duurzame materialen. Het weggehaalde beton is volgens Breda gerecycleerd en hergebruikt in het gebouw. "En de winkel Yuman op de Charleroisesteenweg in Sint-Gillis is volledig ingericht met oud meubilair en ander 'afval' uit de WTC-torens."
