Is de lage emissiezone een asociale maatregel?

"De lage emissiezone is een asociale maatregel." Dat zegt professor sociaal recht Michel Maus en ook de SP.A in Vlaanderen lijkt haar twijfels te krijgen. Onzin, zegt socioloog Wim Van Lancker. “LEZ is nooit een maatregel tegen armoede geweest. En als het leidt tot schone lucht komt dat ook mensen in armoede ten goede.”

Binnen de SP.A in Vlaanderen is niet iedereen overtuigd van invoer van de lage emissiezone, zo bleek eerder deze week in De Standaard. De socialisten zien meer heil in collectieve maatregelen, zoals grootscheepse renovatie van gebouwen. VUB-professor fiscaal recht Michel Maus is het met de socialisten eens, zegt hij donderdagavond in De Afspraak. Volgens hem zijn vooral mensen uit een lagere inkomensklasse de dupe van de lage emissiezone.

"Je gaat een zeer kwetsbaar gedeelte van de bevolking aan een systeem onderwerpen waardoor die mensen uitgesloten worden van de mobiliteit. Tenzij ze daarvoor betalen, maar daar hebben ze de centen niet voor. Je kunt een dag- of een weekpas kopen, of een nieuwe auto. Maar ik vind het een asociale maatregel."

LEZ versus sociale zekerheid

Is het echt zo’n asociale maatregel? Socioloog Wim Van Lancker vindt dat de twee beleidsdomeinen niet door elkaar gehaald moeten worden. "Het gaat erom wat je met de maatregel wil bereiken. In dit geval is de maatregel niet: we moeten arme mensen helpen. Daarvoor heb je sociale zekerheid. Sociaal beleid is misschien niet altijd effectief genoeg, maar de LEZ is nooit een maatregel tegen armoede geweest."

"Ook bij de discussie over de vliegtaks ontpopten heel veel mensen zich plots tot vertegenwoordiger van arme mensen," gaat hij verder. “Maar ook de vliegtaks is niet bedoeld om te herverdelen, dus dat zijn heel gekke argumenten. Arme mensen vliegen bovendien heel weinig, en hebben ook veel minder vaak een auto."

Als de LEZ leidt tot schonere lucht heeft dat bovendien ook een effect op mensen die leven in armoede. Uit onderzoek blijkt immers dat er in arme wijken vaak een slechte luchtkwaliteit is, zegt Van Lancker.

Wel moeten politici volgens Van Lancker rekening houden met compensatiemaatregelen. "We weten uit internationaal onderzoek dat je een slooppremie moet hebben die voldoende hoog is, zodat je mensen kunt compenseren die anders geen auto kunnen kopen terwijl ze die nodig hebben voor hun werk. Ook moet het openbaar vervoer toegankelijk zijn."

Op dit moment zijn er in Brussel verschillende premiesystemen. Zo krijgen mensen die hun auto wegdoen gratis openbaar vervoer, of een Cambio-abonnement. "We gaan die premiesystemen nog versterken," zegt Brussels mobiliteitsminister Elke Van Den Brandt (Groen) in De Afspraak. Hoe precies is voorlopig nog niet bekend. Een denkpiste is om mensen een mobiliteitsbudget te geven, waardoor ze kunnen gebruik maken van verschillende vervoersmodi. Die zouden daarvoor eerst in één app moeten worden gebundeld."

'Voldoende sociaal'

One.brussels-SP.A deelt de twijfels van de Vlaamse afdeling van de partij absoluut niet. "In Vlaanderen zegt men eigenlijk: neem een voorbeeld aan Brussel. Wij hebben belangrijke randvoorwaarden gesteld: massaal geïnvesteerd in openbaar vervoer, voor deelfietsen en deelauto’s gezorgd. We hebben premies voorzien om auto’s in te ruilen voor een fietsabonnement of openbaar vervoer. Dat is voldoende sociaal voor de SP.A," zegt staatssecretaris Pascal Smet (one.brussels-SP.A).